Тәжірибеден: айырмасы түскен
сәуленің -ға, шашырататын зат табиғ-на .
Тек қана шашырау ∠-на байл-ты:
К. толқ ұз-ғы
пм - фотон -да шашыр-ғанда.
Комптон эффектісі
1905 ж Эйншт. ж-қтың таралуы - үздіксіз толқ-қ проц. емес, ол бөлек-бөлек порция (ж. кванты) түрінде жылд-пен таралатын проц. деген.
ЭМ толқ. жылд. (ж-ың вакуум-ғы жылд).
Бұл кванттың энер-ясы болған. Жарық квантын (ж. бөлш.) фотон д.а. Сонымен, ж-тың 2 теориясы болған: толқ-тық ж/е фотондық (корпус-лық).
Фотоэффект заңдары – корпускулалық теорияға сәйкес келеді.
Осы теорияны дәлелдеу мақсатымен көптеген эксп-тер жасалған. Соның бірі Комптон эффектісі.
1923 ж Комптон кысқа толқынды ж-тың (рентген сәу.) басқа заттан (-нан) шашырауын қарастырған. ⇒ Қорытынды:
Шашыр. ж-тың жиілігі түскен ж-тың жиілігінен аз болған (ал, λ көп).
Жиіліктің азаюын ж-тың фотонды теориясымен түсіндірген, яғни ұшып келген фотондардың заттың -мен соқтығысуымен.
⇒
Тәжірибеден: айырмасы түскен
сәуленің -ға, шашырататын зат табиғ-на .
Тек қана шашырау ∠-на байл-ты:
Комптон ф-ласы
К. толқ ұз-ғы
пм - фотон -да шашыр-ғанда.
Комптон формуласын алу
Эн-сы , импульсі фотон тыныш-тағы -ронға келіп соқтығ-ды (сур).
-рон серпіліп, ұшып, , қабылд-ды.
Сол кезде фотон да бағытын өзгертіп,
эн-сы , импульсі б-ды.
Соқтығысу-серпімді. ИСЗ мен ЭСЗ орынд:
(1)
(2)
Мұда ж-тың кванттық қасиетімен бірге -ронның
релятив. қасиетін ескереміз, демек:
(3)
(4)
Имп-қа қатысты -тар теор қолд-қ (сурет):
(5)
Теңд-дің 2 жағын -қа көбейт-к және фор-сын ескер-к:
(6)
Эн-я үшін (2)-ні жазайық:
√ -ден құтылу ү-н 2 жағын квадр-қ:
Оң жағын
жеке алайық:
|=
Сонда:
Енді (6)-ф-ны ( ) ескерсек:
|
К. теңд.
К. тең-уі фотонның эл-ронмен серпімді соқтығ-н сипаттайды.
Соқтығ-нан кейін λ өзгереді, . ()-ның алдындағы шама-К. толқ. ұз-ғы д.а.
(
Комптон эффектісі ЭМ толқ-дардың кванттық-механикалық қасиетін өте
аз λ (не өте жоғары ν) үшін сипаттайды.
Жылулық сәуле шығару заңдары
(презентац: сәулеленудің кванттық табиғаты)
Жылулық сәуле шығару. Заттың сәуле шығару және жұту қабілеттері мен олардың қатынастары.
Абсолют қара дененің моделі. Стефан-Больцман заңы, Вин ығысу формуласы.
Рэлей-Джинс формуласы. Сәуле шығарудың классикалық теориясының шектелуі. Планк формуласы
Достарыңызбен бөлісу: |
