Молекулааралық реакция-тотықтырғыш пен тотықсыздандырғыш әр затта болатын реакциялар жатады
2Fe+3CL3+Sn+2CL2=2Fe+2CL2+Sn+4CL4
Молекулаішілік реакция – тотықтырғыш та тотықсыздандырғышта бір молеклада болатын реакциялар жатады
2K+5CLO3→2K-1CL+3O0 2
Диспропорциялық реакциялар жүргенде бір атомның тотығу дәредесі бір мезгілде жоғарылап жіне төмендейді
3HN+3O2→HN+5O3+2NO+H2O
Дисмутация реакциялары жүргенде бір ғана атом түрінің тотығып әрі тотықсыздануынан шығады
KBr+5O3+5KBr-1+3H2SO4=3Br20+3K2SO4+3H2O
30. Тотығу және тотықсыздану процесстері ТТР-ның теңдеуін құруға мысал келтіріңіз. (электрондық және ионды-электрондық схемасы).
Тотығу – тотықсыздану теңдеуін құруда екі әдіс қолданылады:
Электрондық баланс әдісі- бұл бастапқы және соңғы заттардағы атомдардың тотығу дәрежесін салыстыруға негізделген мұнда негізігі талап бойынша тотықсыздандырғыш берген электрондар саны тотығтырғыш қосып алған электрондар санына тең болуы керек
• Реакцияға кіретін және түзілген заттар құрамындағы атомдардың тотығу дәрежелерін анықтайды.
• Реакция нәтижесінде тотығу дәрежесін өзгерткен атомдарды бөліп жазып, электрондық теңдеу құрады. Тотықсыздандырғыш берген электрон мен тотықтырғыш қосып алған электрон сандарын тауып, оларды ортақ коэффициенттер арқылы теңестіреді. Бұл коэффициенттерді электрондық теңдеудің алдына, сызықтың сыртына жазады. Электрон алмасу процесі бойынша қай заттың тотықтырғыш және қайсысының тотықсыздандырғыш екенін табады.
• Электрондық теңдеуден шыққан коэффициенттерді негізгі реакция теңдеуіндегі атом құрамына кіретін заттардың алдына қойып, қалған элементтерді теңестіреді.
2KMnO4 + 5Na2SO3 + 3H2SO4→ 2MnSO4 + 5Na2SO4 + 5K2SO4+3H2O
2| Mn+7 + 5e- → Mn2+ - тотықсыздану; тотықтырғыш
5| S+4 – 2e- → S+6 – тотығу; тотықсыздандырғыш
2. Ионды-электронды әдіс (жартылай реакция әдісі). Бұл әдіс бойынша ТТР теңдеуін былай құрады:
• Реакцияға кірген және түзілген заттардың иондарын алып, жартылай иондық теңдеу құрады. Екі жағын теңестіріп, зарядтары арқылы алмасылған электрон сандарын анықтайды. Реакция ерітіндіде жүретіндіктен оттегі не сутегі жетіспеген кезде оны Н2О, Н+ не ОН- жазып теңестіреді. Содан соң алмасылған электрон сандарын теңестіру арқылы коэффициенттер табады.
• Енді жартылай иондық теңдеулерді коэффициенттерді еске ала отырып қосып, жалпы теңдеудің иондық түрін алады.
• Иондық түрден теңдеудің жалпы түріне көшу үшін әр жақтағы катионға анион, анионға катион қосып жазады.
• Теңдеудің қалған атомдарын теңестіріп, оның жалпы соңғы түрін алады.
Достарыңызбен бөлісу: |
