СОӨЖ №5 Электрокинетикалық потенциал. Электр өрісі әсерінен дисперстік фаза дисперстік ортаға қатысты (электрофорез) немесе дисперстік орта дисперстік фазаға (электроосмос) қатысты орын ауыстыруы мүмкін. Егер дисперстік фазаның дисперстік ортаға қатысты орын ауыстыруы электрлік потенциал тудырса, ол седиментация потенциалы деп аталады. Егер дисперстік ортаның дисперстік фазаға қатысты орын ауыстыруы патенциал тудырса, ол ағу потенциалы деп аталады.
Электроосмос немесе электрофорез кезіндегі электрокинетикалық потенциал шамасын Гельмгольц – Смолуховский теңдеуі бойынша есептейд:
Мысал №1. Келесі электроосмос берілгені бойынша сулы ерітінді – кезекті шыны мембрана шекарасындағы электрокинетикалық патенциалды есептеңіз. Тоқ күші , 60 с ішінде 0,63 мл ерітінді орын ауыстырады, дисперстік орта тұтқырлығы , ортаның салыстырмалы диэлектрлік өтімділігі . Дисперстік ортамен толтырылған мембрананың кедергісі , 0,1М ерітіндісімен толтырылған мембрана кедергісі , 0,1М ертіндісінің меншікті электр өткізгіштігі .
Шығарылуы. Электрокинетикалық потенциал
Мембрана кеуектерінде ерітіндінің меншікті электр өткізгіштігі көлемдік электр өткізгіштік + беттік өткізгіштік, яғни .
Дисперстік орта бар мембрана электр өткізгіштігі:
мұндағы: k – мембрана тұрақтысы.
Егер мембрана толтырылса, ескермеуге болады:
Мысал №3. Керамиканың сүзгі – суда ерітіндісі шекарасындағы электрокинетикалық потенциалды есептеңіз, егер ерітінді қысыммен аққанда ағу потенциалы болса. 298К – де ортаның меншікті электр өткізгіштігі (0,01 М ). , .
Шығарылу: Ағу потенциалының берілген қысыммен дисперстік жүйе қасиеттерімен байланысы келесі теңдеумен беріледі: