Мәнерлеп оқу курсы пәнінен күнтізбелік-тақырыптық жоспар 3в кдо, 3г кдо 0301002 «Мектепке дейінгі тәрбие және оқыту»
« БІР КЕМПІРДІҢ НЕМЕРЕ ҚЫЗЫ БОЛЫПТЫ»
жүктеу/скачать 283,24 Kb.
|
УМК МӘНЕРЛЕП
- Бұл бет үшін навигация:
- Әңгіменің түрлері
- Тәрбиешінің творчестволық әңгімеге құру.
- БАЛАЛАРҒА ӘҢГІМЕ АЙТЫП БЕРУ
| « БІР КЕМПІРДІҢ НЕМЕРЕ ҚЫЗЫ БОЛЫПТЫ»
Бір кемпірдің немере қызы болыпты. Ол әлі кішкентай еді, ылғи ұйықтай беретін.Ал әжесі нан пісіретін, үй сыпыратын, ыдыс- аяқ жуатын, іс тігетін, жіп иіріп, немересіне тоқыма тоқитын еді. Кемпір әбден, қартайған соң, пеш үстінде жатып алып, ұйықтай беретін болды. Енді немересі нан пісіреді, ыдыстарды жуады, іс тігеді, әжесіне тоқыма тоқып, жіп иіреді. Сырттай қарағанда бұл туынды «мысықай» әңгімесінен қысқа да қарапайым , жеңіл сияқты. Бірақ ұлы жазушы осы кіп-кішкентай шығармасында адам жанының дарқандығын, еңбекқорлығын, адамгершілік парыз, гуманистік қасиетін терең ашқан. Бұл әңгімеде бейнелі сөздер де жоқ. Кейіпкерлердің тіршілік әрекетін қайталау арқылы автор шығармадағы негізгі ойды яғни мейірім мен қамқорлықты құрғақ сөзбен емес іспен көрсету керек деген ой тастайды. Осы бір шап-шағын әңгіменің бір ерекшелігі –автор әженің де, немересінің де атын атамайды. Алайда олар кескінсіз образ емес. Кейіпкердің мейірбандылығы тыңдаушылардың көз алдынан күнделікті өтіп жататын толып жатқан тіршілік күйбеңінен көрінетін сияқты беріледі. Әңгіменің түрлері Балалар бақшасының тәжрибесінде әңгіменің бірнеше түрі пайдаланылады.Бір әңгімелердің алдына қоятын мақсаты баланың ой өрісінін кеңейту және бейнелі, көркем сөз арқылы адамгершілік, эстетикалық тәрбие беруді көздейді. Оларға жататындар: көлемі шағын халық ертегілерін және классик жазушылардың әңгімелерін қаз қалпында тәрбиешінің ауыз екі айтып беруі, көлемді, мазмұны күрделілеу халық ертегісін,әнгімелерді стилін сақтай отырып, мазмұнын баяндап беру және өзі құрастырған творчестволық әнгімесін өткізу.Бұдан басқа балаларды әнгіме айтқызып үйретуді көздитін тәрбиешінің үлгі-әнгімесі де бар. Енді творчестволық әгнгіменің ерекшелігіне тоқталайық. Тәрбиешінің творчестволық әңгімеге құру. Творчествалық әңгіме деп бөлек-бөлек фактілер мен оқыиғаны құрастырып жинақтап, тым қарапайым болса да аяқталғант жайытты картинаны баяндайтын әңгімені айтамыз. Мұнда өмірдегі сияқты маңызды мәселелер шешілуге тиіс және баланың ерекшелігіне сай мазмұнды болуы тиіс. Әңгімені қалай құрастыру керек.Творчестволық әңгіме қарастырар алдынды тәрбиеші педагог оның тақырыбын білімдік тәрбиелік мақсатын анықтап алуы шарт. Содан кейін материал тандап алып өз өмір тәжіребесіне және ғылыми әдебиеттен мерзімді баспа сөзден құрылымдық сюжеттік жоспарын жасайды. Творчестволық әнгімені әр адам әр түрлі құрастырады.Біреулер еске түскен ойларын қағаз бетіне түсірсе енді біреулер ойша енді біреулер ойша қорытып алды .Әңгіменің ең манызды шарты –идея.Сюжеті де кейіпкерлер обрызының жүйесіндеде әңгіменің құрылымыда сол сияқты . Кейіпкер обрызы оның сыртқы портретінің тұрмыс күйін, іс- әрекетін, катынасын, суреттеу арқылы жасалады. Алайда обрыз жасаудың негізгі құралы кейіпкерлердің іс-әрекетімен сөзі болмақ кейіпкерлердің сыртқы пішіні өте қысқа суретттеледі олардың басты белгілері ғана сиппаталады. Шығарманың идеясын айқындайтын тағы бір тәсіл-ол шығарманың құрлымы –компазициясы.мектеп жасына дейінгі балаларға арналған әңгіме компазициясы жеңіл болуға тиіс.оқуға бірінен соң бірі өрбіп,біртіндеп шиеленісіп барып,шарықтау шегіне жетеді. Тәрбиеші –педогог ести\ярлар,ересектер топтарына жүргізген әңгімесін балаларға арнайы сұрақ қоюмен тамамдауына да болады.әңгіменің бұлай аяқталуы балалардың ойын,сезімін жаңдандырады,сөйтіп оларды ойлануға талпындырып ,сондай құбылыстарға өздерінің қалай қарайтынын анықтайды. Жазушылар балаларға арнаған шығармаларында негізгі оқиғаны ерекше оқшау көрсетеді. Кейде кейіпкерлердің психологиялық жай күйін толық, егжей–тегжейіне дейін ашып баяндайды. Мысалы:Ы.Алтынсариннін ,Л.Н.Толстойдың бірнеше әңгімелерін алуға болады. БАЛАЛАРҒА ӘҢГІМЕ АЙТЫП БЕРУ Тәрбиеші-педагог әңгіме құрастырып болып ,қағазға түсіріп алған соң оны балаларға түсінгенін айтып беру керек. Әңгімен айту алдында балалардың зейінін аудану қажет.Оның бірнеше тәсілі бар.Ең алдымен балалардың өздерінің көргендеріне көңіл аударту жөн. Әңгіме айтып тұрған кезенде тәрбиеші-педагог әлсін-әлсін әр балаға бір көзбен қиығын салып қою керек.Алайда,балалардың назарын аударып оны аяғына сақтау үшін ең әсерлі құрал әңгімесімен шеберлігі болмақ.Қай әңгіме болмасын бір ғана мақсатты көздеуге тиіс.Ол жеткіншектерге коммунистік тәрбие беру балалардың ой қиялын оятудың мейрімділік адамгершілік сезімін отанын сүюге тәрбиелеу. Творчествалық әңгіменің түрлері: Тәрбиеші балаларға әңгіме айтудың бірнеше түрін қолданылады. Оларға өмірдің көргендерінен есте сақтағыанын айту керек және оны есте сақтайтындай етіп жеткізу.Өмірден көргендерін әңгімелеу бұл түрі оңайлау өйткені бұған тікелей сезіну көру фактілері арқау болады.Тәрбиеші әңгімені бұл тақырыптардың ең қызықтысын балалардың жас ерекшелігіне сай келетінің тәрбиелік мәні маңыздысын ғана таңдайды. жүктеу/скачать 283,24 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|