yiiHri  “Ассалаумагалайкум  Алатауыма”  (Макатаев)  дешн  он  6ip

лен т, Ki6ipTiKci3 кылан ура кдтар тузеп, элдеб1р энге бешм 
агыммен  татаусыз тегшп турады.
3 
4 
4 
/Анажан/  /егшме сен/  /елж1реме/
3 
4 
4
/Ж ас  кусыц/  /кднат  кдкты/  /енда  мшс/
3 
4 
4
/Аттансам/ /алыстагы/ /киялдарга/
3 
4 
4 
/Жур  екен/ /елде  негып/  /деп  жудеме/.
(Ф.Оцгарсынова).
Бул шумакцыц бас бунагы уш буьш да, баскд бунакуары 
терт буыннан тузшп турса, мына теменп шумакта уш буынды 
бунак туп-тугсл елен; тармагыныц ортасына Keuiin кеткен:
4 
3 
4 
/Туган сл1м/ /кун  суйген/  /Кдзакстан/
4 
3 
4
/Тулегщмш/  /торщда/  /калап  ушкдн/
4 
3 
4 
/Сырлы кобыз/  /журепм/  куй  толгайтын/
4 
3 
4
/Саган  арнап/  /согыпты  /кдзак устан/
(М.Айтхожина).
Ал  мына  шумактагы  уш  буынды  бунактар  эр  жолдьщ 
аягына  сусып  шыгып,  ыргак,  кдна  емес,  уйкдс  аркылы  да 
ундесе жымдаскдн:
4 
4 
3
/Кокше  кдндай/  /кектем  кдндай/  /май  кдндай/
4 
4 
3
/Айнаколда/  /айдан  киьш/  /койгандай/
4 
4 
3
/Тукт1  юлем/ /токьш  шебер/  /табигат/
4 
4 
3
/Окжетпестщ/ /етелне/  /жайгандай/
(Т. Эбд^рахманова).
Буындардыц булайша симметриялы т&бекгелу1 тепн емес, 
мунда,  шынында  да,  ертеден  келе  жаткдн  6ip  жазусыз  зац 
бар тэр1зд1.  “Ертедеп кдзак, елецдершщ кдй Typi болсын энге 
келед!,  — дейда профессор  Б.Кенжебаев,  — баяу, желд1рме, 
шыркдма  энмен  айтылады,  окьшады.  Ocipece,  кара  елец 
шыркдмалы, ыргакгы энмен айтылады” .  Бул — дурыс niicip.
269

Кдра  елец  демеюш,  он  6ip  буынды  елендо  Шокдн 
Уэлиханов  уш  турге  белш,  той-думанда,  ойын-сауыкта 
айтьшатьш,  эр  шумагы терт  тармакгы  эзш,  эжуа,  жумбак,, 
айтыс  елендерш  —  к,айым  елец,  “ Крзы  Керпеш  —  Баян 
сулу”  сиякты  узак дастандар  мен  хиссалар  эуенш  —  кара 
елец,  ез  тусындагы  акындар  цолданып  журген  езге 
машыкхьщ бэрш — елец атаганы*  мэл!м.  Шокан шюршщ 
теориялык; кунын ез алдына крйьш, тек тарихтык, байыбына 
барганныц езшде, он 6ip буынды елец — кдзакгыц акындык, 
eHepi  баягыда  тугызган,  кзлыптастырган  дамыткдн  етене, 
тума елшем, адамдардыц куанганда эш, кдйгырганда муцы 
болтан,  кашаннан  кецшдеп  сырьш,  ем1рдеп  шындыгын 
сэулеленд1румен  келе  жаткан,  аса  икемд1,  сулу,  сазды  да 
назды елец.  Бул елшемнщ ыкдым  гасыр жасаса да кенеру 
орнына жацарып,  кдртаю  орнына жасарып  келе  жатуы да 
сондык,тан.  Буг1нде  де  бурынгыша  он  6ip  буынмен 
жазбайтын казак акыны жок  Бупнде де бурынгыша он 6ip 
буын ep6ip талантты акьшньщ ешюмге украмай, тек езгнше, 
тек ез езгешелтмен гана жазуьша ешкдшан кедерп болтан 
емес,  болмайды да;  бул елшемнщ мумкшдМ мол,  гумыры 
узак болу ce6e6i де сондыктан.
2. 
Он  буынды  елец.  “Алпамыс”  жырыныц  каракалпак 
вариантында:  “Айыл  тартканым  бедеудщ  бел1, 

жүктеу/скачать 12,37 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: