Монография \ 3 «санат» а л м п и 1МП
Te6ipeHTin журген ойлар, сез1мдер emu 6ipfle
жүктеу/скачать 12,37 Mb. Pdf көрінісі
|
| Te6ipeHTin журген ойлар, сез1мдер emu 6ipfle мынадай кднды
окигага кеп прелед! де,романныц такырыбы пайда болады. Такырыпты жетшцру макратында С.Мукднов окига кыл- мыстылары тергеуге алынган сот мэжиисше когамдык айыптаушы бол кдтысады. Жазушыныц бул тустагы мате- риалдарды ipiKTen, сурыптап, кррытып, шындыкты ойша жинактап, шыгарма такырыбын жуйелеу1 Tirrri кызык, Мше, такырып осылай туады. Сейтш, осы айтылгандарды эдебиет теориясыньщ тшне салсак, жазушыныц шындык, болмыстан тацдап, тал ran алып, езшщ квркём шыгармасына нет, аркду еткен eMip кубьмыстарыныц тобын такырып дер ediK. Жазушы ез шыгармасына такырып Vrin OMip кубылыс- тарын тацдап алганда, оларга езшщ багасын береда; ол багада жазушыныц дуниеге кезкдрасы, таптык идеалы жататыны сезс!з. Ce6e6i “Эдебиетин — таптыц кез 1 , кулагы жэне уш. * “ Кдзак эдебисп” газетН, 1959, № 43. 155 Ол ез табынын; кецш куйш, тигегш, кдмын, у м т н , куштарлыгын, муддесш, касиетш кабылдайды, калыптастырады, суреттейда” (М. Горький). Жазушы ез творчествосымен ешрге ун косады, ун косканда ез табыныц макрат-муддесше сай ун косады. Керкем эдебиеттщ журт ушш эшешн кещл кетеру, бой серпту, “ракатгану куралы емес, адам йршштнщ занды жагдайларыньщ 6ipi” (Л.Толстой) болатьш ce6e6i де осында жатыр. Мше, осылайша, ешрге ун крсу эрекетшен келш эр жазушыныц эр шыгармасыныц идеясы тумак, Бутан мысал ретшде, Сэбиг Мукановтыц жогарыда аталган романга тапкдн такырыбына енд1 идея беру ушш, сол 6ip канды окиганыц бас себепкер! Султанбек iciH ез дуниетанымы мен таптык, муддеа тургысынан калайша багалаганына аэдал кецш белш керелис. “Ецалдымен, — дейда С.Муканов элп мавдлада, — Султанбек — комсомол... санасы бар шэюрт. Комсомол Kici эйелдд меншжп мулгам, менщ эйeлiм елгенше мешмен гана 6ipre болу керек деп eMipiHfle айтпайды. Эйел тату турса гана, — эйел. Кетемш десе, — eiu6ip еркектщ зорлап устауга какысы жок, Ойткеш эйел — еркектщ меншисп мулю емес... Кецес еюмел ейелда еркекпен тецгерген. Олай болса, безген Бетиманыц мандайынан Султанбек сипап кря беру керек ед1 Ол ейтпеда. “ Махаббат” дегенда тауып алып, акырында Бэтима тиген Мустапаны елпрдд. Мусгапа да езшдей жас, epi талпынып келе жаткан талапкер еда. Кара басыныц кдмы (!) 6ip азаматш ел1мге кщы. Ендеше, б1здщ айтарымыз — Султанбек 1. комсомолдыц касиетп атын былгады; 2. эйел тендагше крл сукгы; 3. Мустапаны катеден емес, кдстап елпрда. Бул жумыстыц бупнп котам турмысына залалы кушп. Егерде мундайларга катты жаза бершмесе, баскалар да улп алып, кендлше жакдаган адамды ацсары ауган куш елпрщ тастай 6epyi мумюн... Сулганбектщ сотында алган эсерлердш, непзгнде курылган “Адаскдндар” романы сот мэжтс1 бтсен соц-ак (1928 жылгы мамырдьщ басы — З.К,), Кызылорда каласында басталды да, сол жылдыц 14 желтоксанында Ленинград каласында аякгалды”. Мше, идея осылай туады. Сейтш, осы айтылгандарды эдебиет теориясьшыц тшне салсак, егер такырып — жазушы суреттеп отырган eMip кубылысы болса, идея — жазушыныц сол вз! суреттеп отырган eMip кубылысы туралы айткысы келген ойы, сол QMip кубылысына берген багасы дер жүктеу/скачать 12,37 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|