Метеорологиялық-климатологиялық энциклопедия
жүктеу/скачать 4,63 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- ҚОРШАҒАН ОРТА
| ҚОҢЫРЖАЙ БЕЛДЕУ, қоңыржай ендік, орта ендік,
климатологияда – Жер шарының 40с және 65с солтүстік ендік және 42с пен 58с оңтүстік ендік (солтүстік және оңтүстік жарты шардың субтропиктік және субполюстік ендіктері аралығында) аралығындағы шартты түрде алынған орта ендіктер; Солтүстік және Оңтүстік жарты шарлардағы субтропиктік және субполюстік ендіктердің арасында орналасқан зоналардың шартты атауы. Қоңыржай ендік климатындаауыспалы маусым (кӛктем, күз) айқын байқалады. Жалпы аумағы 132 миллион км 2 -ге шамалас (Жер беті аумағының 1/4 бӛлігі). Солт. жарты шардағы қоңыржай белдеудің 55%-ы құрлық, қалғаны мұхит; оңтүстік жарты шарда оның 98%- ы теңіз. Температуралық жағдай мен ылғалдың молдығы орман ағаштарының ӛсуіне қолайлы болса, қысының қатаңдығы мәңгі жасыл жапырақты ағаштың ӛсуіне мүмкіндік бермейді және ішкі ӛңірлердегі ылғалдың жетіспеуі, онда ормансыз аридтік ландшафтың қалыптасуына қолайлы әсер етеді. Қоңыржай белдеудің құрлық бӛлігінде аралас орман, жалпақ жапырақты орман, орманды дала, шӛлейт, шӛл белдемдері қалыптасқан. Белдеудің басым бӛлігі егіншілікке жарамды.Қазақстанның барлық аумағы дерлік қоңыржай белдеу аймағына жатады. ҚОРШАҒАН ОРТА – адамзат қоғамы ӛмір сүретін табиғи және антропогендік орта; адамдар мен олардың шаруашылығына бірлесе және тікелей әсер ететін биоталық, абиоталық және антропогендік орталардың жиынтығы; адамдар, жануарлар немесе объектілер тіршілік ететін немесе әрекет ететін орта немесе контекст. Қоршаған орта мәселелерімен шұғылданатын бірнеше халықаралық ұйымдар құрылған. Олар: Қоршаған орта жӛніндегі ғылыми к-ті (СКОПЕ, 1969 жылы құрылған), Қоршаған орта жӛніндегі мониторингінің жаһандық жүйесі (1970), Қоршаған орта мен даму жӛніндегі халықараралық ин-т (1971), Қоршаған орта мен даму жӛніндегі бүкіл дүниежүзілік комиссия (1983), Қоршаған орта жӛніндегі халықараралық ақпараттық жүйе (ИНФОТЕРРА, 1997), т.б. Бұлардан басқа әр құрлықта Қоршаған орта жӛніндегі алуан түрлі ғылыми-зерттеулер мекемелері, к-ттер, жүйелер, комиссиялар мен ин-ттар құрылған. жүктеу/скачать 4,63 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|