Мұхиттар дүниежүзілік мұхит
жүктеу/скачать 61,5 Kb.
|
Мұхиттар
- Бұл бет үшін навигация:
- Мұхит суының қозғалысы
| Солтүстік Мұзды мұхит
Солтүстік Мұзды мұхит — жердегі мұхиттардын ең кішісі. Мұхит Африканың орталығында орналасқан, барлық жағынан құрлык қоршаған, бұл оның табиғат ерекшелігін білдіреді. Жағалау сызығы көп тілімденген. Мухитта 9 теңіз бар, ең үлкені -Норвег тенізі, ен кішісі — Ақ Теніз. Аралдар мен архипелагтар көп.. Басқа мұхиттармен салыстырғанда Солтүстік Мұзды мұхит онша терең емес. Орташа тереңдігі-113 Ім, максимальды — 5449м. Ауданнын 1 бөлігін шельеф алып жатыр. Мұхит қалаты бірнеше қазанщнкырлар және бөлінген су асты жоталардан тұрады.Пайдалы қазбалар: мұнай, газ, калайы және т.б. Климаты полярлы жағдай мен ауа массаларынан қалыптасқан. Орташа ауа температурь қыста — 40°С-ка дейін төмендейді, жазда шамамен 0»С. Жауын — шашын 100-200мм.Атлантиканың солтүстігінен Солтүстік Атлант ағысының жылу су ағыны келеді. Беринг бұғазының суы мұхитта кері бағытта шығыстан батысқа қарай жылжиды, Трансарктикалық ағын кұрайды.Үлкен өзен ағыны температураға, су массасының тұздылығына эсер етеді. Су бетінін температурасы төмен, көп бөлігінің температурасы тұздылығындағы судың қатуына жақын болады. Субполярлы аудаңдарда +5° +8°С. Жыл көлемінде аз жамылғысы сакталады. Жаздағы еруге қарағанда, қыста мұздар көп қалыптасады, ал мұздар Атлант және Тынық мұхитына кетеді. Жазда теңіздер белгілі бір мөлшерде мұздардан босайды. Мұхиттағы негізгі биомассаларды суық сулы диаталды балдырлар құрайды. Өзен сағасына жақын балдырлар, зоо және фитопланктандар көп. Мұхит перефериінде балықтар (треска, навага және т.б.) суткоректілерден тюлень, белуха, аю кездеседі. Мұхит суының қозғалысы Толқындар. Мұхит суы үздіксіз қозғалыста болады. Оны қозғалысқа келтіретін құбылыс -жел. Желдін әсерінен су бетінде толқын пайда болады. Әрбір толқынның жалы және етегі болады. Етегінен жалға дейінгі қашықтык толқын биіктігі деп аталады. Орташа толқыннын биіктігі 4 метрден аспайды, кейде 6-7 м-ге жетеді. Ең күшті дауылды толқын 10-15 м биіктікке жетеді. Толқыннын күші 9 балдық шкаламен анықталады. Цунами. Жер қойнауынын ішкі процестер әсерінен (жер сілкіну, жанартау атқылау) туатын толқындарды цунами деп атайды.Ашық мұхиттардағы цунамидің орташа биіктігі 1-2 м-ден аспайды. Ең күшті цунами толқынының биіктігі 20-30 м болады. Тайфун. Сұрапыл дауыл түрінде соғатын жел. жүктеу/скачать 61,5 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|