Монография \ 3 «санат» а л м п и 1МП
жүктеу/скачать 12,37 Mb. Pdf көрінісі
|
| жагымсыз деген аныктагыш сездер колданыла турар, 6ipaK
университет кдбыргасында бул секщгц жадагай, жайдак угымды Mice тутуга болмайды. Неге? Оныц ce6e6i — алдымен, осынау жагымды, жагымсыз деген угамньвд ©3i epci. Образ дегендх 6i3 ripi адам деп угар болсак, ойлап карацыз, ем1рдеп адам атаулыныц бархн жагымды, жагымсыз дегендей ап-анык fKi топка, датрек айткднда, екх сорткд белуге бола ма? Осынищ e3i iim i мумкш бе? Ылги гана жагымды немесе ылги гана жагымсыз мшез- кулыкгак куралган адамдык 6iriM не болмыс бола ма? Жок, бул киъш: элдеб1р дайындау мекемесхнщ елден жиган Tepi- терсегхн сорткд белгеш Tapi3fli ем1рдеп Tipi адамдардыц жагымдысын 6ip белек, жагымсызын 6ip белек ipixren, сортгап 121 шыгу мумкш емес. внерде де солай. Айталык, Кунанбай. Адамга тэн жаксылы-жаманды не кдсиет болса, сонын бэрш 6ip вз1не жинап алган осынау курдел^ кесек тулганы тек жагымсыз образ деуге бола ма? Жок;, болмайды. Олай болса, эдебиеттеп адам образын да элпдей топтау — тым шартты нэрсе. Образдыц турлерш белллеудщ (йрнеше (эдклж, тектж, тэсшдЬс) факторлары бар. Керкемдйс эдю тургысынан келгенде, образ ей турл1 романтикалык, образ, реалистйс образ. Эдеби тек тарахшнан келгенде, образ уш турлк эпикалык, образ, лирикалык; образ, драмалык образ. Ал жалпы жасалу тэсшдерше бакрак» образ тагы да (лрнеше турге: юморлык образ, сатиралык образ, фантастикалык, образ, трагедиялык образ, геройлык образ т.б. Осылардыц эркдйсысыныц езше тэн ерекшелжтер1 бар, оны бшу эдебиетшге ауадай кджет. Эдебиеттеп керкемдак эдас, непзшен е й турт (роман тизм, реализм), бул мэселеге 6i3 осы ецбепмхздщ акыргы тарауында арнайы токгаламыз. Бул жолы тек осынау кер- кемдж эдас туршсынан аныкхагандагы образдыц ей турше, бул екеушщ ерекшелтне гана азырак, назар аударып е т е к т з . Романтикалык образ — эдебиеттеп адам бейнесшщ байыргы турлергшц 6ipi. Бул образдыц алгаипсы yminepi баягы кене дуние эдебиетшде, оныц “epi енген топырагы, epi байлык, крры” боп табылатьш мифте, кала берсе, кай халыктыц болса да ауыз эдебиетшде жатыр. Эркщнан алга, алыскд, арманга асыккдн хальщгыц кцялы да телегей-тещз. Ал романтикалык образдыц непзш де кцял жатады. Романтикалык, образ ем1рдеп болтан немесе бар дерекген repi емАрде ез1рше жок, 6ipaK болатын дерекке непзделеда. Крзак, эдебиетшдеп романтикалык, образдыц ежелп Typi халык ертегшер 1 мен ацыздарында, батырльщ дастандары мен тарихи жырларында жасалды. Сонау Желаяк; пен Керегеннен, Саккулак пен Таусогардан бастап Алдар Кесе мен Асанкдйгыга дешн, одан Алпамыс пен Крбылацдыга, Таршн мен Кдмбаргадешн казак фольклорындагы роман тикалык образдыц He6ip гажайып улгшерш керуге болады. Абайдан берп жаца, жазба эдебиепм1зге келетш болсак, Шэкэр 1 М Кудайбердаулы мен Мазгауия Абайулыныц, Ыгыл- ман Шереков пен Мухамеджан Сералиннщ, Султанмахмут Торайгыров пен Магжан Жумабаевтыц поэма-дастанда- рында да талай тамаша романтикалык образдар жасалган. Сэбит Мукдновтыц Сулушашы мен Жумагали Саинньщ Кулэндасы, Эбдш дэ Тэж1баевтыц Абылы мен К,асым 122 Аманжоловтьщ Абдолласы — кдз1рп кдзак, эдебиетшдеп кептен-кеп романтикалык образдардьщ жекелеген кддау- кддау улплер! гана. Эйтпссе, бул т!з1м узара бередо. Романтикалык, образ — кдй жанрдыц туындыларыцца болса да молынан ксздесетш, образдыц дэстурл!, кдлып- таскдн rypi. Bip гана Еабит Муареповтщ 63i прозадагы аналар бейнесшен драматургиядагьг Акдны мен жүктеу/скачать 12,37 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|