МС. Жайлауов физикалық химия мазмұНЫ
жүктеу/скачать 1,05 Mb.
|
ÐС. ÐайлаÑов ÑизикалÑÒ Ñ Ð¸Ð¼Ð¸Ñ Ð¼Ð°Ð·Ð¼Ò±ÐЫ-emirsaba.org
11 - т а б л и ц а
Паған, яғни бос валенттілік есебінен химиялық күш туындайды және ол күш салдарынан байланыс құралып, адсорбция жүреді. Физикалық адсорбция теориясының бірнеше түрлері белгілі. Олардың арасында 1915 жылы Ленгмюр ұсынған мономолекула-лық адсорбция теориясы едәуір назар аударарлықтай. Бұл теория-ны тұжырымдарда, оның авторы бірнеше қағидаларға сүйенді: 1. Адсорбция валентті күштер не артылып қалған (қосымша) химиялық валенттілік күштері арқылы жүзеге асады. 2. Адсорбция берілген адсорбент бетінің бәрінде бірдей жүре бермей, тек ондағы активті орталықтарда ғана жүреді. Осы ак-тивті орталықтардьщ әсері онда пайда болатын қанықпаған күш өрісінің күшті болу салдарынан және соның нәтижесінде осы ор-талықтарда газ молекулалары ұсталынып түрады. Әрине, мұнда-ғы адсорбент атомы не молекуласы аз қаныққан сайын, активті орталықтардың активтілігі артык. болады. 3. Адсорбциялық күштердің әсер етуші радиусы кіші және осы-ның салдарынан әрбір активті орталық адсорбтив молекуласының біреуін ғана адсорбциялайды, сөйтіп адсорбент бетінде адсорбтив молекуласының бір молекулалық (мономолекулалық) қабаты пай-да болады. 4. Адсорбент бетіне адсорбцияланған газ молекулалары онда берік ұсталмайдьг олар ылғи тоқтаусыз газды орта мен сол шең-берде алмасуда болады және бұл кұбылыс динамикалық адсорб-ция тепе-теңдігі орнағанша жүреді. Осы қүбылыстар кезіндегі әр-бір молекула өзі адсорбцияланған бетте, дәлірек айтқанда активті орталықта аса ұзақ уақыт ұсталып тұра бермейді, энергияның басқа молекулаларға ауысуына орай, әуелгі молекулалар жаңадан келгендерге орнын береді. Химиялық адсорбцияны немесе хемосорбцияны физикалық ад-сорбциямен салыстырғанда ол химиялық күш арқылы не соның көмегімен жүзеге асады. Адсорбцияның бұл түрі басқалардан мы-надай өзгешеліктерімен оқшауланады: физикалык адсорбция — қайтымды құбылыс, ал хемосорбция кайтымсыз және физикалық адсорбция жылуы небәрі 8,4—33,5 кДж/моль шамасында болса, ал химиялық адсорбция жылуы бірнеше жүздеген кДж/мольге тең. Температура жоғарылаған сайын физикалық адсорбция төмендесе, химиялық адсорбция жоғарылайды. Химиялық адсорбция жүру 169 үшін, оған біршама көбірек активтендіру энергиясы (40— 120 кДж/моль) кажет. „ Химиялык адсорбцкя каитымсыз болғандықтан, бул процестеп лесорбция адсорбцияланған молекуланы жай ғана жұлып алумен аякталмайды, адсорбцияланған беттегі химиялық қосылыстың ыдырауымен бітеді. Химиялык адсорбцияға бірден-бір мысал ретін-де активті көмірдің оттекті адсорбциялауын алуға болады. Хемосорбция процесін схемалық турде, мына келесідей етіп көрсетуге болады: \ / \ / \ / \ / А А А /с\ \ /с\ А А , А А А А а адсорбцияға дейінгі активтелген көмір беті 0
0 II с с с с /\/\/\/ ' ,с с с \ / \ / \ / \ / с с с с / \/\/ \/ \ адсорбцияланған активтелген көмір беті Егер оттекпен адсорбцияланған активтелген көмірді ауасыз ор-тада қыздырса, одан таза көмір (көміртек) бөлінбестен, көміртек (IV) оксиді бөлінеді. Адсорбция құбылысына қазіргі теория мен қолданылмалық та-рапынан карасақ, онда физикалық әрі химиялық куштердің бола-тыны аңғарылады, яғни адсорбция физикалық-химиялық қубылыс екен. Оны совет ғалымдары Н. А. Шилов, М. М. Думанский мұ-қият зерттей келіп, адсорбент пен адсорбцияланушы заттар ара-сындағы әрекеттесулерде физикалық жэне химиялық құбылыстар-дың өзіндік орны болатынын дәлелдеді. Бұл, әсіресе, газдар ад-сорбцияланған кезде айқын көрінеді. Мундағы зерттеулерге зер салса, әуелі газдар таза адсорбент бетімен жанасқанда химиялық адсорбция жүреді екен, өйткені осьг туста химиялық күш әсер ете-ді, ал сонан соң адсорбция қубылысы онан әрі жалғасса және осы кезде қысымды арттырса, онда физикалық адсорбция журеді. жүктеу/скачать 1,05 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|