Монография \ «санат» а л м п и мп
KepiHin турган белей — су астында жаткдн белейнщ тек жейден 6ipi
|
Сөз өнері
| KepiHin
турган белей — су астында жаткдн белейнщ тек жейден 6ipi гана болады екен. Сол секивд кдламгердщ белгип 6ip керкем шыгармада жазып керсеткен жайларынан керсетпеген жайттары элдекдйда артык;, кеп болтаны жакры. Шыгармага кджей шамалы, “ алып тастауга болатын нэрсенщ бэрш алып тастай берген жен, — дейд1 Хемингуэй, — олар су астьша кетеда де, бпдш, айсберйм1зда орныкцырып, нык бек1те туседГ’**. Бул, эрине, шартты айтылган niicip, 6ipaK, талгампаздык, тургысьшан ете дурыс крйылган талап. 1957 жылы “Абай жолы” эпопеясын талкьшаудьщ корьггындысында М.Эуезов те керкем жинактау жайлы, жинактауга кажет талгампаздык, туралы, эдебиеттей адам бейнесш жасауга кджет, дэу1рлЬс шындыкты суреттеуге кджет материалды сурыптап пайда- лану женшде айта келгп: “Терт том “Абай жолы” ушш жинап, жинак,тап жэне сурыптап пайдаланган материалымнан ani де дэл осындай терт кггапкд жетейн материал пайдаланылмай, артык кдлды” , — деп едь Бутан илануга эбден болады. Мундай талгампаздык; жок, жерде жинактау жок;, демек, типтещцру де жок,. Сонымен, эдебиеттей шындыкты, яки адам образын жасауга кджет ом1рлтк материалды жинактау (обобщение) тек типтещпру тэсипмен гана жузеге асады. Мунын 03i типтшк проблемасы — эдебиеттщ жалпы мэш мен мацы- зына жагалай телше беретш жадагай, жалац уагыз емес, жаппай жапсырыла беретш жамау емес, терен творчест волык; сипаттагы орасан KYpдeлi мэселе екенш ацгартады. * Русские писатели о литературном труде. Л., “Советский писатель”, 1955, т. 2, стр. 755. ** “Вопросы литературы”, журнал, 1960, .№ 1. 102 Бул туралы жогарыда аталган макалада “типтиик пен партиялылыкхы теццестсру, типтишсп реалистж енердеп партиялылыктьщ кершетш непзп сферасы, ол тек кдна саясилыккд саяды деп кдрау — эдебиет пен енердеп кубы- лыстарды тарихкд кдрсы тургыдан багалауга итермелештш; суреткердщ жасаган заманы мен жагдайларын ескермей, оньщ дуниеге кезцарасыныц сипатын терец талдамай, ти и п л ж атаулыныц бэршен партиялык позицияныц KepimciH табуга тырысу — эдебиет пен енердщ партиялык, принципшдеп нактылы тарихи мазмунды кемескшейтМ” дэл жэне эдш айтылган. Творчествоныц психологиясы — тым табиги н эр се, ол жасандылыкка кенбейд1, жаттампаздык жетепне ермейД 1 . Шындык, кубылыстарды типтещцре жинакуау аркылы суреткер болашак образдыц немесе типтщ жалпы б тм ш , тулгасьш кальштастырумен кдтар оныц mud ерекшелтн ашып, мгнезш даралайды. 9p6ip эдеби тулганы ез ортасынан адам ретшде белек, oxjnay танытып туратын, оныц тек езше гана тэн, езгелерде жок жэне кдйталанбайтын психихалык срекшелжтер! болуы шарт. Суреткердщ eMip шындыгын жинактау эрекеп эркдшан оныц адам мшезш даралау урекет1мен уласып, уштасып жату ce6e6i де сондыктан деп биту керек. Мшез деген не? Мшез — адамныц mtci болмысы, белгш кргамдык,жагдай Калыптастыртан кргамдык, кулкц, барлык, психологиялык ерекшелгктертщ жиынтыгы. Мшез жок жерде, Л.И.Тимофеенше айтсак, акцкдтгы “адамдандыру” мумкш емес. Ал жүктеу/скачать Достарыңызбен бөлісу:
|