Болашақ ағылшын тілі мұғалімдерінің коммуникативтік

42 
гуманитарлық); 
макро-әдіснамалық 
(мәдениеттану, 
синергетикалық, 
инновациялық, экологиялық); микрометрологиялық (тұлғалық, жүйелі, іс-
әрекет). Сонымен қатар, автор көзқарастарды жіктеу бойынша ұсынылған 
құрылым өте шартты деп санайды [112]. 
Зерттеушілер Н.Д.Хмель, А.А.Молдажанов тұғырдың анықтамасын 
ұсынады: 
әдіснамалық 
тұғыр 
– 
бұл 
тиісті 
теорияның 
(немесе 
тұжырымдаманың) негізгі ережелеріне негізделген және зерттеу пәніне 
қатысты іздеу бағыттарын анықтайды [113]. Бұл анықтаманы біз одан әрі 
зерттеуде негізге аламыз және пайдаланамыз. 
Әдіснамалық тұғырлар басымдық жасалатын осы жүйені құраушы 
фактордың атауына байланысты айқындалып, педагогикалық құбылыстарды 
белгілі бір мақсатты тұрғыда қарауға мүмкіндік береді. А.П.Сейтешев және 
Б.Б.Құрбаналиев инженер-педагогтың кәсіпқойлығын қалыптастыру оны 
дайындаудың келесі әдіснамалық тәсілдерін ескергенде тиімді болады деп 
пікір білдіреді: гуманистік, антропологиялық, креативті, аксиологиялық, 
акмеологиялық, мәдениеттанулық, технологиялық, тұлғалық-бағытталған, 
футурологиялық [114]. 
А. Құсайынов, М. Н. Сарыбеков педагогикалық білім беру мазмұнын 
әзірлеу мәселесін зерттей отырып, жеке-іс-әрекет, мәдениеттану және 
антропологиялық тұғырлардың мақсаттылығын атап өтті. Ғалымдардың 
пікірінше,»...біріншісі, педагогикалық дайындықтың мақсаты ретінде мұғалім 
тұлғасының қалыптасуына мүмкіндік береді, екіншісі, педагогикалық идеялар 
мен тұжырымдамалардың динамикасын әлемдік мәдениетті дамыту 
контекстінде қарастыруға мүмкіндік береді, үшіншісі, педагогикалық 
қызметтің негізі ретінде адамтануды анықтайды» [115]. Осылайша, 
әдіснамалық тұғыр зерделенетін нақтылық туралы білімнің сындарлы бірлігін 
және оның адамның қызметін мақсатты өзгертетіндігін білдіреді. 
Зерттеу мәселесіне байланысты психологиялық-педагогикалық және 
лингводидактикалық әдебиеттерді теориялық талдау және жоғары оқу 
орындарында болашақ ағылшын тілі мұғалімдерін кәсіби даярлаудың отандық 
және шетелдік тәжірибелерін зерттеу нәтижелері болашақ ағылшын тілі 
мұғалімдерінің коммуникативтік мәдениетін дамытуды зерттеудің әдіснамалық 
тұғырларын айқындауға мүмкіндік берді. Олар, атап айтқанда: жүйелік тұғыр, 
құзыреттілік тұғыр, мәдениеттанымдық тұғыр, тұлғалық-бағдарланған 
тұғыр, коммуникативтік-іс-әрекеттік тұғыр, аксиологиялық тұғыр. 
Болашақ ағылшын тілі мұғалімдерінің коммуникативтік мәдениетін 
қалыптастырудың әдіснамалық негізін, бірінші кезекте, жүйелік тұғыр 
теориясы құрайды. «Жүйе» түсінігі танымның түрлі салаларында 
пайдаланылады, жүйелік тұғырдың мақсаты зерттеу нысандары ретінде тұтас 
жүйелік құбылыстарды бөліп, ықпалдасу тетіктерін табу, жүйелік құбылыстың 
өмір сүруінің қажетті және жеткілікті шарттарын анықтау, кіріктірілген 
жүйелік қасиеттерін зерттеу, мақсатты іске асыратын нысанды құрастыру 
болып табылады. Жүйелі зерттеуде нысан ішіндегі өзара қарым-қатынастағы 
байланыстар мен қатынастардың алуан түрлілігін анықтауға баса назар 

43 
аударылады. Сондықтан «жүйе» ұғымына жалғасқан жақын ұғымдар, бұл 
«құрылым» және «орта» ұғымдары. Егер «жүйе» түсінігімен нысанның 
тұтастығы көрсетілсе, онда құрылым түсінігімен-оның ішкі өзара 
байланыстағы бөліктерден және қарым-қатынастардан құралған дискреттілігі 
анықталып, олар тұтастықты құрайды.
Құрылым ұғымы «элемент», «байланыс», «қатынастар» ұғымдары арқылы 
ашылады. Нысынады жүйелік зерттеуі оның тұтас елеулі қасиеттерін 
анықтауды және сипаттауды көздейді.
Зерттеу нысанының жүйелік талдауының келесі маңызды аспектісі - бұл 
оның көп деңгейлі құрылымы және қызмет етуде, сатылық байланыста 
көрсетілуі. Әрбір нысан әрбір нақты жағдайда таным пәні ретінде шектеледі. 
Жүйелік тұғыр оқу процесінің барлық құрауыштарын тұтас және серпінді 
дамып келе жатқан педагогикалық жүйеге біріктіру жолымен іске асырылады.
Н.В.Кузьмина, Н.В.Сластенин білім алушылардың өзара іс-қимылында 
педагогикалық жүйе жағдайында пайда болатын, қызмет ететін және дамып 
келе жатқан байланыстардың сипатына назар аударады. Жүйелік тұғыр 
«жүйені, құрылымды, элементті жүйенің деңгейінде де, сондай-ақ оның әрбір 
кіші жүйесінде де, жүйенің қызмет етуіне қол жеткізуге бағынатын түпкілікті 
нәтижеге сүйене отырып бөліп алуды» қарастырады және педагогикалық 
модельдерді құруы көздейді. Ол «жүйенің функционалдық құраушылары» 
ұғымы аясында педагогикалық жүйенің құрылымдық элементтерінің «бастапқы 
жағдайы» мен басқарушылық, педагогикалық және оқу міндеттерін шешудің 
соңғы ізделінетін нәтижесі арасындағы негізгі байланысты қарастырады [116]. 
Жүйелік тұғыр болашақ ағылшын тіл мұғалімінің коммуникативтік 
мәдениетін дамытуды күрделі ұйымдастырылған құбылыс ретінде
қарастырып, зерттеуге мүмкіндік береді. 
Болашақ ағылшын тіл мұғалімінің коммуникативтік мәдениетін күрделі 
өзін – өзі ұйымдастыратын және дамытатын жүйе ретінде екі негізгі сапа 
көрсетеді: жаңа сапаларды қабылдау, күрделендіру және жетілдіру үшін 
ашықтық («ашық» жүйелердің қасиеті); белгілі бір бағыттағы дамудың 
тұрақтылығы-дамудың гуманистік векторы, сенім, саналы («жабық» 
жүйелердің қасиеті). 
Болашақ ағылшын тілі мұғалімдерінің коммуниктаивтік мәдениетін 
дамтыудағы келесі тұғыр - мәдени тұғыр. Мәдени тұғыр тұлғаның құндылықты 
бағдарларын зерделеуді және қалыптастыруды қамтамасыз етеді. Мәдени 
тұғырдың келесі аспектісі мәдениетті адам қызметінің ерекше тұғыр ретінде 
түсінумен байланысты. Мәдени тұғыр жеке тұлға мен мәдениеттің 
байланысына негізделген.
Болашақ ағылшын тілі мұғалімдерінің коммуникативтік мәдениетін
дамытудағы мәдени тұғыр аясында оның жалпы және кәсіби-педагогикалық 
мәдениетті, педагогикалық теориялар мен құндылықтарды, технологияларды 
белсенді меңгеруі қарастырылады. Жалпы және кәсіби педагогикалық 
мәдениетті меңгере отырып, болшақ мұғалімнің білім беру мен педагогиканың 
мәдени шығармашылық қызметін іске асыруы көзделеді. Мәдени тұғыр ең 

44 
алдымен мәдениетті жалпы философиялық түсінік аясында қарастыруды 
қамтиды. Осы тұғырдың негізінде педагогикалық фактілер мен құбылыстар 
өткен уақыттағы, қазіргі кездегі және болашақтағы әлеуметтік және мәдени 
үдерістерді ескеру арқылы талданады. Біздің зерттеу мәселемізге байланысты 
мәдени тұғыр – бұл болашақ ағылшын тілі мұғалімдерінің коммуникативтік 
мәдениетін дамытуға бағытталған теориялық-әдіснамалық жағдайлар мен 
ұйымдастырушылық-педагогикалық іс-шаралардың кешені. 
Болашақ ағылшын тілі мұғалімдерінің коммуникативтік мәдениетін 
дамытуды зерттеуде мәдени тұғырды іске асыру шетел тілін оқытудың 
ерекшелігін зерттеу мәселесі аясында зерделеуге мүмкіндік береді. ЖОО-да 
шетел тілін оқыту әдістемелерінің негізгі мәселесі мақсатты анықтау, сондай-ақ 
мақсатқа баламалы оқыту мазмұнын айқындау болып табылады, оларды әзірлеу 
кезінде тек тілді ғана емес, өзге тілді мәдениетке оқытудың ерекшеліктерін 
назарға алу қажет. Сонымен қатар, шетел тілінің білім алушының мамандығына
морфологиялық, сөзжасам және синтаксистік құрылымдардың жиынтығын да 
ескеру қажет [117].
Келесі тұғыр - бұл алдымен жоғары кәсіптік білім беру жүйесіне (өткен 
ғасырдың 90-шы жылдары), содан кейін мектептегі білім беру жүйесіне (қазіргі 
ғасырдың басы) келген құзыреттілік тұғыр. Латын competentia аудармасындағы 
құзыреттілік адам жақсы білетін, білімі мен тәжірибесі бар сұрақтар шеңберін 
білдіреді. «Құзыреттілік» түсінігі отандық оқыту әдістерінде жаңа емес. Мысалы, 
лингвистикалық құзыреттерді мамандар тілдерді оқыту әдістемелерін бұрыннан 
қарастырып, пайдаланады. Соңғы жылдары «құзырет» ұғымы жалпы дидактикалық, 
жалпы педагогикалық және әдістемелік деңгейге көтерілді. Бұл оның жүйелі-
практикалық қызметтерімен және жалпы білім берудегі кіріктіруші метапәндік 
рөлімен байланысты [118].
Құзыреттілік тұғыр аясында болашақ ағылшын тілі мұғалімінің 
коммуникативтік мәдениетінің дамуының сапасы мен оларға түлек ретінде 
қойылатын талаптардың алшақтығына назар аударылады. 
Біздің көзқарасымызша болашақ ағылшын тілі мұғалімдерінің 
коммуникативтік мәдениетін дамытудағы құзыреттілік тұғыр білім беру 
саласындағы үдерістердің мәнін неғұрлым дәл көрсетеді, өйткені болашақ 
ағылшын тілі мұғалімдерінің коммуникативтік мәдениетінің практикалық 
қызметте тікелей көрініс табуы және олардың жеке тәжірибелері арқылы 
қалыптасуы тиіс коммуникативтік біліктермен, қабілеттермен, жеке 
сипаттамалармен сипатталады. Сонымен қатар, құзыреттілік тұғыр барлық 
бағытта (танымдық, кәсіби, әлеуметтік, жеке тұлғалық) болашақ ағылшын тілі 
мұғалімдеріне өзін-өзі дамытуын іске асыру есебінен оның тұлғасына білім 
берудің әсер ету саласын кеңейтеді және бітірушінің тез өзгеретін қоғамға 
табысты бейімделуге дайындығын бағалаудың сапалы жүйесін қарастырады. 
Мәдениеттанымдық тұғыр болашақ ағылшын тілі мұғалімдерінің жеке 
қажеттіліктерімен және құндылықтық бағдарларымен кәсіби тілді оқытуды 
біріктіру негізінде оқу қызметінің құраушыларының өзара байланысын іске 
асыруды көздейді.

45 
Мәдениеттанымдық тұғырдың негізін лингво-тілтанушылық тәсіл 
(Верещагин, Костомаров, 1980), әлеуметтік-мәдени тәсіл (Сафонова, 1996), 
лингво-мәдени, немесе мәдени-прагматикалық тәсіл (Фурманова, 1994), лингво-
мәдени 
тәсіл 
(В.В.Воробьев, 
2000) 
сияқты 
авторлық 
әдістемелік 
тұжырымдамалар құрайды [119]. Бұл тұғыр тілді мәдени феномен ретінде 
үйренуге бағытталғанын байқауға болады. Бұл болашақ ағылшын тілі 
мұғалімдерін оқылатын тіл елінің мәдениетін шет тілін оқыту мазмұнының 
құрамдас бөлігі ретінде енгізуді көздейтін мәдени орталықты бағыт етіп 
аталатын тұғыр ретінде қарастыруға негіз береді, бұл түпкі нәтижесінде 
болашақ ағылшын тілі мұғалімін оқылатын тіл елінің мәдениет кеңістігіне 
енгізуге және сол арқылы оны тілді меңгеруге ынталандыруға бағытталған. 
Мәдениеттанымдық тұғырдың ерекшелігі оның шет тілін оқыту үдерісінде 
тілдер мен мәдениеттердің тең құқықтылығын (лингвомәдениет) белгілеуге 
және білімгерлердің қазіргі заманғы көпмәдениетті және көптілді жалпы 
өмірлік кеңістіктің барлық субъектілерімен өзара тиімді диалог құру қабілетін 
қалыптастыруға бағытталуынан, яғни мәдениетаралық коммуникацияға 
қабілеттіліктен тұрады [120].
Мәдениеттанымдық 
тұғырдың 
негізгі 
түсінігі 
«мәдениетаралық 
құзыреттілік» болып табылады. Оның мәртебесін, құрылымы мен мазмұнын 
негіздеу соңғы уақытта көптеген ғылыми жарияланымдарға арналған. Бұл
ұғым әдетте, жеке тұлғаның мәдениеттер диалогы шеңберінде өзін жүзеге 
асыру қабілеті түсініледі деп айтуға болады. 
Болашақ ағылшын тілі мұғалімдерінің коммуникативтік мәдениетін 
дамытудағы мәдениеттанымдық тұғыр келесідей бес қызметті орындауы тиіс: 
дамытушылық, оқу, тәрбиелік, танымдық және кәсіби.
Болашақ ағылшын тілі мұғалімдерінің коммуникативтік мәдениетін 
дамытуды зерттеудегі негізгі тұғырлардың бірі - тұлғалық-бағдарланған 
тұғыр.
Тұлғалық-бағдарланған тұғыр педагогикадағы гуманистік бағытқа жатады 
және білім берудің жаңа парадигмасының басты ерекшеліктерінің бірі болып 
табылады. Бұл тұғыр қалыпты жағдайларда кәсіби қызмет үшін қажетті дайын 
білім, шеберлік пен дағдыларды тұтынудан кез-келген жағдайда әрекет етуге 
мүмкіндік беретін сапаны қалыптастыруға өтуді көздейді.
И.С.Якиманская тұлғалық-бағдарлы оқыту танымдық қызметте өзін-өзі 
жүзеге асыру үшін жағдай жасау мақсатында оның жеке ерекшеліктерін 
анықтауға сүйене отырып, білім алушының жеке басының дамуы мен өзін-өзі 
дамытуын қамтамасыз етуі тиіс деп тұжырымдайды [121]. Оқыту тиімділігінің 
көрсеткіші - нақты білім, білік және дағды емес, ақыл-ойдың қалыптасуы. 
Тұлғалық-бағдарланған тұғыр жеке тұлғаның өзін-өзі дамыту тетіктерін 
іске қосуға, шығармашылық қабілеттерін өзектендіруге және жеке (өмірлік 
және кәсіби) өзін-өзі жүзеге асыру үшін жағдай жасауға ықпал етеді.
М.А.Викулинаның пікірінше тұлғалық-бағдарланған тұғыр білім беру 
үдерісінің негізінде жеке тұлғалық өзін-өзі жүзеге асыру тетіктерін 
ынталандыратын белгілі бір педагогикалық жағдайды құру, яғни білім алушы

46 
өзін жеке тұлға ретінде көрсете алатын жағдайды білдіреді [122]. 
Тұлғалық-бағдарланған тұғыр болашақ ағылшын тілі мұғалімдерінің
коммуникативтік мәдениетін даытуда белгілі бір құндылықты білдіреді және 
игерілетін білім, білік және дағды негізінде тұлғалық өсуді қамтамасыз етуге, 
өзін-өзі болжау мен өзін-өзі басқаруды қалыптастыруға, ынтымақтастықты 
дамытуға мүмкіндік береді. Ең алдымен болашақ ағылшын тілі мұғалімдерінің 
жеке ерекшеліктерін ескеру қажет: психологиялық, психо-физиологиялық, 
әлеуметтік, ағылшын тілі бойынша дайындық деңгейі. Бұл болашақ ағылшын 
тілі мұғалімдерінің коммуникативтік мәдениетін түрлі деңгейдегі тапсырмалар 
жүйесі арқылы ынталандыруға мүмкіндік береді. 
Оқу-тәрбие үрдісі барысында үнемі білім алушылардың субъектілік 
тәжірибесіне жүгіну қажет. Бұл болашақ ағылшын тілі мұғалімдерінде өзі 
туралы, өзінің нақты және ықтимал мүмкіндіктері туралы түсінік 
қалыптастыруға, олардың жеке қабілеттерін ашуға мүмкіндік береді. Оқу 
қызметін ұйымдастырудың әртүрлі формаларын біріктірген жөн: топтық, 
ұжымдық, жеке. Осылайша болашақ ағылшын тілі мұғалімдері өзара іс-
қимылды, ынтымақтастық кезінде оңтайлы коммуникативтік стратегияны 
таңдауды үйренеді.
Коммуникативтік-іс-әрекеттік тұғыр ағылшын тілін кәсіби қызметті 
орындауға қажетті құрал ретінде меңгеруді көздейді. Бұл тұғырдің мақсаты 
білім алушылардың коммуникативтік мәдениетін дамыту болып табылады. 
Коммуникативтік мәдениет сөйлеу әрекетінің барлық түрлерінде олардың өзара 
әрекеттестігінде қалыптасады. 
Бұл тұғырдың мәні - тілді оқыту іс-әрекеттік сипатқа ие, өйткені нақты 
қарым-қатынастың міндеттерін шешу тілдік қызметтің көмегімен жүзеге 
асырылады. Білімді ұйымдастырудың басты ұстанымы - функционалдық 
тұтастық, яғни білімді ұйымдастыратын белгілі бір іс-әрекет шеңберінде 
қалыптасады. Оқыту нысаны сөйлеу қызметі болып табылады: ауызша 
тәжірибе, оқу, тыңдау, жазу, аударма. Негізгі назар қарым-қатынас жасауға, ой 
алмасуға, білім алушыларда қарым-қатынас барысында кәсіби және қоғамдық 
маңызы бар ақпаратты меңгеруге және қарым-қатынас жасау қажеттілігін 
құруға және қолдауға бөлінеді. Білім алушылар оқу міндеттерін шешетін 
әлеуметтік қызмет субъектісі ретінде қарастырылады. 
Коммуникативтік-іс-әрекеттік тұғыр әлеуметтік қызмет субъектісі ретінде 
болашақ ағылшын тілі мұғалімінің тұлғалық барлық сипаттамаларын ескеруге 
мүмкіндік береді (когнитивтік, эмоциялық, ерік-жігер). Білім алушылар оқу 
қызметінің мақсатын нақты көрсете отырып, оған қол жеткізу жолдарын 
анықтауы тиіс. 
Коммуникативтік-іс-әрекеттік тұғыр қазіргі оқу үрдісіне қойылатын 
негізгі талаптарға жауап береді:
1) болашақ ағылшын тілі мұғалімінің коммуникативтік мінез-құлқы; 
2) нақты қарым-қатынас жағдайын көтеретін тапсырмаларды қолдану;
3) грамматикалық форманы және оның сөйлеу қызметін қатар меңгеру, 
сөйлеу жаттығуларының рөлін арттыру;

47 
4) білім алушылардың жеке ерекшеліктерін есепке алу; 
5) тапсырмаларды орындау барысында білімгерлерге бастама беру;
6) шағын топтар құрамында ынтымақтастықта оқыту.
Болашақ ағылшын тілі мұғалімдерінің коммуникативтік мәдениетін 
дамытуды зерттеудегі аксиологиялық тұғыр - соңғы уақытта тілдік білім 
берудің жеке тұлғаға және құндылық-мағыналық бағдарларға үдемелі 
бағдарлануына байланысты әсіресе өзекті болып табылатын тұғыр [123].
Бұл тұғырдың негізгі түсінігі құндылық болып табылады, Тіл білімінің 
құндылығы - бұл екі жақты сипатпен ерекшеленетін әлеуметтік феномен. Бұл, 
бір жағынан, құндылықтың жеке мәнінде (кез келген құндылық жеке тұлғаның 
санасы деңгейінде, ол алған тәжірибесінің арқасында, жеке тұлғадан тыс және 
жеке тұлғасыз құндылық ұғымын өмір сүре алмайды, өйткені ол адам үшін 
қоршаған болмыстың заттары мен құбылыстары маңызының ерекше түрін 
білдіреді), ал екінші жағынан — құндылықтардың әлеуметтік табиғатында (кез 
келген құндылық диалектикалық субъектіде-объектілік қатынаста өзін 
көрсетеді және білім алушының жеке басы, оның ішкі әлемі және т.б.) көрініс 
табады [124].
Бұл тұғырдың аясында болашақ ағылшын тілі мұғалімдерінің 
коммуникатитік мәдениетін дамытуды зерттеу олардың коммуникативтік 
қызметінің құндылықтары, жеке тұлғаның дербестігі мен жауапкершілігінің 
құндылықтары, адам құқықтары мен бостандығының құндылықтары және т.б.
қарастырады. Сонымен қатар, білім алушының тұлғасын гуманистік дамыту, 
оның рухани кеңістігін кеңейту, туған және шетел мәдениетінің гуманистік, 
жалпыадамзаттық құндылықтары туралы білімдермен байыту мәселесі ерекше 
өзектілікке ие болады.
Коммуникативтік-іс-әрекеттік тұғыр - болашақ ағылшын тілі мұғалімінің 
коммуникативтік мәдениетін қалыптастыруда білім алушының оқу қызметінің 
субъектісі ретіндегі рөлін көрсетеді, ал оқыту жүйесі білім алушының жеке-
психологиялық, жас және ұлттық ерекшеліктерін, сондай-ақ оның мүдделерін 
негізге алуды көздейді. Коммуникативтік-іс-әрекеттік тұғыр шеңберінде оқыту 
процесі коммуникация моделі бойынша құрылады. 
Болашақ ағылшын тілі мұғалімдерінің коммуникативтік мәдениетін 
дамытудағы коммуникативтік-іс-әрекеттік тұғыр тіл, оның құрылымы мен 
қызметі туралы білімді ұғынуға, меңгеруге, қарым-қатынастың мақсатын, 
адресатын, шарттарын ескере отырып, әдіс-тәсілдерді, құралдарды, 
формаларды кешенді меңгеруге мүмкіндік береді. Оқытудың маңызды мақсаты 
ретінде тілдік қарым-қатынас немесе коммуникация дағдыларын қалыптастыру 
ұсынылады. Оқытудың осы мақсатын іске асыру сөйлеу қызметі «сөйлеу, 
тыңдау, жазу, оқу» сияқты барлық түрлерде қалыптасады деп болжанады.
Коммуникативтік-іс-әрекеттік тұғыр А.А.Леонтьев әзірлеген сөйлеу 
қызметінің теориясымен тығыз байланысты. Автор сөйлеудің коммуникативтік 
бағытын анықтайтын негізгі құрылымдық құраушыларды келесідей анықтады: 
сөйлеу қызметі жағдайында бағдарлау; бағдар нәтижелеріне сәйкес жоспарды 
әзірлеу; аталмыш жоспардың жүзеге асуы; жоспарды іске асыру нәтижелерін

48 
бақылау. 
Болашақ ағылшын тілі мұғалімдерінің коммуникативтік мәдениетін дамыту
үдерісі әдіснамалық тұғырлар ерекшеліктерін көрсететін жалпы дидактикалық
және кәсіби білім беретін қағидаларға негізделеді.
Болашақ ағылшын тілі мұғалімдерінің коммуникативтік мәдениетін 
дамытудың ғылыми-теориялық және практикалық алғышарттары:
– ауқымдылығына және коммуникацияның қарқындылығына байланысты 
әлеуметтік-мәдени: ақпараттандыру, жаһандандыру, урбанизация, қоғамның 
әлеуметтік саралануы, гендерлік мәселелер, рухани мәдениет саласындағы 
жетістіктердің өркениет жетістіктерінен артта қалуы, ұлтаралық және 
этносаралық қатынастардың шиеленісуі және конфессиялық қақтығыстар, БАҚ 
пен тұлғааралық қарым-қатынас құралдарының қарқындылығы, экономикалық, 
шаруашылық және әлеуметтік-мәдени дамудың барлық жиынтығының деңгейі 
мен нысандары бойынша мемлекеттер мен этностардың айырмашылықтарының 
шиеленісуі және т. б.;
- педагогикалық: кәсіптік білім беруді дамытудың жалпы әлемдік және 
еуропалық үрдістері; әлемдік білім берудің жаһандануы; отандық білім беру 
жүйесін жаңғырту және оның әлемдік білім беру кеңістігіне кірігуі; білім 
беруді ізгілендіру және ізгілендіру үрдістерін күшейту; тұлғаның жалпы және 
кәсіби коммуникативтік мәдениетінің деңгейіне қойылатын талаптарды 
арттыру, жалпы және кәсіптік білім беру сапасын және мектеп пен отбасының 
тәрбие қызметін арттыру қажеттілігі және т. б.;
– ақпараттық-технологиялық: интернет желісіндегі қашықтықтан білім 
беру және мәдениетаралық коммуникация жүйесіндегі ақпараттық және білім 
беру технологиялары көлемінің үздіксіз өсуі және т. б.;
– 
әлеуметтік-демографиялық: 
әртүрлі 
этностық, 
мәдени, 
діни 
қауымдастықтарды 
білдіретін 
халықтардың 
бірге 
тұру 
дәстүрлері; 
демографиялық шиеленісуі және көші-қон процестерінің ұлғаюы, өсіп келе 
жатқан панасыздық, Отбасының тәрбиелік функцияларының төмендеуі, ұлттық 
мәдениеттердің қайта өрлеу процестерінің жандануы, ұлттық сана-сезімнің өсуі 
және т. б.

жүктеу/скачать 2,26 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: