Каспазалардың ұйымдастырылуы Жасуша өлімінің эффекторлық домені (DED); каспаза жұмылдыру домені (CARD). Каспазалар апоптоз процесі кезінде ядролық және цитоплазмалық құрылымдармен – нысаналармен өзара әрекеттеседі. Каспазаның барлық нысандары белгісіз.
а) Цитоплазмалық нысаналар б) Ядролық нысаналар: цитоқаңқа ақуыздары: фодрин, актин;реттеуші ферменттер: фосфолипаза А2, протеинкиназа С және т.б. протеолизомфодринмен жасуша беткейінде өзгерістер - ісінулер мен өсінділердің пайда болуын байланыстырады.
а) гистонды ақуыздар –Н1, ламин В ақуызы. Бұл ақуыздардың митоздың профазасында белсенді болуы нәтижесінде хромосоманың тығыздалуы және ядро қабықшасының микрокөпіршіктерге еруі жүреді. б) репликация және репарация ферменттері: топоизомеразалар, ДНҚ – протеинкиназалар, поли АДФ – рибозилполимераза; в) реттеуші ақуыздар – рRb жасушалық циклды реттейді; г) эндонуклеазалардың ингибиторлары. Қорытынды
Каспаза - жасушаның бағдарламаланған өлімі үшін маңызды белсенді протеаза ферменті, ал прокаспаза - каспазаның белсенді емес прекурсоры.
Қабыну сигналдарын өңдеуге байланысты каспазалар да көптеген аурулардың ағымына қатысады. Каспаза активтенуінің жеткіліксіздігі ағзаның инфекцияға бейімділігін арттыруы мүмкін, өйткені тиісті иммундық жауап болмауы мүмкін.
Каспазалардың жасуша өліміндегі және аурулардың дамуындағы ажырамас рөлі ферменттерді дәрілік мақсат ретінде пайдалануды зерттеуге әкелді (мақсатты терапия). Мысалы, қабыну каспазасы 1 аутоиммунды аурулардың патогенезіне қатысады; пациенттердің денсаулығын жақсарту үшін каспаза 1 белсендіруін тежейтін препараттар қолданылды. Сонымен қатар, ғалымдар каспазаларды бластомогендік тіндердегі қажетсіз жасушаларды жою үшін қатерлі ісіктерді емдеу ретінде пайдаланды.
Биохимия: Учебник/под ред. Е.С. Северина. -2-е изд., испр. –М.: ГЭОТАР-МЕД, 2004. -784 с.
https://kk.pdf-palestine.org/what-is-the-difference-between-caspase-and-procaspase https://emirsaba.org/citoplazma-men-sirti-ortada-k-na-iondarin-belgili-bir-araatina.html?page=245 http://medbiol.ru/medbiol/apon/0003473d.htm https://meduniver.com/Medical/genetika/kaspazi_i_apoptoz.html http://www.cosmo-expo.ru/20/0.php?show_art=11893 Пайдаланылған әдебиеттер: