Министерство сельского хозяйства республики казахстан

307 
ƏОЖ 631.3:621.3.036.5 
Сембаева Ф.Қ., Алдибеков И.Т. 
Қазақ ұлттық аграрлық университеті, Алматы қ.  
КӨП ФУНКЦИОНАЛДЫ ЭЛЕКТРЖЫЛУЛЫҚ ҚОНДЫРҒЫСЫН ЗЕРТТЕУ 
Аңдатпа 
Мақалада екі ішке орнатылған жылуалмастырғышы  бар электродты бу генераторы 
негізінде  жасалған  көпфункциональды  электржылулық  қондырғынының  кұрылымдық-
технологиялық  сұлбасы  жəне  жұмыс  режимдері  сипатталған,  қысқы  жұмыс  режимінің 
математикалық моделі келтірілген. 
Кілт сөздер: сүт фермалары, электрлік жылумен қамтамасыз ету, бумен қамтамасыз 
ету, ыстық сумен қамтамасыз ету, жылыту, электродты бу генераторлары, жылуалмастыр-
ғыштар, бак-аккумуляторлар,  математикалық модельдер. 
Кіріспе  
Қазіргі  уақытта  мал  шаруашылығы  өнімдерін  негізгі  өндірушілер  ауыл  халқының 
жеке  шаруашылықтары,  жалпы  сүт  фермаларының 90 % құрайтын  шағын  фермалармен 
фермерлік шаруашылықтар, сонымен қатар бірнеше орташа жəне ауқымды маманданды-
рылған шаруашылықтар [1]. 
Мал шаруашылығы фермаларында жылу энергиясы ыстық сумен жабдықтау, бумен 
жабдықтау,  өндірістік,  қосымша  жəне  тұрмыстық  үй-жайларды  жылумен  жабдықтау 
жүйелерінде қолданылады.  
Кейбір  фермаларда  орталықтандырылмаған  электрлі  жылумен  жабдықтау  жүйесі 
болғандықтан,  олар  əртүрлі  типтегі  мамандандырылған  электрқыздырғыш  қондырғылар-
дың  бірнеше  автономды  жұмысын  қарастырады  (ағынды  немесе  сиымдылық  су 
қыздырғыштар,  электрлі  бу  генераторы,  электрлі  жылу  жүйесінің  құрылғылары),  əрине 
олардың  əрқайсысы  əртүрлі  жылу  процесстерін  орындайды.  Бұл  қондырғылардың 
көпшілігінің  қолданылу  коэффициенті  төмен.  Сонымен  қатар,  мамандандырылған 
электржылулық  қондырғылардың  санын  ұлғайту  жылумен  қамтамасыз  ету  жүйесінің 
экономикалық  тиімділігінің  өсуін  ылғида  қамтамасыз  етпейді,  себебі,  олардың 
эксплуатациялық талаптары да жоғары [2-3] .  
Сүт фермаларының су мен буды тұтыну графигінің сипаты бірқалыпты емес екендігі 
бізге  белгілі.  Сондықтанда  жылу  тасымалдаушыларды  тұтынудың  арнайы  сипаты  мен 
электржылулық  қондырғылардың  тиімділігін  жоғарылату  мақсатында  бугенератор-
ларының    жаңартылған  нұсқасы,  бір  қондырғыдан  төмен  қысымдағы  бумен  ыстық  суды 
бөліп алуға арналған қондырғы құрастырылды [4]. 
Кейбір  бу-су  қыздырғыштардың  жұмыс  режимі  мен  конструкциясы  зерттеуде 
көрсеткендей,  бір  режимнен  екіншіге  ауысқанда  соған  сай  контур  мен  техникалық 
құралдарды да өшіру қажет, мысалға, суды қыздыру үшін, бу алу үшін арнайы құралдар 
мен  келесі  контурды  қосу.  Мұндай  ауысулар  қондырғының  гидравликалық  сұлбасы  мен 
жаңа номиналды жұмыс режиміне шығу - білікті еңбекпен айтарлықтай уақыт шығынын 
талап етеді. 
Бұл бу-су қыздырғыштың конструкциясында қыс мезгілінде жылу жүйесіне қосылу 
қарастырылмаған,  ол  тек  екі  функцияны  орындауға  арналған  (ыстық  сумен  жабдықтау, 
бумен жабдықтау).  
Сондықтанда,  бəсекеге  қабілетті  көпфункционалды  электржылулық  қондырғылар 
негізіндегі сүт фермаларын жылумен жабдықтау жүйесін техникалық қайта жөндеуде п.б. 
мəселелерді  анықтауда жүргізілген ғылыми зерттеулер өзекті.  

308 
 
Материалдар жəне əдістер 
Конструктивті-технологиялық  сұлбасы 1 суретте  көрсетілген,  көпфункционалды 
электржылулық қондырғы  құрастырылды. Ол екі жылу алмастырғышы 9,10 бар электрод-
ты бу генераторынан 1, ыстық суға арналған жылу оқшауланған бак-аккумулятордан 28,  
айналымға келтіретін сорғы 21,27, жылу радиаторы 19, жалғастырушы құбырлар, бекітпе-
реттеуіш арматура  жəне басқару қалқанынан тұрады.  
 
 
 
Сурет 1 – Екі жылуалмастырғышы бар электродты бугенератор негізінде 
көпфункционалды қондырғының конструктивті-технологиялық сұлбасы 
 
1-сыртқы тұрқы; 2-су қыздыруға арналған кеңістік; 3-буға арналған кеңістік; 4-электрод; 5-ток 
кірмесі; 6-өтпе изолятор; 7- үрлеуге арналған электромагнитті клапандар; 8-қазандықтағы су 
деңгейін бақылайтын датчиктер; 9,10 – жылуалмастырғыштар; 11- буды сұрыптауға арналған 
электромагнитті клапандар; 12,13,17,22,13,25,26,30,31,34- вентиль; 14,18,24 – электромагнитті 
клапандар; 15 – ығыстырушы құбыр; 19 – жылу радиаторы; 20 – кеңейтілген шанашық;  
21,27 – айналымға келтіретін сорғы; 28 – ыстық су бак-аккумуляторы; 32,33 – термодатчиктер; 
 
Бугенератор су қыздыру жəне буға арналған кеңістігі 2,3 бар цилиндрлі корпустан 1 
тұрады.  Су  қыздыру  кеңістігінде  корпустың    төменгі  жағына  өтпе  изоляторлармен 6 
бекітілген ток кірмесінің 5 электродтары 4 орнатылған. Үш фазалы электродты жүйе «қос 
жұлдыз»  сұлбасымен  жалғанған  жəне 60
0
  бұрышқа  иілген  алты  бұрышты  табақша 
электродтардан  тұрады.  Оның  электродтар  арасындағы  қашықтықтың  айнымалы  болуы 
кең  ауқымды  жұмысын  жəне  қазандықтағы  үрленген  тұзды  судың  меншікті  кедергісінің 
өзгерісін қамтамасыз етеді.  
Бу кеңістігінде 3 спираль тəріздес бу-сулы жылуалмастырғыштар 9, 10 құрылған.  
Қазандықтағы  су  деңгейін  бақылайтын  датчик 8 жəне  корпустың  төменгі  бөлігіне 
вентиль 13 арқылы  жалғанған    құбыры  бар 15 кеңейтілген  шанашық 16 қарастырылған. 
Электромагнитті  калапандар 7,11,14 қазандықтағы  тұздалған  суды  үрлеуге,  буды 
сұрыптауға жəне ауыз сумен жабдықтауда қолданылады.  
Жылу алмасу беті үлкен бірінші жылуалмастырғыш (ЖА) 10 - ыстық сумен жабдық-
тау  жүйесінің  бак-аккумуляторына 28, жылу  алмасу  беті  кіші  екінші  жылуалмастырғыш 
(ЖА2) 9 -  жылу жүйесінің радиаторына қосылған [3]. 

309 
Жылуалмастырғыш  контурында  суды  айналымға  келтіру  үшін  сорғы 21,27 
қарастырылған. БА технологиялық су ЖА1-ден өту барысында жылуалмастырғыштың 10 
сыртқы  бетінде  будың  конденсациялануынан  берілетін  жылу  ағынымен  қыздырылады. 
Жылу жүйесінің жылу тасымалдаушысы ЖА2-ден өту барысында жылуалмастырғыштың 
9 сыртқы бетінде будың конденсациялануынан берілетін жылу ағынымен қыздырылады.  
ЖА1  мен  ЖА2-де  бугенератор  корпусының  жоғарғы  бөлігінде  орналасқандықтан, 
түзілген  бу  конденсаты  қазандықтағы  суға  ағады,  бұл  əрине  қондырғының  жұмысының 
сенімділігін жоғарылатады.  
Электродты  бугенераторының  жаңа  конструкциясы  көпфункционалды  қондырғы 
келесі режимдерде жұмыс жасайды:  
-
бумен  жабдықтау – технологиялық  процесс,  буды  үздіксіз  пайдалануды 
қадағалайды,  бұл  кезде,  будың  сұрыпталуы  электромагнитті  клапан 11 арқылы  жүреді, 
сорғы 21,27 өшірулі,  электромагнитті клапан 18,24 жабық;  
-
жаздық  режим,  ыстық  сумен  жабдықтау  жүйесін  жылумен  қамтамасыз  етеді, бұл 
кезде,  электромагнитті  клапан 11,18 жабық,  сорғы 21 өшірулі,  сорғы 27 қосулы,  
электромагнитті клапан 24 ашық;  
-
қыстық режим, бір уақытта ыстық сумен жабдықтау жəне жылу жүйесін жылумен 
қамтамасыз  етеді,  бұл  кезде,  электромагнитті  клапан 11 жабық,  сорғы 21,27 қосулы, 
электромагнитті клапан 18,24 ашық.  
2-суретте  коаксильді  орналасқан  спираль  тəріздес  жылуалмастырғыш  көрсетілген. 
Көпфункционалды қондырғының жалпы түрі (жылу радиаторы көрсетілмеген)  3-суретте 
ұсынылған.  
Көпфункционалды қондырғының энергетикалық параметрлерін оңтайландыру үшін 
ыстық  сумен  буды  тұтыну  жəне  тұтыну  көлемі, 200 басты  сүт  фермасының  жылу 
жүйесінің жылу жүктемесі анықталды.  
Жүргізілген  анықтама  материалдар  мен  əдебиеттер  жəне  сүт  фермаларындағы  
қондырғыларды  негізге  алсақ,  қазіргі  уақытта  олардың  бу  өндіру  қабілеті 25...35кг/сағ 
шамасында. Бұл жағдайда бугенераторының қуаты 
Р
бг
= 25 кВт болу керек.  
Ыстық сумен жабдықтау үшін сиымдылығы 500...600 л болатын жылу оқшауланған 
бак-аккумулятор    қолданылады,  онда 2..3 сағ.  аралығында  су 10-нан 80 
0
С-қа 
қыздырылады.  Оның  күндік  ыстық  суды  өндіру  көлемі 2000л  болуы  керек.  Бұл  кезде 
орташа қуат 
Р
гвс.ор
= 10,72 кВт.  
Сүт блогын жылумен жабдықтау үшін тұтынылатын қуат 
Р
жж
=6,3 кВт құрайды.  
Егерде  орталықтандырылмаған  жылу  жүйесін  қолдансақ,  яғни,  əр  жылу  процесін 
жеке қондырғы орындаса, нəтижесінде жылпы қуат 42 кВт болады.  
Нəтижесінде  құрастырылған  көпфункционалды  электржылулық  қондырғыда  бір 
электрлі қыздырғыш (бугенератор)  болғандықтан, оның қуаты қажетті жылу процесінің 
қуатымен тең болу керек 
Р
э.қ
 = Р
бг
= 25 кВт. 
Осылайша  шағын  фермаларда  көпфункционалды  қондырғыны  қолдану  жалпы  қуат 
орталықтандырылмаған жүйеде мамандандырылған қондырғыларды қолданудағы қуатпен 
салыстырғанда 40% төмендейді. Сонымен қатар барлық жүйенің жұмысының сенімділігі 
жоғарылайды  жəне  басқару  шкафтарымен  қыздыру  қондырғыларының  санының 
азаюынан капиталдық жəне эксплуатациялық шығында азаяды.  
Қондырғының  жұмыс  режимдерін  математикалық  моделдеу  үшін  электротехника, 
жылу техникасы, гидродинамика заңдары, математикалық талдау əдістері қолданылды.  
Көпфункционалды  қондырғының  жұмыс  режимдерін  талдауда  көрсеткендей, 
математикалық  модельдеуді  құру  үшін,  сонымен  бірге  электрэнергиясының  жылу 
энергиясына  түрленуінің  электродты  əдісін,  бөлмені  жылумен  жабдықтау  жəне  бак-
аккумулятордағы  технологиялық  суды  қыздыруды  қамтамасыз  ететін  жылу  алмасу 
процестерін, термо жəне гидродинамикалық процестерді де қарастыру керек.  

310 
 
1 
– жылу алмасу беті үлкен 
жылуалмастырғыш; 2 –жылу алмасу 
беті кіші жылуалмастырғыш 
 
Сурет 2 – Коаксильді орналасқан 
спираль тəріздес жылуалмастырғыш. 
 
1-бак-аккумулятор; 2 – екі жылуалмастырғышы бар 
бугенератор; 3 – басқару қалқаны; 4 – айналым 
сорғысы; 5- кеңейтілген шанашық. 
 
Сурет 3- Көпфункционалды қондырғының 
жалпы түрі 
 
Бак-аккумулятордағы  технологиялық  суды  қыздыру  режимінің  жылу-физикалық 
процесін  математикалық  сипаттауда  келесі  болжамдар  келтіріледі:  бак  қабырғасының 
температурасы    БА  су  температурасына  тең;  жеке  моделдік  аудандар  арасында  жүретін 
жылу процестері жылу берудің орташа коэффициентімен сипатталады.  
Қондырғы  жұмысының  жылумен  жабдықтау  режимінде  келесі  болжамдар 
келтіріледі:  жылу  тасымалдауда  ішкі  жылу  көздері  болмайды,  сондықтан  радиатор 
қабырғасының  температурасы  жылу  тасымалдағыштың  орташа  температурасына  тең; 
жылу  тасымалдағыштың  ағын  температурасы  құбырдың  ағысы  бойынша  бірдей  болады,  
барлық  элементтердің  жылу  өткізгіштігі  жəне  жылу  тасымалдағыш  тұрақты,  жылу 
жүйесінің  элементтері  арасында  жылу  алмасу  жылу  беру  жəне  жылу  алудың  орташа 
коэффициентімен сипатталады.  
Нəтижелер жəне талқылаулар 
 БА  суды  қыздыру  үшін    БА  қосылған  бірінші  қыздыру  контуры,  айналымға 
келтіретін  сорғы 27, жылу  алмастырғыш  (ЖА) 10, электромагнитті  клапан 24, вентиль 
23,26,  жалғастырушы құбырлар қолданылады (сурет1).  
Екінші  қыздыру  контурында  жылу  жүйесінің  жылу  тасымалдағышын  қыздыру 
жүзеге  асады,  екінші  жылу  алмастырғыш  (ЖА2) 9, жылу  радиаторы 19, айналымға 
келтіретін сорғы 21, электромагнитті клапан18, вентиль 17 жəне жалғастырушы құбырлар 
іске қосылады.  
Электродтарға  кернеу  берілгеннен  кейін  қазандықтағы  су  бірінші  қызады,  сосын 
қайнайды.  Осы  кезде  түзілген  бу  ЖА1  жəне  ЖА2  қабырғаларымен  жанаса  отырып 
конденсацияланады.  Конденсацияланған  будан  бөлінген  жылу  ЖА  жəне  ЖА2 
қабырғалары  арқылы  бірінші  контурдағы  технологиялық  суға,  екінші  контурдағы  жылу 
тасымалдағышқа беріледі. Сонымен қоса түзілген бу конденсаты төмен қарай ағып жəне 
қайтадан қайнаған суға түседі.  
Бугенератор  қуатының  өзгеріс  сипатына  байланысты  берілген  технологиялық  су 
көлемін қыздыру процесін төрт кезеңге бөліп қарастырамыз. Бірінші жəне екінші кезеңдер 
қазандықтағы  суды  қыздырумен  байланысты,  қайнау  температурасына  дейін  жəне 
кейіннен тұрақты будың түзілуі.  
Үшінші кезеңде жылуалмастырғыштың бетінде бу конденсациясы басталады, кейін  
будан берілген жылу ЖА1 жəне  ЖА2-ден өтетін жылу тасымалдағыштарға беріледі.  
Қыстық  режимде  көпфункционалды  электржылулық  қондырғының  екі  жылу 
алмастырғышы да бірдей жылу алмасу процестеріне қатысатындықтан,  қондырғылардың 

