Тұйық жүйедегі қозғалыс мөлшері (импульс) сақталады, яғни уақыт

Тұйық жүйедегі қозғалыс мөлшері (импульс) сақталады, яғни уақыт өтуіне байланысты өзгермейді.


Механикалық жүйедегі импульстер қосындысы жүйеге кіретін импульстердің геометриялық қосындысы арқылы анықталады.

Бұл заңдылық тек классикалық механикада ғана шектелмеген. Ол табиғаттың іргелі заңдылықтарының бірі болып табылады.

Қозғалыс мөлшерінің сақталу заңы белгілі бір симметриялы кеңістік қасиеті - біртектілік қасиетімен байланысты. Кеңістіктің біртектілігі – ол тұйық жүйе кеңістігіндегі денелерді параллель көшіру кезінде олардың физикалық қасиеттері мен қозғалыс заңдары өзгермейді, басқаша айтқанда инерциялық санақ жүйесінің бастапқы координатасының орнын таңдап алуға тәуелді емес деген тұжырымнан шығады. Бұл жағдайда денелердің тұйық жүйесі ретінде бүкіл әлем кеңістігі ұғымын алуға болмайды, тек қана оның тұйық жүйе ретінде қарастырылатын бөліктерін алуға болады.

Галилей-Ньютон механикасындағы массаның жүйенің қозғалыс мөлшерінің жылдамдығынан тәуелсіздігі жүйенің массалар центрі арқылы өрнектеледі. Массалар центрі деп (немесе материялық нүктелер жүйесінің инерция центрі) – орны осы жүйе массаларының таралуымен сипатталатын қандайда бір С нүктесі.
Оның радиус-векторы мынаған тең

векторы, п – жүйедегі материялық нүктелер саны , ^m_^m_i
i1
жүйенің массасы.

Массалар центрінің жылдамдығы
n
dr_i ⁿ _→

_→ d r^→

^С d t
υ



^mi d t
_ i1
C

m

^mi ^υi
_ i1 _.

m

ⁿ → →

p_i  m_i υ_i
деп санап және
_p_i  p
i1
жүйенің қозғалыс мөлшері

болғандықтан, былайша жазуға болады
^{p mυС} .
яғни, жүйенің қозғалыс мөлшері массалар центрінің жылдамдығы мен жүйе массасының көбейтіндісіне тең.
Осы теңдіктен мынаны аламыз

_mdυ_C
 F^→
 F^→
...F^→ _,

_{d t} 1 2 n


яғни, жүйенің массалар центрі, барлық жүйе массасы жиналған және жүйеге әсер етуші барлық сыртқы күштердің геометриялық қосындысына тең күш әсер ететін материялық нүкте сияқты қозғалады. Бұл өрнек массалар центрінің қозғалыс заңын көрсетеді.

p mυ_С
сәйкес қозғалыс мөлшерінің сақталу заңдылығынан оқшауланған

жүйенің массалар центрі бірқалыпты түзусызықты қозғалады немесе тыныштық қалпын сақтайды.

3. 
   Толық энергияның сақталу заңы
   

Энергия – материяның барлық түрлерінің әсерлесуінің және қозғалыстың жалпы (әмбебап) сандық өлшеуіші. Материя қозғалысының әр- түрлі формалары энергияның әр-түрлі формаларымен байланысқан: механикалық, жылулық, электромагниттік, ядролық және т.б.