Монография \ «санат» а л м п и мп
|
Сөз өнері
- Бұл бет үшін навигация:
- F.MycipenoBTiH
- Tipi Kicmep”
| 6ip
сиякгы. BipaK, олардыц эркайсысын 6i3 езше тэн куштарлыкгары, езше тэн тагдыры тагысын тагылары бар айрыкша адамдар ретшде кдбыл- даймыз” *. Сондыкган болса керек, Пушкиннщ замандас- тары оныц Онегинш “белгш 6ip элеумегпк куиггщ мэншщ жиьштыгы” деп кдраган жок, сол кездеп дворян жаста- рыньщ Tipi ©K±Jii icnerri типтгк тулга деп таныды. Онегин- нщ “ез басым, — деп жазды Бестужев Пушкинге, — ещмде мыцын кердгм”**. Эр жазушыныц творчестволык лабораториясын зертте- ген адам онын eMip шындыгын керкем жинакгау, яки эдеби 6ейнелерд1 типтещцру эрекеп, кебше, эр типке прототип табудан басталганын байкдр efli. М.Эуезов эпопеясыныц эр титнщ ем1рде модел1 — прототит болтан. С.Мукдновтьщ Амантайыныц туп теркЬй Амангелдще жатса, Балуан Шолагы — Балуан Шолактан, Шокдны — Шокдннан, Сэкеш — Сэкеннен туды. F.MycipenoBTiH Акдны мен Кдйрошы да солай. Ал Х.Есенжанов трилогиясындагы типтер ше? Бэршщ непзшде прототип жатыр. Задьщца, прототип реалистис шыгармалардагы керкем бейнелердх нанымды етудщ, шындыкгы шынайьшаудьщ куралы секида. Дэл осы себептен болуга тшс, кыл калам шеберлер1 мен сез зергерлершщ б1ркдтары ездер1 енерде жасамак болтан типтерге емгрден эдеш прототишн Аздеген. Мэселен, Лео нардо да Винчи Иуданыц прототишн Аздеп, Флоренцияныц тукшр-тукшрш тугел тштш шыккдн. Федотовтыц “ Майор кудалытына”, Репиннщ “Бурлактарына” прототиптер i3fleyi де осыган уксас. Ибсен прототип суретпиге кандай керек болса драматургка да сондай керек екенш айткдн. Лесков керкем шыгарма жазбас бурын езшщ эркщпан “жан дуние- сгмен кез тартып, кещл уйытар Tipi Kicmep” 1здеп журетшш мойындаган. Мундай эрекет реализмге дешн шынында да сирек ушырасады: классицизм мен романтизм екшдер! прототшт * Эдебиет пен енердеп типтшж туралы мэселе жайында. “ Кдзак едебиети” газе-п, 1956, № 3. ** А.А.Бестужев — Мартнский. Соч., в двух томах. М., ГИХЛ, 1958, т. 2, стр. 627. 100 кеп пайдалана крймаган. Типтщ туп нускдсын прототиптен табу — шыншыл суреткерлерге тэн мшез. Бул ретте, Грибоедовтыц “Акылдан кдшысындагы” шыншылдык сыры тшп кызык; комедиядагы типтер талереясынан Мэскеудщ эр акруйеп езш тауып ала берген. Чеховтыц “Желискен жецгейшдеп” прототипке непзделген типтщ нанымдылыгы мен шынайылылыгы авторды эжептэухр дауга кдлдырулы: “Ci3 мынадай кызык, кордгндз бе, — деп жазды Чехов 1892 жылы Авиловага, — мен бшетш 6ip 42 жастагы эйел “Желгккен жецгейдеп” жиырма жасар келшшекген езш танып, буюл Мэскеу м е т жалакор деп жазгырып жатыр. Басты дэлел — сырткы украстык,: бул эйел де бояуга бешм, муньщ да куйеу1 — дэрггер, тамыры — суретш”*. С.Мукднов жазушы лабораториясы жайлы етызген кецестершщ б1ршде Е.Муареповтщ “Талпак, танауындагы” шошкд багатын Есен кдрттьщ прототиш, дэл осы эндмеде суреттелгендей, 6ip кездеп “Жанд жол” колхозында туратын Есен деген акракэл шебер суреткердщ шымыр, шымшыма юморына шыдай алмай, Кызылжар мацынан Омбыга кдрай кдшып Keuiin кеткенш айтып, тьщдаушы журтты кыран- топан кулюге кдрык, кылганы бар. Солай болганымен, бул айтылгандарга карап, эр жазушыныц шыншыл енершен туган эр типтщ ем1рде эркдшан да накгы прототиш болуга тшс жэне оныц e3i кезбен керш, к,олмен устарлык; жүктеу/скачать Достарыңызбен бөлісу:
|