311 
жылу  қуаты  жылу  берілетін  қабырғалардың  ауданы  жəне  айналыстағы  су  шығынына 
тəуелді,  сонымен  қатар  қуат  өзара  реттеледі,  математикалық  модель  құрылады.  Ол  үшін 
энергия  сақтау  заңы  негізінде  əр  элемент  үшін  жылу  баланысының  дифференциялды 
теңдігі құрылады.  
Келесі шамалар қолданылады: 
с
с.жс
 – судың меншікті жылу сиымдылығы, Дж/кг·°С; 
т
су.м
 – су массасы, кг; 
t
тех.су
 – БА технологиялық судың орташа температурасы, ºС; 
С
су.жс.
 – 
судың  толық  жылу  сиымдылығы,  Дж/°С.;  
с
бак.м
 – БА  материалының  меншікті  жылу 
сиымдылығы, Дж/кг·°С;
т
бак.м
 – БА корпусының массасы, кг; 
м
кор
ба
С
.
- БА материалының
толық  жылу  сиымдылығы,  Дж/°С; 
м
кор
ба
С
.
-   БА  металлконструкциясының  толық  жылу 
сиымдылығы,  Дж/°С; 
м
кор
ба
t
.
-  БА  қабырғаларының  температурасы; 
К
оқ1
 – БА  жылу 
оқшауланған  қабырғасынан  берілетін  жылу  беру  коэффициенті,  Вт/м
2
·°С; 
F
ауд
 – БА 
бетінің  ауданы,  м
2
; 
т
су
t
.
-  БА  технологиялық  су  температурасы, °С;
ауа
t
-  бөлмедегі  ауа
температурасы, °С;
су
жа
с
1
 -  судың  меншікті  жылу  сиымдылығы,  Дж/кг·°С;
су
жа
G
1
 –
жылуалмастырғыш  ЖА1  арқылы  өтетін  технологиялық  су  шығыны,кг/с; 
К
жа1
 – 
жылуалмастырғыш ЖА1 жылу беріліс коэффициенті, Вт/м
2
·°С; 
F
жа1 
 – жылуалмастырғыш 
ЖА1 беткі ауданы, м
2
; 
бу
t
 - бу температурасы, °С; 
1
жа
t
- жылуалмастырғыш ЖА1 арқылы
өтетін судың орташа температурасы, °С; 
с
жа1.м
 – жылуалмастырғыш ЖА1 материалының 
меншікті  жылу  сиымдылығы,  Дж/кг·°С; 
т
жа1.м 
 – жылуалмастырғыш  ЖА1  массасы,  кг; 
.
.
1
м
кор
жа
С
 -  жылуалмастырғыш  ЖА1  материалының  толық  жылу  сиымдылығы,  Дж/°С; 
1
.
.
1
жа
м
кор
жа
t
t

-  БА  қабырғасының  температурасы, °С; 
К
жа2 
 – жылуалмастырғыш  ЖА2
жылу  беріліс  коэффциенті,  Вт/м
2
·°С; 
F
жа2 
 – жылуалмастырғыш  ЖА2  беткі  ауданы,  м
2
;    
бу
t
 - бу температурасы,  °С; 
2
жа
t
-  жылуалмастырғыш ЖА2 арқылы өтетін судың орташа
температурасы, °С; 
с
жа2.м
 – жылуалмастырғыш  Жа2  материалының  меншікті  жылу 
сиымдылығы,  Дж/кг·°С; 
т
жа2.м 
 – жылуалмастырғыш  ЖА2  массасы,  кг; 
.
.
2
м
кор
жа
С
 - 
жылуалмастырғыш ЖА2 материалының толық жылу сиымдылығы,  Дж/°С; 
2
.
.
2
жа
м
кор
жа
t
t

