Тҧрмыстық қатты қалдықтарды бӛлек сҧрыптау

16 
қалдықтарды кӛмуге болмайды, оларды кәдеге жарату қажет. Оларға 
тҧрмыстық және кеңсе жабдықтарының барлық тҥрлері, электроника, 
люминесцентті шамдар, мерзімі ӛткен дәрі-дәрмектер, сынап термометрлері 
және аккумуляторлар жатады. 
Қоқысты бӛлек жинау қандай мақсатты кӛздейді? 
Қалдықтарды сҧрыптау бірқатар маңызды міндеттерді шешуге 
мҥмкіндік береді: 
әлемдегі қоқыстың жалпы кӛлемі айтарлықтай азаяды; 
шикізатты қайта ӛңдеу кезінде табиғи ресурстарды тҧтыну ҥнемделеді; 
қайта ӛңдеуге арналған материалдық шығындар азаяды; 
экологиялық жағдай жақсарады. 
Қоқыс контейнерлері 
Әртҥрлі қалдықтар ҥшін арнайы тҥрлі-тҥсті бактарды орнату арқылы 
қоқысты бӛлек жинау айтарлықтай жеңілдетіледі: 
жасыл-шыны ҥшін; 
кӛк - макулатура ҥшін (
картоннан басқа
); 
сары - картон ӛнімдері ҥшін; 
қызғылт сары - пластикалық қалдықтар ҥшін; 
қызыл - ӛңделмеген қоқыс ҥшін; 
қоңыр - қауіпті заттар ҥшін; 
қара - органикалық заттар ҥшін. 
Бҧл тек бағдарлық тізім, әлемнің әртҥрлі елдерінде қоқыс жәшіктерінің 
тҥсі бекітілген эталондарға сәйкес ерекшеленуі мҥмкін. Сондықтан шатаспау 
ҥшін контейнерлерге арнайы жазулар немесе белгілер қойылады. Бактар 
санитарлық нормаларға сәйкес арнайы пластиктен немесе металдан 
дайындалады. 
Ҥйде қоқысты бӛлек жинауды неден бастау керек?
Шағын пәтерде де қоқысты бӛлек жинауға болады, ас ҥйдің бір 
бҧрышынан, балконнан немесе қоймадан жиналған қоқысты қоюға орын 
табылады.
Қалдықтарды бӛлек жинауда ықшамдылық болуы керек-картон 
қаптамаларын бҥктеп жинаса орын алмайды, ал алюминий банкаларды 
тігінен қоюға болады. Сҧрыптаудың негізгі ережелері тазартуды немесе 
жууды, кептіруді және кӛлемді азайтуды қамтиды. Қалдықтардың әр тҥрі 
ҥшін бірнеше шелек немесе кіші контейнерлер сатып алған жӛн. 
Экологиялық мәселелерді шешу жолдары: 
- қоқыс пен басқа да зиянды қалдықтарды тиімді ӛңдеу; 
- атмосфераны ластамайтын экологиялық қауіпсіз отынды пайдалану; 
- атмосфераны, суды және жерді ластағаны ҥшін мемлекеттік деңгейде 
қатаң санкциялар мен айыппҧлдар салу; 
- халық арасында ағарту жҧмыстары және әлеуметтік жарнама жасау. 
Әдетте, лақтырылатын заттардан кӛп нәрсе тҥпнҧсқа заттарға, 
қолӛнерге негіз бола отырып, қайтадан қолданысқа ие бола алады. 
Мектепке дейінгі ҧйым жағдайында қоршаған ортаны ластаумен қалай 
кҥресуге болады? 

17 
Мектепке дейінгі жас-тҧлғаның экологиялық мәдениетін дамытудағы 
ӛзіндік қҧнды кезең.
Мектепке дейінгі жаста баланың бойында қоршаған 
әлемге 
деген 
эмоционалды-қҧнды 
кӛзқарасы 
дамиды, 
тҧлғаның 
адамгершілік-экологиялық қағидаларының негіздері қалыптасады. 
Мектеп жасына дейінгі балалардың экологиялық тәрбиесі - бҧл 
балаларды қоршаған ортаны қабылдауға, оған ҧқыпты қарауға тәрбиелеу. 
Қажет емес заттарды немесе қоқысты пайдалану мәселесін шешуді
балалардың табиғи және қалдық материалдардан (кәмпиттердің қағазы, 
қораптар, қақпақтар және т.б.) жасалған жҧмысынан кӛруге болады. Ересек 
адамның пікірінше, бҧл қажет емес заттар, ал бала ҥшін бҧл жай ғана қазына 
болып табылады. 
Кҥн сайын ҥйде кӛптеген бос пластикалық бӛтелкелер, йогурт 
банкалары, тҥрлі қораптар және тағы басқалар жинақталады. 
Қажет емес заттар-бҧл лақтыруға болатын заттар, бірақ оны 
балалардың шексіз қиялына ерік беру арқылы қолдануға болады, олар 
балалар шығармашылығы ҥшін кӛптеген мҥмкіндіктерге ие. Ӛйткені, 
баланың қолына тҥскен барлық зат оның кӛруге, ҧстауға, зерттеуге деген 
ҧмтылысын тудырады. 
Пластикалық бӛтелкелер мен йогурт банкаларынан кӛп заттар жасауға 
болады. Кҥнделікті ӛмірде кӛзге тҥспейтін заттар балалардың қолында
ӛзгеріп, жаңа тҥрге енеді, бӛтелкелер су бҥркетін қҧрал, қҧмыралар, кеглилер 
және «городки» ойындары ҥшін нысана болуы мҥмкін. Олардан кҥрек пен 
қҧммен ойнауға арналған қалыптар, қайықтар, сондай-ақ, ойындар мен 
театрландырылған қойылымдар ҥшін әртҥрлі қуыршақтар жасауға болады. 
Ересектің кӛмегімен балалар ойлауды, қарапайым заттарды ерекше 
қолдануды ҥйренеді, бала эксперимент жасай бастайды. Қажет емес заттарды 
қолдана отырып, балалар оларды керемет ойыншықтарға айналдырады. 
Қолдан жасалған ойыншықтар баланың ең сҥйікті ойыншығына айналады 
және оған пайдасын тигізеді. 
Осылайша, қажетсіз заттар, қалдық материалдар, олардан жасалған 
бҧйымдар балаларға барлық ҧсақ-тҥйектерді кӛруге және оларды бағалауға 
кӛмектеседі. Қажетсіз заттарға екінші ӛмір беріп, олардан керемет сәндік 
заттар мен бҧйымдар жасай отырып, ғаламшарды қоқыстардан тазартуға 
болады. 

жүктеу/скачать 1,35 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: