мұндағы m-масса, g-еркін тусу үдеуі

Іен жүргізгенге байланысты емес, системаның бастапқы жән< оңғы күйіне тәуелді екенін көреміз. Бұл, ішкі энергияның сис ема күйінің функциясы екенін дәлелдейді. Егер функцияның мән үй параметріне ғана байланысты болып, процестің бұрынғы күйі Іен анықталмаса, онда ол функцияны күй параметріне функцияль ,еп те айтады. Жылу мен жұмыс мұндай қасиет көрсетпейді, ола{ истема күйінің функциясы емес және процестердщ қалай, қандаі шлмен жүргізілгеніне тәуелді. Осы айтылғандарды нақтылаі үсу үшін, термодинамиканьщ бірінші заңының дифференциалдьп үрін математикалық өрнекпен көрсетейік:

dU (12;

(10) және (11) теңдеулер— термодинамиканың бірінші заңы Іың аналитикалық мәні. Оларды өткен ғасырдың ортасында, бір іірінен тәуелсіз әуелі Р. Майер, сосын Д. Джоуль ашқан. Алға иында бұл теңдеулер тек механикалық жұмыстарды сипаттауғ; •ана қолданылған. Бертін келе Г. Гельмгольц оларды жалпы түрг Іуыстырды. Бұл теңдеулердегі А кез келген жұмыс түрін көрсете ;і. Ал, жалпы жұмыс мөлшері системаға әсер еткен күштердіі ;осындысының жүргізілген жұмыс жолына көбейтіндісіне тең. Га Із көлемінің ұлғаюы кезіндегі жұмыстар жиірек қарастырыладь;

2

Mұндайда және А= |. Осы жағдайда термодинами

аның бірінші заңын былайша өрнектеуге болады:

немесе . Енді осы өрнекті басқа жұмыс түрлерін kолданайық:

б) потенциал айырмасы ф болатын электр зарядын бір нүктеден :екіншіге тасымалдағанда:

(126)

в) шамаға беттік тұтқырлық өзгергенде:

Термодинамиканың бірінші бастамасы диференциал түрінде : жиі қлданылады. Ол мына өрнекте көрсетілген:

(13)

25

мұндағы А— система көлемі өзгергендеғі жұмыс және оны паи-далы жұмыс деп атайды.

ЖӘНЕ dU