|
ip нерсе — жанд мазмунга жаца пш ш 1здеуге эбден болады;
6ipaKБайланысты: kabdolov zeinolla soz oneri6ip нерсе — жанд мазмунга жаца пш ш 1здеуге эбден болады;
6ipaK, пшпн iaaey 6ip бар да, кур паитдшкке (формализмге)
салыну ез алдына баскд. Соцгысьша, эрине, сак, болтан жен.
Модернистерде колга шнер “ шыгыршык, жок,, бос куыстьщ
айналасын всем ешекейлеген эшешн кур шиыршык, кдна
бар” екенш А.Блок дал тауып айткдн. “ГНшшд! мазмуннан
айырып, мазмунды куртудьщ, керюшше, мазмунды гшшннен
ажыратып, пшйндажоюдьщ” (Белинский) 6ip Kepmici — осы.
Сонымен, эдебиеттеп мазмун мен пшпннщ 6ipniri
дегешм1з сез енершдеп орасан зор мацызды зандардьщ 6ipi,
енер туындысыныц керкем дт ушш ауадай кджет жагдай
болып табылады. Керкем шыгармадагы мазмун мен пшлннщ
6ipniri — оныц етене бутш дт, эстетикалык, багалыльны.
Эдебиеттеп мазмун мен пшпн дегенда белгип 6ip керкем
шыгармадагы затты дерекгерге кегшрсек, былай болар efli:
шыгарманыц мазмуны — оныц аки кат шындыкка нег1зделген
такырыбы мен идеясы да, niiuim — эдеби каЬармандардыц
взара корым-котынасына, тагдыр тартысына нег1зделген
сюже/ni, композициясы жэне жазушыныц
eM ipdi
енерге
айналдырган ец nezi3zi куралы — cypemmi C93i, яки керкем
шыгарманыц тш.
Ещц осы мэселелерге кешем1з.
III
Эдеби шыгарма туралы ецпмеш такырыптан бастаган
жен. бйткеш такырып — енер туындысыныц ipzemacbi. Уйдщ
кдбыргасын салып, тебесш жаппас бурын ipreTacbi кдлана-
тыны секищ, керкем шыгарманыц туу npoueci де такырьш-
тан басталатьшы даусыз. “Бершен бурын такырып пайда
болады, — дейд1 Валентин Катаев, — пайда болады да, жазу-
шыны азапкд сала бастайды. Такырып санага сшдп, ойга
орныккдн сайын, адам, зат образдары, болашак пейзаж
журнакгары туып, тутаса бередГ’**.
0нер ем1рден туатын болса, суреткердщ ем1рден ец
алдымен 1здеп табары — ез шыгармасыкьщ такырыбы. Ал
“такырып дегенщ уйыкгаган балык сиякгы кдрнын жогары
*
С.Муканов.
0су жолдарымыз. Алматы, I960, 48-бет.
** “ Вопросы литературы” , журнал, 1961, № 9, стр. 130.
153
кдратып, вьйрдщ бетшде кдлкып журмейдь Такырып —
теренде, агыс арасьшда, нагыз тунык жоне тегеурЬад mpiM-
дер шпнде; оны сол арадан
Достарыңызбен бөлісу: |
|
|