Модуль Дайындамаларды қысыммен өңдеу арқылы алу Дәріс Тақырып 2

Модуль 3. Дайындамаларды қысыммен өңдеу арқылы алу

Дәріс 7. 

Тақырып 2. 

 

 

 

 

Профильдер өндірісі және прокаттау дайындамалары

Сұрақтар

1. 

 

 

.

Штампталған соқпаларды классификациялау

2.

 

 

 

.  

Штампталған дайындамаларды жобалау

Қолданылатын 

 

 

 

. 

жабдықтарға байланысты штамптаудың ерекшеліктері

3.

 

 

 

 

. 

Штамптауға арналған технологиялық жабдықтарды таңдау

 

 

 

. 

Штампталған дайындамалар сызбасын толтыру Ыссылай 

.

штамптау

Металдарды   қысыммен   өңдеу   (МҚӨ)   дайындамаларды   өндірудің 

прогрессивті тәсілдерінің бірі болып табылады. 90%-ке дейінгі ерітілген 

болатты және 55%-тен көп түсті қорытпаларды әртүрлі қысыммен өңдеу 

түрлеріне түсіреді. 

Қысыммен   өңдеу   кезінде   созымды   деформация   құйылған 

металдардың   ақауларын   реттейді   және   олардың   механикалық 

қасиеттерін   жақсартады.,   машина   тетіктерінің   ресурстарын   және 

пайдалану сипаттамаларын жоғарылатады. 

Осы   уақытта   МҚӨ   көлемді   пошым   түзу   тәсілдерінің   400   жуық 

түрлері   бар.   Солоардың   ішінде   ең   танымалдары:   престеу,   прокаттау, 

штамптау, созу, еркін соғу.

Қысыммен өңдеумен дайындама алу үшін барлық болаттың түрлерін 

қолдануға   болады:   көміртекті,   легірленген   конструкциялық,   жоғары 

легірленген коррозияға тұрақты, ыстыққа төзімді, аспаптық және т.б.

Деформацияланған   алюминий   қорытпаларыекі   топқп   бөлінеді: 

техникалық алюминий және термиялық беріктендірілмейтін қорытпалар 

(АМц, АМц3, АМц5) және термиялық беріктендірілген қорытпалар (Д1, 

Д16,   Д17,   АК4,   АК8,   Б95).   Бірінші   топтағы   қорытпалар   жоғары 

созымдылықпен және жақсы технологиялық қасиеттермен ерекшеленеді. 

Екінші топтағы қорытпалар жоғары созымдылық және технологиялық 

қасиеттерге, сонымен қатар жоғары температураларда жоғары беріктік 

сипаттамаларға ие. 

Ал   мыс   қорытпаларынан   жез   бен   қола   қысыммен   өңдеуге   түседі. 

Жездер кесумен және қысыммен өңдеуге жақсы өңделеді. Олар жғары 

және төмен температураларда жақсы деформацияланады. 

Деформацияланған магний қорытпалары дайындамаларды прокаттау, 

престеу және штамптау арқылы алуда қолданылады. Қысыммен өңдеу 

көбінесе 300-400 

0

 С температураларда жүргізіледі. 

Титан   қорытпаларынан   табақша,   шыңдалма,   құбыр   прокаттары 

жасалады.   Олар   жақсы   созымдылыққа,   жоғары   беріктікке   ие,   бірақ 

кесумен нашар өңделеді.

Қыздырудың   түзімін,   соғу   мен   штамптаудың   температуралық 

интервалын,   деформацияның   схемаларын,   дәрежесін   және 

жылдамдығын,   шыңдалманың   суынуы   шартын,   сонымен   қатар 

жабдықтарға   қажетті   күшті   анықтау   үшін   өңделетін   материалдың 

механикалық   қасиеттерінің   деформациялану   температурасына 

тәуелділігін   білу   керек.   Механикалық   қасиет   созылуға,   қысылуға, 

бұрылуға және соққы иілуге сынудың әртүрлі әдістерімен анықталады. 

Механикалық   сынаудан   басқа   созымдылықты   табу   үшін 

технологиялық   сынау   әдістерін   қолданады:   тұрақты   қалыңдық   пен 

қостың   шетін   прокаттау,   тұрақты   қимасымен   деформацияланған 

дайындаманың   немесе   арнайы   құймакесектің   прокатталуы   және 

құймакесектің клинге отырғызылуы. 

Дайындаманың   материалын   таңдау   кезінде   оның   пайдалану 

сипаттамаларын, созымдылық қасиеттерін және кесумен өңделгіштігін 

білген жөн. Материал жоғары созымды болуы тиіс. Материалды таңдау 

бұйым   материал   көлемін   анықтайды.   Ол   жоғары   пайдалану   және 

механикалық   қасиеттерімен   бөлектенетін   прогрессивті   материалдарды 

қолдану нәтижесінде төмендетілуі мүмкін. Көптеген жағдайларды бұл 

қасиеттер   беттік   беріктендіру   және   қорғау   қабаттарының   әдістерін 

қолдану мен жақсартылады. 

Созымды деформацияның әсерінен металдың құрылысы және оның 

физика   –   механикалық   қасиеттерінің   өзгеруі   болады.   Меьалдың 

кристалдық   торының   белгілі   бағытталуы   туады.   Түйір 

деформацияланады,   кесе   көлденең   қимасының   ауданын   сақтап, 

металдың ағу бағытымен созылады.

Түйірдің   ішінде   мозаика   блоктары   үгітіліп,   олардың   бағытталу 

дәрежесі өседі.

Түйір   шекаралары   және   ақаулар   металл   ағымының   бағытымен 

созылады.

Нәтижесінде беріктік пен қаттылық өседі, созымдылық төмендейді, 

қасиеттердің анизотропиясы пайда болады, қалдық кернеу өседі.

Деформацияланған   металды   қыздыру   қайта   кристалдану 

температурасынан   жоғары   болады,   ол   жаңа   түйірлердің,   құрылымның 

және қасиеттердің, сондай-ақ деформацияның түзілуіне әкеледі:

Т

рек 

 = αТпл,

мұнда   Тпл   –   металдың   балқу   температурасы  

0

С;   α   –   металл 

тазалығынан   тәуелді   коэффициент,   таза   металл   үшін   α=0,3...0,4, 

қорытпалар үшін α=0,6...0,8 тең.

Т>Т

рек

 кезінде қысыммен өңдеу беріктендірусіз арқылы өтеді және ол 

ыстықтай қысыммен өңдеу деп аталады. Т<Т

рек

  кезінде өңдеу суықтай 

деп аталады.

Негізгі 1[88-90]

Бақылау сұрақтары

1.

МҚӨ деген не?

2.

Соғу мен көлемдік штамптау арасындағы айырмашылық қандай?

3.

Суықтай созымды деформация металдың құрылысы мен қасиеттеріне 

қалай ықпал етеді?

4.

Штамптау деген не?