МөЖ-1 Тақырыбы:Қазақстан мен әлем халқына қатысты сипаттамалар,мәселелер мен сұрақтар

Халық саны

• Планетаның халқы өте біркелкі өмір сүреді. Мысалы, Бангладеш пен Ресей. Елдер көлемі жағынан әр түрлі аумақтарды алып жатыр және оларда тұратын азаматтардың саны бірдей. Сонымен қатар, бірқатар аймақтар өмір сүруге өте қолайлы емес - құрғақ шөлдер немесе суық таулар. Қазіргі уақытта континенттер бойынша адамдардың тұрғылықты жері бойынша жағдай келесідей:
• Азия - барлық тұрғындардың 59%.
• Африка – 17%.
• Еуропа – 10%.
• Орталық және Оңтүстік Америка – 8%.
• Солтүстік Америка – 5%.
• Австралия – 1%-дан аз.
• Антарктида - тұрақты тұрғындар жоқ.

18874290 халық санымен Қазақстан 64 орында тұр.Жердің 0,24% алып жатыр.

Демографияға әсер ететін маңызды факторлардың бірі – ауылдан қалаға көшу. 2010 жылдың өзінде халықтың жартысынан көбі қалаларда тұрды. 2050 жылға қарай бұл пайыздық көрсеткіш 68%-ды құрайды. Сондай-ақ, өлім-жітімнің азаюын және өмір сүру ұзақтығының ұлғаюын атап өткен жөн. 2050 жылы өмір сүру ұзақтығы бір жарым есеге артып, 77 жасқа тең болады.
Тұрғындардың жалпы саны шамамен 10 миллиардқа жетеді. Бұл өте біркелкі болмайды, мысалы, Шығыс Азия мен Еуропада халық саны осы уақытқа дейін бес пайызға азаяды. Бұл үдерісті тоқтату үшін шетелден мамандар мен білікті кадрларды тарту бойынша түрлі бағдарламалар белсенді түрде жүргізілетін болады. Бұл әртүрлі нәсілдердің өте белсенді араласуына әкеледі.

Туу көрсеткіші

• Туу коэффициенті демографиялық параметр болып табылады, әдетте белгілі бір кезеңдегі 1000 тұрғынға шаққандағы туылғандар саны ретінде анықталады.

Туу көрсеткішінің өсу себептері

Демографиялық. Оларды екі түрге бөлуге болады. Біріншісі, әр елде айтарлықтай өзгеруі мүмкін еркектер мен әйелдердің арақатынасы. Екіншісі – тұрғындардың орташа жасы. Жас елдерде босану қарттарға қарағанда жиі орын алады.
Өмір сапасы мен деңгейі. Ашаршылық пен жаһандық қарулы қақтығыстар болмаған, азық-түлік мол дамыған елдердегі өмір азаматтардың орташа жасы жоғары. Мұның себебі ұрпақты оқыту мен өсіруге кететін жоғары шығындарда жатыр.
Білім сапасы мен деңгейі. Әр адам сапалы білім ала алатын елдерде адамдар ең алдымен өзін-өзі жүзеге асыруға және мансаптық өсу туралы қамқорлық жасауға бейім. Осы себепті отбасылар әдетте кішкентай және балалар жақын арада тумайды.
Әлеуметтік институттардың дамуы. Дамыған елдерде азаматтар өздерінің болашағына алаңдамайды – кәмелеттік жасқа жеткенде олар өздерінің қарттықтарын жайлы жағдайда қамтамасыз ете алады, ал зейнетақы айтарлықтай жоғары деңгейде, бұл жаңа отбасылардың пайда болу процесін бәсеңдетеді. Дамушы елдерде табыс табудың негізгі жолы – үнемі жұмыс жасау. Көптеген балалар және соның салдарынан көп балалы отбасылар қоғамның ең тұрақты және тиімді бірлігі болып табылады, ол өзін барлық қажетті заттармен дербес қамтамасыз етеді.
Жоғары өлімнің негізгі себептері өте айқын. Біріншіден, бұл білім сапасының төмендігіне, әлеуметтік институттардың нашар дамуына және азаматтардың кедейлігіне әкелетін өмір сүру деңгейінің төмендігі. Осы факторлардың нәтижесінде көбінесе кедей елдерде қорқынышты азық-түлік жағдайы болады (азық-түлік пен ауыз су әдетте жеткіліксіз).
Медицинада ең жаман жағдай - жиі әртүрлі өлімге әкелетін аурулардың эпидемиялары. Сондай-ақ өлі туылған нәрестелердің пайда болу ықтималдығы жоғары. Осыған байланысты штатта туу деңгейі айтарлықтай жоғары болуы мүмкін, бірақ өлім деңгейі де жоғары деңгейде болады.

Қорытынды

• Ғаламшардың жеткілікті үлкен ауданына және әртүрлі салалардағы технологиялардың тұрақты дамуына байланысты халық саны үнемі өсетін болады. Кейбір ғалымдар халық санының шамадан тыс көбеюі туралы айтады, бірақ қиын сәт келгенде, көптеген тұрғындардың әсерін кешіктіретін немесе тіпті кері қайтаратын технологиялар қол жетімді болады.

Пайдаланылған әдебиеттер

• https://rosinfostat.ru/naselenie-zemli/
• https://bala.stat.gov.kz/rozhdaemost/
• https://ru.wikipedia.org/wiki/Рождаемость

жүктеу/скачать 0,81 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: