Қуқықтың қагидаларының тусінігі және түрлері 2. Қуқықтың функцияларының тусінігі және түрлері 1. Қүқықтың қағидаларының түсінігі және түрлері. Құқықтың
қағидалары - бул құқытың ерекше әлеуметгік реттеуші ретімдегі
мэнін көрсететін негізгі бастамалар, ережелер, идеялар. Олар
құқықтың заңдылығын, табиғатын және элеуметтік мәнін көрсе-
теді және зацдардың өзінде тікелей көрініс тапқан немесе олардың
мәнінен туындайтын жүріс-тұрыс ережелері болып табылады.
Таралу саласына қарай жалпы құқықтық, сапааралық және
салалық қағидаларды бөліп қарастырады.
Жалпы құқықтық қағидалар барлық құқык салаларында күшке
ие болып келеді. Оларға мы на қағидалар жатады:
эділеттілік;
азаматтардың заң мен сот алдындағы занды теңдігі;
ізгілік (гуманизм);
- демократиялық;
- қүқықтар мен міндеттердің біртұтастыгы;
- сендіру мен мәжбүрлеуді үйлестіру.
Салааралық қағидалар бірнеше кұқық саласының ерекше мәнді
белгілерін сипаттайды. Олардың арасынан жарыспалылык және
сот өндірісінің жариялылығы және т.б. қағидаларды бөліп атауға
болады.
Салалық қағидалар тек бір саланың шеңберінде ғана әрекет
етеді. Мысалы, азаматтық құқықта - мүліктік қатынастардағы
тараптардың тендігі қағидасы; қылмыстық қүқықта - кінәсіздік
презумпциясы.
Куқық қағидалары қоғамдық қатынастарды реттеуге қатысады,
себебі, олар құқықтық эсер етудің жалпы бағыттарын анықтап
қана қоймай, нақты бір іс бойынша шешімнің негіздемесіне де
енуі мүмкін.
2. Құқықтың функцияларының түсінігі және түрлері. Құ- қықтың функциялары - бүл құқықтың қоғамдык қатынастарды
реттеудегі рөлін көрсететін, қүқықтық эсер етудің негізгі бағыт-
тары.
Қүқықтың функцияларын түрлерге бөлудің негізінде жатқан
екі жақты шартты түрде бөліп қарастыруға болады:
1)
сыртқы жақ, бұған сэйкес құқықтың әлеуметтік функция
лары анықталады, олар: экономикалық (құқық өндірістік қатынас-
тарды реттейді, меншік нысанын бекітеді және т.б.), саяси (күқық
саяси қатынастарды, еаяси жүйе субъектілерінің қызметін реттей-
ді жэне т.б.), тәрбиелік (қүқық белгілі бір идеологияны көрсетеді,
тұлғаларға арнайы педагогикалық эсер етеді жэне т.б.) функция-
лар.