Мемлекет және қуқықі теориясы Оцу ццралы
Қуқықтық қатынастардын қүрылымы
жүктеу/скачать 7,78 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- 5. Қүкыктық қатынастардың субъектілері
- 6. Қүкык субъектілерінің қүқыққабілеттігі және әрекетқа- білеттігі.
| 4. Қуқықтық қатынастардын қүрылымы.
Құқықтық қаты- нас элементтер қүрамы бойынша күрделі құрылымга ие: күқықтық қатынастың субъектісі; құқықтық қатынастың объектісі; субъек- тивтік қүкық жэне заңды міндет (заңды мазмүн). 5. Қүкыктық қатынастардың субъектілері - бұл қүқықтық қатынастардың сәйкес субъективтік құқықтар мен міндеттерді иеленген қатысушылары. Құқықтық қатынас субъектісі - бүл өзінің қүқықәрекетқабілеттігін пайдаланушы қүқық субъектісі. Құқықтық қатынастар субъекгілерінің келесІ түрлері болады: 1. Жеке субъектілер (жеке түлгалар); бүларға азаматтар, аза- маттыгы жоқ түлгалар, қосазаматтыгы бар түлғалар, шетелдік түлғалар жатады. Азамап ығы жоқ түлғалар мен шетелдік азамат тар Қазақстанның аумағында Қазақстан азаматтары сияқты құ- қықтарды иеленіп, кұқықтық қатынасгарға түсе алады, алайда, оларға қатысты заңнамамен орнықтырылған шектеулер бар, мысалы, олар Қазақстан Республикасының өкілдік органдарына сайлана жэне сайлауға қатыса алмайды, Қарулы Күштер ката- рында қызметін өтемейді, мемлекеттік аппаратта белгілі бір лауазымды пелене алмайды және т.б. 2. Ұжымдық субъектілер; бүларға мыналар жатады: мемлекет (ол басқа мемлекеттермен халықаралық-құқықтық қатынастарга түскен жағдайда); мемлекеттік үйымдар; мемлекеттік емес ұйымдар (жеке фирмалар, коммерциялық банкілер, қоғамдық бірлестіктер және т.б.). 6. Қүкык субъектілерінің қүқыққабілеттігі және әрекетқа- білеттігі. К^қықсубъектілік. К^ұқықтық қатынастардың субъекті- лері болу үшін түлғалар қүқыққабілеттік пен әрекетқабілеттікті иеленуі тиіс. К^қыққабілеттік - бүл тұлғаның құқықтар мен міндеттерді иелену қабілеті. Әрекетқабілеттік - бұл түлғаның өз әрекеттері арқылы осы қүқықтар мен міндеттерді жүзеге асыру қабілсті. Әрекетқабілеттіктің келесі түрлері болады: толық - 18 жастан басталады; жартылай - 14 пен 18 жас аралығында болады. Әрекетқабілеттік шектелуі мүмкін. Конституцияда бекітілген- дей, азаматтардың құқықтары мен міндеттері заңмсн ғана және конституциялық қүрылымды, адамгершілікті, басқа тұлғалардың қүқықтары мен міндеттерін, денсаулығын қорғау, елдің қорга- нысы мен мемлекеттің қауіпсіздігін қамтамасыз ету мақсапарын- да қажет болған шамада ғана шектелуі мүмкін. Қүқыккабілеттік пен әрекетқабілеттік бір-бірінен ажыратыл- майды және көп жағдайда бір мезетте пайда болады. Азаматтык құқыктан басқа көптеген салаларда осындай жағдай орын алган. 76 Азаматтық құқықтағы құқыққабілеттік пен әрекетқабілеттіктің ажыратылуын былай түсіндіруге болады: а) мүліктік қатынастар олардың жасына, еркінің жағдайына карамастан барлық азаматтар үшін қажет; э) мүліктік қүқықтық қатынастар саласында құқыққабілеттігі бар, алайда эрекетке қабілетсіз түлғаның орнына оның заңды өкілі катыса алады. Қүқықсубъектілік - бүл түлғаны қүқық субъектісі ретінде сипаттайтын құқыққабілеттік пен әрекетқабілеттік. жүктеу/скачать 7,78 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|