Н. Жиенбаева р. К. Eekm a fa m beto ba а. Ж. Сыздык. Баева е. И. Б0Лшекбаева

тфкес! К¥растырылады, сейлеудщ грамматнкалык курылымы калыптасады, ал 
бала карапайым сейлемдерден баска да курдел! сездерд! колданады. Бала 
ересектерд1ц эцпмес
1
н
1
н, магынасын, кыска эцгiмeлepдiн мазмунын тус
1
нед
1
.
Осы жастагы балалар уш1н ойын жетекш! ic-эрекетке айналады.
Осы жаста балалар агзасыньщ ecyi жалгасады, кимыл кажетт1л1г1 
сакталады. Кимыл белсендшп максатты болады. Балалар ездер1н, ез денелер1н, 
мумюнд
1
ктерш 
бшуге 
кызыгушылык 
танытады. 
Балалар 
ездер1н1ц 
муммнд1ктер1не сэйкес б1рлесе, жылдам, баяу эрекет ете алады. Кимылды 
дамытуда оц earepicxep байкалады. Kimi жастагы мектеп жасына дей1нг1 
балалар орташа елшемд! беренелерд! кальщ сызыкка сала алады.
4-5 жаста балалар гигиеналык дагдыларды жеплд1ред1: олар езд тн ен
жуынуга, ки1м киюге, аяк ки1мш дурыс киюге, кшмдер1н, ойыншыктарын, 
KixairrapbiH 
тазалау керект1гш б1лед1.
5 жаска толганда, баланьщ баска адамдармен, acipece, курбы- 
курдастарымен 
байланыска 
деген 
кызыгушылыгы 
арта 
ту сед!. 
Ол 
айналасындагылармен 6ipre бауырмалдыльщты керсете алады.
Бул жастагы балаларда объектшерд!р касиетгер! мен сапасын, олардьщ 
эрекеттерш, 
олардьщ 
функционалдык 
белгшер!н 
бшд!рет!н 
сездерд!н 
аркасында белсенд! сезд!к коры кенейтшед!. Олар карама-карсы сездермен 
(антонимдермен) 
жэне 
магыналас 
(синонимдермен) 
сездерд! 
тандап, 
жалпылама сездерд! колдануга к!р!сед!. Балалар ушш б!рдей дыбыс т!ркестер! 
кейде дурыс айтьшады, кейде кате айтылады: дыбыстардьщ орын ауыстыруы 
мумюн, шана- сана, жук-зук.
«Р» - «Л» дыбыстарыныц дурыс айтьшмауы, бул сез козгалысы 
механизмдер!н!ц дурыс дамымауымен байланысты.
4-5 жас аралыгында балаларда сездердщ дыбысталуы жэне айтьшуы 
жаксарады. Балалар сез шыгармашылыгымен айналысады, сез б!р!зд! жэне 
дэйект! болады.
Бес жаска жеткенде баланьщ дамуы жаксарады. Олар заттьщ белпл! 6ip 
niminiH 
айта алады, курдел! объектшерде карапайым п!ш!ндерд! алып, 
карапайым пшшнен курд ел! объектшерд! калыптастырады.
Осы жастагы балалар заттардьщ белгшер! бойынша оларды топка беле 
алады: келем! мен тус!н, би!кт!г!н, узындыгын, ен!н аныктайды.
К!ш! жастагы мектеп жасына дей!нг! балалар кещст!ктег! багдарларын 
жаксартады, жады келемш улгайтады, заттарыц 7-8 атын есте сакдай алады. 
Осы жаста ер!кт! есте сакдау дамиды: елар такпакты уйрен!п, ересектерд!н 
нускауларын есте устайды.
Бала керкем ойлауды ойдагыдай дамытады, назардьщ турактылыгын 
арттырады, 15-20 минут бойы белпл! б!р !с-шараларга катыса алады, ез 
конструкцияларында курылыс дагдыларын калыптастырады.
0м!рд!ц 
бес!нш! 
жылында 
бала 
керкем-визуальды-музыкалык 
шыгармаларды саналы турде кабылдайды, сюжетте, композицияда себеп- 
салдар байланыстарын ернатады.
48

Баланыц cypexrepi объективт! жэне егжей-тегжейл! болып келед!: олар 
т1кб¥рышты. сопак niminfli, жануарлардын карапайым 
cyperrepiH 
салады. 
Балалар тузу, диагональ, кайшымен кия алады, 5 жастан бастап денгелек жэне 
сопак nimiHfli кесу эд1стер1н менгеред!. Денгелек, сопак, цилиндрл1к п1ш)нд1, 
балык, кус мус1ндер1н жасайды.
Мектеп жасына деЙ1нг1 естияр кезец (5-7 жас)
Естияр мектеп жасына дей1нп жаста (6-7 жас) балалар агзасыньщ барлык 
физиологиялык жуйелер1н1ц, этап айтканда, жуйке, журек-тамыр, эндокринд1к, 
т1рек-кимыл аппаратыньщ жылдам дамуы мен кайта курылымдалуы бар.
Бала салмак косады, элдекайда бойы есед1, бала миы ересек миыньщ 
керсетк1штер1не ете жакын болады. Муньщ бэр! мектеп жасына дей!нг! 
баланьщ мектеп жуйес!мен байланысты кушт! психикалык жэне физикалык 
куйзелкт! камтитын жас есу!н1н жогары сатысына кешзне дайын екен!н 
керсетед!.
Бул жаста болашак тулганьщ непз! каланган, туракты мотивтер 
калыптаскан, жана элеуметтш кажеттшктер пайда болады: ен алдымен, 
ересектер мен ез!н-ез! курметгеуд! тану кажеттшк!, курдел! жумысты орындау 
ниет!. Мектеп жасына дей!нг! балалардьщ бойында бейнел! ойлаудьщ эртурл! 
нысандарын дамыту уш!н колайлы мумюнджтер жасалады.
Бул жастагы бала психикалык проблемаларды шешед!:
- ете сез!мтал болмак;
- сейлеуд! дамыту ойларды дамытуга, себеп-салдарлык катынастарды 
тус!нуге экелед!;
- акьш-ой мен практикальщ ic-эрекеттщ жана карым-катынасы кер!нед1, 
ойлаудьщ непзшде ic-эрекеттер пайда болады, жоспарланган ойлау кушейед!.
Бш!мге 
деген 
куштарлык 
- 
баланьщ 
оку 
!сшщ 
манызды 
компонентгершщ 6ipi. Осы кезенде балалар ез ер!ктер!мен тапсырмаларды 
орындайды, ересек адамньщ тусШктемесше мукият кулак салып, бершген улп 
бойынша нускауларды орындайды.
Осы жастагы балалар бшуге кумар, ересектерге коптеген «Неге?» жэне 
«Кайда?» деген сурактар кояды. Ата-аналар ездершщ айналасындагы элемге 
кызыгушылыгын оятуга, олардыц катысуымен копдау корсетзлге, олардын 
ойлау кекжиегш кецейтуге, кызыгушылыкты дамытуга жэне баланыц 
когнитивт! мудцелерш калыптастыруга кемектесу! оте манызды.
6-7 жас аралыгындагы балалар дерекс!з элементгермен кернет-бейнел! 
ойлауды дамытады, б!рак осыган карамастан, бала объектшерд1н б!рнеше 
ерекшел!ктер!н салыстыра отырып, сондай-ак объектшер мен кубылыстардьщ 
маныздылыгын аныктайды.
Естияр мектеп жасына дешнп балалардьщ жаттап алу жэне кебейту 
кабшетш!н кар
1
сынды дамуы, ермн есте сактау мумк!ндМ болады.
Бул жастагы балалар ауызша ойлауга Караганда кернек! суретгерд! 
еске тус!руд! элдекайда тез ютей алады, 6ip мезплде кабылданган затгардын 
саны - тек 1-2 болып келед!.
49

Естияр мектеп жасына дей1нг1 балаларда 
epiKcia 
есте сактау, 
epiKcia 
еске алу 

жүктеу/скачать 8,97 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: