Трансформация кезінде ДНҚ бір бактерия клеткасынан бөлініп шығып, екін- ші бактерия класына енеді. Мұны лаборатория жағдайында да қолдан қосуға болады.
Фл жалпылама бір фаг көмегімен бір микробтар екінші бір туыстас микроб- қа бір немесе көптеген тұқым қуалаушылық белгілерді беруді трансдукция деп атайды.
Плазмидтер.Көптеген бактерияларда хромосомнан тысқары орналасқан тұ- қым қуалаушылық гендік заттар болатыны анықталды. Олардың хромосомға тәуелді емес екі шынжырлы сақина тәрізді әр түрлі молекулярлық массасы бар репликондық, яғни тәуелсіз түрде репликация қаблеті бар 100-40 000 пар нуклеотидтен тұратын ДНҚ молекулалары болады. Плазмидтер тіршілік бел- гісін көрсетуге қажетті бактериялардағы міндетті түрде болатын генетикалық материал емес.Алайда оларда бактериялардың ең маңызды қасиеттерін көрсе тетін қаблет бар.
Барлық белгілі плазмидтерді коньюгативті және коньюгативті емес деп ажыратады. Коньюгативті плазмидтер коньюгация кезінде меншікті ДНҚ- ны донор клеткадан рецепиент клеткаға тасымалдайды. Ал коньюгативті емесін- де мұндай қасиет болмайды. Коньюгативті плазмидтің молекулярлық масса- сы 26-дан 75.106-не дейін болса, коньюгативті еместікі – 10.106артық емес. Кейбір плазмидтер,мәселен, F – плазмид бактериялар клеткасында хромосом- ға тәуелсіз өз алдына тіршілік ете алады.
Плазмидтер бактерияларда кеңінен таралған. Оларды сыртқы ортаға және иесінің организімінде бактериялардың тіршілікке қабілеттілігін арттыруы деп қарастырылады. Қазіргі кезде Бергидің анықтамалығында көрсетілген әр түрлі топтарға жататын бактериялардың 40 туысқа жататын 135 түрінің плаз- мидтері белгілі.
3. Суретте көрсетілген микроорганизмдерді танып, оларды сипаттаңыз:
А)Екіден орналасқан – диплококкалар
Диплококктар.Олар шар тәріздінемесежұмыртқапішіндібактериялар, оларәдеттежасушаларбөлінгенненкейін жұп болыпжабысады. Олармедициналық және ветеринариялықмаңызы бар кейбірпатогендітүрлерді, сондай-ақ аз зерттелгенеркінтіршілікететінтүрлердіқамтиды.
Диплококктармонофилетикалық топ болыптабылмайды, яғни эволюциялықжолменоларэксклюзивті ортақ атаданшықпайды. Сондықтан, оларбәрінебіргеқолданылатынғылымиатауалмайды.
Б)Тізбектеліп орналасқан – стрептококкалар
Стрептококктар- бұл бактериялартобы, олардыңтүрлеріәртүрліаурулардыңқоздырғышыболыптабылады және негізіненшырыштықабаттардаорналасады. Стрептококктармен инфекция әдеттеалғашқы ауру емес, өйткенібактерияларорганизмдеиммундықжүйетөмендегенкездеғанатаралуымүмкін.
В)Төртеуден орналасқан- тетракоккалар
Тетракоккалар - Tetracoccus (гр. Tetra-төрт) перпендикулярлыекіжазықтықтабөлінген соң тетрада түзеді, яғни төрттенорналасады.
Г)Жүзім салқымы тәрізді болса- стафилококкалар