Демек когнитивтік жүйе – индвидуальді өмірлік тəжірибе, яғни

57
ды, адамды тілі арқылы тану, білу, зерделеу оның этноментальдық 
өмірінен толық ақпарат береді.
Тілдік ұжым мүшелерінің таным-білімі өркениет пен мəдениеттің əр 
түрлі кезеңдерінен өткен сайын ақиқат дүниені тек логикалық-позитив-
тік қана емес, этикалық-моральдық, ментальдық тұрғыдан да таныта 
алады. Əлем бейнесін тіл арқылы бейнелеуде концепт ретінде танылған 
ұғыммен мағыналық байланыста тұратын фразеологизмдердің маңызы 
ерекше.
Фразеологиялық  мағына  мен  концептінің  арақатынасы  туралы 
Н.Ф.Алефиренко: «фразеологиялық мағына жасауға қатысатындар: ког-
нитивтік негіз ретінде қызмет ететін заттар мен құбылыстар, шындық 
өмір оқиғалары, жалпы адамзаттық қабылдау үлгісімен «қарабайыр се-
мантика» арқылы қалыптасқан «əмбебап-концептілер» жəне əлемдік 
əлеуметтік-психологияны бейнелейтін түрлі ұлт тілдеріне тəн – «ерек-
ше-концептілер» дейді. Автор фразеологиялық тұлғаларға когнитивтік 
негіз болатын паремиялар мен афоризмдерді де қосады [2004:132-133]. 
Бұл арада жалпы адамдарға тəн ортақ қабылдау «əмбебап-концептілерді», 
ал жеке ұлтқа тəн қабылдау үлгісі «ерекше-концептілерді» құрайтынын 
айтып отыр.
Фразеологизмдерде адамдардың күн көру, мəдени өмір салты ғана 
емес, халықтың тұтастай ұлттық ерекшеліктерінің көрінетіндігі ешбір 
күмəн  тудырмайды.  Сондықтанда  фразеологиялық  концептілердегі 
мұндай айырықша сипаттар зерттеушілер «əлемнің фразеологиялық 

жүктеу/скачать 14,19 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: