Морфология

төрттен  орналасады.  Құрылысы  жағынан  олар  қысқа  сауытты  тістерге 

жатады.  Тістердің  пішіні  күрекке  ұқсас.  Азу  тістері  ұзын  сауытты  айшықты 

тістерге жатады. Бірінші премолярдан молярларға қарай тістер көлемі үлкейе 

береді.  Жоғарғы  азу  тістер  төменгі  тістерге  қарағанда  екі  еседей  жалпақ  та 

жуан  келеді.  Жоғарғы  премолярларда  айшықты  бір  тіс  мөрі,  ал  молярларда 

екі  тіс  мөрі  болады.  Шошқаның  барлық  тұрақты  тістері  қысқа  сауытты 

тістерге жатады. Күрек тістерінің пішіні конус тəрізді. Жоғарғы жақта күрек 

тістер  аралығында  тіссіз  жиектер  болады.  Ұрғашы  шошқаның  сойдақтістері 

онша жетілмеген, ал қабандардың тістері тым жақсы жетілген, олар өте өткір, 

үшбұрышты  болып  келеді.  Азу  тістері  жанасу  беттерінің  пішініне  қарай 

бұдырлы  тістерге  жатады.  Иттің  тұрақты  тістерінің  жанасу  беттерінде  үш-

үштен  өткір  тісшелер  болады.  Олардың  ортаңғысы  биіктеу  келеді.  Сойдақ 

тістері  конус  тəрізді,  төменгі  бірінші  премолярдың  бір  ғана  тісшесі  болады. 

Ол кішілеу келеді. Оны "қасқыр тіс" — деп атайды. Азу тістерінің мөлшері 

артқа  қарай  үлкейеді.  Жоғарғы  жəне  төменгі  тіс  аркадаларындағы  қарама-

қарсы  орналасқан  ең  биік  тістері  "кескіш  тістер"  —  деп  аталады.  Иттің 

барлық тұрақты тістері қысқа сауытты тістерге жатады. 

272 

 

Қатты  тандай  (твердое  небо)  —  palatum  durum  сүйек  тандаймен 

жанасып,  ауыз  қуысының  төбесін  құрайтын  кілегейлі  қабық қатпары.  Қатты 

тандайдың  ортасында  ұзынынан  таңдай  жігі  (raphe  palatini)  өтеді.  Тандай 

жігінен  оңға  жəне  солға  тандай  білеуліктері  (rugae  palatini)  орналасады. 

Күрек тістің артқы жағында таңдай жігінің бойында күректіс бүртігі (papilla 

incisiva)  байқалады.  Оның  екі  жақ  бүйіріне  ауыз  жəне  мұрын  қуыстарын 

өзара жалғастырып тұратын жұп күректіс өзегі (ductus incisivus) ашылады. 

жүктеу/скачать 4,08 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: