Мұхиттар дүниежүзілік мұхит
жүктеу/скачать 61,5 Kb.
|
Мұхиттар
| Атлант мухиты
Атлант мұхитының көп бөлігі батыс жартышарда орналасқан, Америка, Еуропа, Африка, Антарктида жағалауларымси шектеледі, солтүстіктен оңтүстікке қарай созылыңқы, солтүстік бөлікте кеңейеді, ал экваторлық ендікте тарылады. Ауданы бойынша тынық мұхиттан кейінгі екінші мұхит. Солтүстік жартышарда оның жағалау сызығы аралдар, бұғаздармен көп тілімденген. Материкке жақын мұхитта аралдар ішкі және шеткі теңіздер көп. Орташа тереңдігі-З000м. Максимальды-9207м. (Пуэрто-Рико шұңғымасы). Бүкіл мұхиттың түбімен Орта-Атлант тау жотасы созылған, онын үстіңгі бөлігінде 30-дан 6 км-ге дейін маржан аңғарлары орналасқан. Екі жағында, қазаншұңқырлар жатыр. Пайдалы қазбалар: мұнай. газ, фосфориттер. қалайы, алмаз, темір марганецті концентрациялар және т.б.Мұхит жердің барлық климаттық белдеуінде орналасқан. Басым бөлігі 40!С және 42°С арасында, субтропикалық, тропикалық, субэкваторлық және мұхиттың оңтүстік бөлігінің экваторлық климатына тән. Аса қатаң климат — мұхиттың онтүстік бөлігінде. Атмосфералық циркуляцияның әрекеті пассаттарды экеледі, коныржай ендікте — батыс желдері соғады. Атлант мұхитының солтүстіктен оңтүстікке қарай созылуы ендікке қарағанда, бойлық бойы су ағынына тән. Сондықтан, Атлант мұхитындағы суық және жылы сулар басқа мұхиттарға қарағанда, бір ендіктен екіншіге белсенді ауысады. Атлант мұхитында 2 айналым тәрізді су беткейінің қозғалысы қалыптасады.Онтүстікке қарағанда мұхиттың солтүстік жартысы жылырақ, температурадағы айырмашылық + 6°С-ге барады. Тынық мұхитқа қарағанда су бетінің орташа температурасы біршама төмен (+16,5°С) салқындау жерін мұзды мұхит және Антарктиданың суы мен мұздықтары тигізеді.Судың тұздылығы жоғары, 37,5%-ға дейін,яғни, ылғалдық салыстырмалы мөлшері көрші материкке кетеді де жылына орташа жауын-шашын мөлшері-790 мм; булану жылына-1040мм. Мұ-хитқа көп өзендер құяды. Қыста коңыржай белдеудегі жағалауларда, субполярлық шығанақтар мен теңіздерде мұздар түзіледі. Мұхиттың ерекшелігі — онда айсбергтер мен жүзбелі теңіз мұздары көп, олардың көбі солтүстік мұзды мұхиттан және Антартктида жағалауынан бөлінеді. Геологиялық жағынан мұхит жас. Организмдердің таралуына су мен ағынның тікелей ауысуы әсер етеді. Солтүстікте жылы ағыспен бірге төменгі ендіктегі көптеген организмдер қосылады. Атлант мұхиты аудан бірлігінле ең өнімді, бірақ онын кейбір аудандарында биологиялық ресурстары азайған, жүктеу/скачать 61,5 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|