- 
жылуалмастырғыш ЖА2 қабырғасының температурасы, °С; 
су
жа
с
2
 - жылу жүйесінің жылу 
тасымалдағыштың  (су)  меншікті  жылу  сиымдылығы,Дж/кг·°С; 
су
жа
G
2
–  жылуалмастыр-
ғыш  ЖА2  арқылы  өтетін  жылу  тасымалдағыш  шығыны,  кг/с;
.
. р
ж
t
–  жылу радиаторын-
дағы  судың  орташа  температурасы, °С; 
.
.р
ж
K
–  ЖР  қабырғасынан  берілетін  жылу  коэфи-
циенті,  Вт/м
2
·°С; 
.
.р
ж
F
 –  ЖР  жылу  алмасуы  бетінің  жалпы  ауданы,  м
2
;
.
.
.
.
м
кор
р
ж
C
-  ЖР
металл  конструкциясының  толық  жылу  сиымдылығы,  Дж/°С;  
ауа
б
C
-  бөлмедегі  ауаның  толық
жылу  сиымдылығы,  Дж/°С; 
огр
б
C
-  бөлме  конструкциясының  толық  жылу  сиымдылығы,  Дж/°С; 
V
бөл
 – бөлме көлемі, м
3
;  
q
ж
ж .
.
- бөлменің меншікті жылу сипаттамасы, Вт/м
3
·°С;   
а – коэффициент; 
ауа
с
t
.
-  сыртқы  ауаның  орташа  температурасы, °С; 
.
.д
су
h
 -  қазандықтағы  судың  бастапқы 
мəннен төмендегендегі шамасы, м; g =9,8 м/с
2
 – ауырлық күшінің үдеуі; 
.
.
.
т
ор
су

 -орташа 
температурада анықталған  қазандықтағы жəне үрленген судың орташа тығыздығы, кг/м
3
; 
.
бас
V
-  бу  кеңістігінің  бастапқы  көлемі,  м
3
; 
бу
T
-бу  температурасы,  К; 
r  –  бу  түзілудегі 
меншікті  жылу,  кДж/кг;
.
.
. т
г
бу
R
-будың  газ  тұрақтысы,  Дж/град.; 
S
н
 – бугенератор 
корпусының  көлденең  қимасының  ауданы,  м
2
; 
р
а.қ.
 - атмосфералық  қысым,  Па; 
К
г 
– 

312 
электродты  жүйенің  геометриялық  коэффициенті; 
U
с 
–  сызықты  кернеу,  В. 
Γ
м.өт. 
– 
электродтар  арасындағы  аймақта  бу-су  қоспасының  меншікті  өткізгіштігі 1/ Ом·м; 
H
э   
- 
электродты жүйенің өткізгіштігі, м. 
Электродты бугенераторының қуаты ЖА1 жəне ЖА2 қабырғалары арқылы берілетін 
жылумен  сұйықтықты  қыздыруға  жəне  бу  өндіруге  жұмсалады.  Белгілі  бір  уақыт 
аралығында  технологиялық  судың 
.
.т
су
t
   жəне   
ауа
t
   температурасын  жоғарылату  арқылы 
қысым  температурасы  төмендетіледі.  Нəтижесінде  электродтар  арасындағы  кеңістіктегі 
қуат  жəне  жылуалмастырғыштан  технологиялық  сумен  жылу  жүйесінің  тасымалдағы-
шына берілетін қуат арасында теңсіздік пайда болады. Осы себептен  будың бір мөлшері 
конденсацияға  түспейді.  Бұл  өз  кезегінде  қазандықтағы  су  қысымының  жəне 
атмосфералық  қысымның  жоғарылауына  əкеледі.  Пайда  болған  артық  қысым 
қазандықтағы  судың  біраз  мөлшерін  кеңейтілген  шанашыққа  ығыстырады,  қалыпты 
қысым  орнағанға  дейін.  Осы  кезде  бу  кеңістігі  көлемі  (
.
баст
V

)  кеңейеді,  электродтар 
арасындағы  кеңістікте  қазандықтағы  су  деңгейі  төмендейді 
.
.д
су
h
.  Сондықтанда 
электродты  қыздыруда  электр  қуатының  шамасы  электродты  жүйенің  биіктігіне  тура 
пропорционалды (электродтар арасындағы кеңістікте қазандықтағы су деңгейінің биітігі), 
бірақта  қазандықтағы  су  деңгейінің  төмендеуі  сол  уақытта 
жа
Q
шамасына 
сəйкесқыздырғыш  қуатының  төмендеуіне  əкеледі.  Бугенераторының  қуаты  келесі 
формуламен есептеледі:  


,
2
.
.
.
2
г
д
су
э
от
м
с
эк
K
h
H
U
P



(1) 
Уақыт  барысында  қысым  температурасы  біртіндеп  азаяды,  қыздыру  аяқтағанда 
минимум мəнге ие болады.  
Көпфункционалды  электржылулық  қондырғының  жұмысы  қыстық  режимде 
бөлменің  ауасы  мен  БА  су  қыздыруда  стационарлық  емес  процестерді  сипаттайтын 
жүйенің дифференциялдық теңдеуі келесі түрде
: 








ауа
су
тех
ауд
о
су
тех
жа
су
жа
су
жа
жс
су
м
кор
ба
су
тех
t
t
F
K
t
t
с
G
C
C
d
dt





.
.
.
.
.
.
.
.
1







су
тех
жа
су
жа
су
жа
жа
бу
жа
жа
м
кор
жа
жа
t
t
с
G
t
t
F
K
C
d
dt
.
1
1
1
1
1
1
.
.
1
1
1











жр
жа
су
жа
су
жа
жа
бу
жа
жа
м
кор
жа
жа
t
t
с
G
t
t
F
K
C
d
dt




2
2
2
2
2
2
.
.
2
2
1

(2) 






ауа
жр
жр
жр
жр
жа
су
жа
су
жа
м
кор
жр
жр
t
t
F
K
t
t
с
G
C
d
dt




.
1









ауа
с
ауа
б
ж
ж
ауа
жр
жр
жр
ауа
б
огр
б
ауа
t
t
V
aq
t
t
F
K
C
C
d
dt
.
.
.
1










,
2
2
2
1
1
1
.
.
.
.
2
2
.
.
.
.
.
.
2
.
.
.
.
.





























жа
t
ба
t
жа
F
жа
K
жа
t
ба
t
жа
F
жа
K
г
K
д
му
h
э
H
от
м
с
U
к
а
p
н
S
бас
V
т
ор
су
g
r
бу
T
т
г
бу
R
d
д
су
dh




313 
бастапқы шарттарында: 
;
2
к
i
ш
i
i
t
t
t


;
,
2
,
1
жр
жа
жа
i



;
0
0
i
i
t
t



, 


0
..
.
.
0
су
тех
су
те
t
t



,


0
..
0
ауа
ауа
t
t



Алынған  математикалық  моделдеу  көпфункционалдық  электржылулық  қондыр-
ғының  негізгі  элементтеріндегі  жылу  тасымалдағыштардың  температурасының  өзгеріс 
динамикасын бақылауға мүмкіндік береді,  жылу алмасу процестеріне конструктивті жəне 
энергетикалық параметрлердің əсерін, оларды оңтайландыруды жүзеге асырады.  
Дифференциялдық  теңдеу  жүйесі  сандық  əдісте MathCAD программасының 
көмегімен  шешіледі.
F
жа1
, F
жа2
, F
жр
,
 
 ,
су
жа2
су
жа1
G
G
 шамалардың  əртүрлі  комбинациясында 
бірнеше  есептеулер  жүргізе  отыып, 
t
тв   
шамасы  теңдеу  соңында  белгілі  бір  уақыт 
аралығында қажетті мəнге теңесу (80ºС),ал 
t
ауа 
 ауа температурасы 
t
с.ауа
 =–28 ºС болатын 
бөлме  температурасынан    төмен  болмау (15ºС),  тұтынатын  қуат 25 кВт-тан  аспау 
шарттарын қадағалау керек.  
Нəтижесінде  келесі  оңтайлы  мəндер  анықталды: 
F
жа1

жүктеу/скачать 8,12 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: