Н. Ж. Жақашов, Ж. Ж. Бекмағамбетова, М. Е. Жоламанов, Қ.Қ. Тоғызбаева
Өнеркәсіптік жиіліктегі электрмагниттік өрістер (ӨЖ ЭМӨ)
жүктеу/скачать 9,48 Mb.
|
Учебник Гигиена-каз
- Бұл бет үшін навигация:
- 8.5. Лазерлі сәулелену.
| 8.4. Өнеркәсіптік жиіліктегі электрмагниттік өрістер (ӨЖ ЭМӨ). Соңғы жылдарда жиілігі 50 Гц электрмагниттік өрістер өз алдында жеке диапазонға бөлінген. Олардың негізгі көздеріне айнымалы токтың өндірістік және тұрмыстық электржабдықтарының әр түрлі түрлері, сондай-ақ аса жоғары кернеулі (АЖК) электр берілісінің әуе желілері мен подстанциялары жатады. Өнеркәсіптік жиіліктегі электрмагниттік өрістерді гигиеналық бағалау электрлік және магниттік өрістері бойынша жеке-жеке жүргізіледі.
Өнеркәсіптік жиіліктегі электрмагниттік өрістердің әсеріне өндіріс жағдайында ұшыраған жұмысшылардың денсаулық жағдайында өзгерістер байқалады. Олар негізінен ағзаның неврологиялық статусындағы өзгерістерді (бас ауруы, жоғары ашушаңдық , тез қажығыштық, салғырлық, ұйқышылдық), сонымен қатар жүрек-тамыр қызметінің бұзылыстарын (тахикардия және брадикардия, артериалық гипертензия немесе гипотония, тамыр тұрақсыздығы, гипергидроз) және асқазан-ішек жолдарындағы өзгерістерді білдіретін шағымдар түрінде болады. Шеткі қан құрамында өзгерістер-орташа дәрежеде тромбоцитопения, нейтрофильді лейкоцитоз, моноцитоз, ретикулопенияға бетбұрыс болуы мүмкін. Өнеркәсіптік жиіліктегі электрлік өрістердің ШРЕД-і толық жұмыс күні үшін 5 кВ/м деңгейінде орнатылады, ал 10 минуттан аспайтын әсеріне арналған максималды ШРЕД-і 25 кВ/м құрайды, қарқындылығы 5-20 кВ/м аралығындағы рұқсат етілген болу уақыты келесі өрнек бойынша анықталады: мұндағы Т – электрлік өрістің әсерінде болатын рұқсат етілген уақыты, сағатпен Е – кВ/м берілген бақыланатын зонадағы электрлік өрістің әсер ететін кернеулілігі. Магниттік өрістердің шектік рұқсат етілген деңгейлері жалпы (барлық денеге) және жергілікті (аяқ-қолға) әсер ету жағдайлары үшін жұмысшының болу уақытына байланысты өрістің кернеулілігі (Н) немесе магнитті индукция (В) бойынша орнатылады. 8.5. Лазерлі сәулелену. Лазерлер медицинада, өнеркәсіптерде, әскери және ғарыш саласында және тіпті шоу-бизнесте де қолданылады. Лазерлі сәулелердің адамға әсері өте күрделі. Ол лазерлік сәулеленудің параметрлеріне байланысты болады: толқын ұзындығына, сәулелену қуаттылығына (энергиясына), әсер етуінің ұзақтығына, импульстердің жүру жиілігіне, сәулеленуге ұшырайтын жерінің ауданына («көлемдік әсер»), және сәулеленетін тіннің анатомо-физиологиялық ерекшеліктеріне (көз, тері) байланысты болады. Тіндер сіңіретін лазерлік сәулеленудің энергиясы басқа энергия түрлеріне айналады (жылу, механикалық, фотохимиялық үрдістердің энергиясына), ол бірқатар әсер ету эффектілерін тудыруы мүмкін: жылылық, соққылық, жарық қысымы. Лазерлік сәулелену көру мүшесі үшін аса қауіпті болып табылады. Көздің торлы қабығы көрінетін (0,38-0,7 мкм) және жақын инфрақызыл (00,75-1,4 мкм) диапазондарындағы лазерлермен зақымдалуы мүмкін. Лазерлік ультракүлгін (0,18-0,38) және қашық инфрақызыл (1,4 мкм көп) сәулелері торлы қабыққа жетпейді, бірақ көздің мөлдір қабығын, нұрлы қабығын және көз бұршағын зақымдауы мүмкін. Лазер сәулесі көздің жарық сындыратын жүйесімен фокусталатындықтан торлы қабығына фокусталып, мөлдір қабығына қарағанда торлы қабықтағы қуат тығыздығы 1000-10000 есе жоғары болады. Лазерлер шығаратын қысқа импульстер (0,1- 10-14 с) қорғаныс қызметі (көзді жұму рефлексі – 0,1 с) іске қосылып үлгергенше көзді зақымдауы мүмкін. Тері де лазер сәулесінің әсеріне сезімталдығы аса жоғары (сындарлы) мүше болып табылады. Лазер сәулесінің теріге әсер етуі толқын ұзындығына және терінің пигменттену дәрежесіне байланысты болады. Пигменттелген теріден сәулелер нашар шағылысады, ал қашық инфрақызыл аймағындағы лазерлік сәулелерді тері тіндерінің 80% дейін құрайтын су жақсы сіңіреді, бұл күйік тудыру қаупіне әкеп соғады. Энергиясы төмен шашыраған сәуленің әсер етуі (ШРЕД деңгейінде және одан да төмен) лазерлермен жұмыс істейтіндерде невроз жағдайына, жүрек-тамыр қызметінің бұзылыстарына және т.с.с. алып келуі мүмкін. Лазерлік сәулеленулерге ШРЕД орнатудың негізіне сәулеленудің әсеріне ұшыраған тіндерде (көздің торлы қабағы, мөлдір қабығы, тері) минимальды (табалдырықтық) зақымдануын анықтау қағидасы қойылған. Нормаланатын параметрлеріне энергия экспозициясы Н (Дж·м2 ) және сәулеленуге ұшырау дәрежесі Е(Вт/м2 ), сонымен қатар энергиясы W (Дж) және қуаты Р(Вт) жатады. Толқындарының кең диапазоны, лазерлік сәулеленудің параметрлерінің және тудыратын биологиялық эффектілерінің әр түрлілігі гигиеналық нормативтерді негіздеуді қиындатады. Сондықтан да нормалау математикалық моделдеу негізінде, энергияның таралу сипаты мен сәулеленетін тіндердің абсорбциялық сипаттамаларын ескере отырып жүргізіледі. жүктеу/скачать 9,48 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|