Н. С. Ахтаева А. И. Абдигапбарова
жүктеу/скачать 1,86 Mb.
|
Н. С. Ахтаева А. И. Абдигапбарова-emirsaba.org
| Қашу (жалтару) мына жағдайларда тиімді:
− қарастырылып жатқан мәселе сіз үшін аса маңызды болмаса; − сіз өзіңіздің дұрыс жасамай жатқаныңызды және басқаның дұрыстығын сезінсеңіз, әрі ол үлкен билікке ие болса; − егер сіз күрделі сөйлесушімен тілдессеңіз; − сіз шешім қабылдауға тырысып, бірақ не шешім қабыл- дауды білмесеңіз; − сізде мәселе туралы ақпарат толық болмаса; − шиеленушілік жоғары және оны тастау қажет болса; − сізге уақытты ұту қажет болған жағдайда. Бейімделу мынадай жағдайларда тиімді: − сіз аз ғана беріліп, аз жоғалтатыныңызды сезінсеңіз; − жағдайды жеңілдету қажет болғанда; − егер сіз нәтижесі сізге қарағанда, басқа біреу үшін аса маңызды екенін түсінсеңіз; − туралық сіз жақта болмағанда. Келісімге келу, яғни сіз үшін жарым-жартылай өзіңіздің, жа- рым-жартылай басқасының қалауын қанағаттандыру жағдай- ларында тиімді: − жанжалдың қатысушыларында бірдей билік болса және олар бірін бірі жоққа шығаруға мүдделі болса; 279
− басқа амалдар тиімсіз болған жағдайда; − келісімге келу өзара қарым-қатынасты сақтауға мүмкіндік берсе. Әріптестік, келісімге келуге қарағанда, тереңірек деңгейде қол жеткізіледі және де ұзақ уақытты әрі жанжалды шешуде белсенді бірге қатысуды талап етеді. Бұл үлгі мына жағдайларда өте тиімді: − мәселенің шешімі екі тарап үшін де аса маңызды болса; − сіздердің өзара арақатынастарыңыз тығыз, әрі ұзақ уақыт жалғасқан болса; − сізде мәселені қарастыруға уақыт болса; − екі тарап та бірдей билікке ие болса немесе шынайы билікті иеленуде айырмашылықтарды жоққа шығаруды қа- ласа. Жанжалды шешудің мүмкін болған жолдары. Кез келген жанжалда оны шешудің үш жолы бар: − ең оңай, бірақ әрқашан да шынайы емес: өзіңді немесе мә- селеге деген өзіңнің қатынасыңды өзгерту; − ең қиыны, сондықтан да тәжірибелік мүмкін емес: қарсы пікір білдірушінің пікірін өзгерту, оған өзімізге қажетті бағытта әсер ету; − ең оңтайлы және шынайы: мәселені шешудің өзара тиімді нұсқасын табу және оны жүзеге асыруға күресу. Жанжалды шешудің мүмкін болған жолдары мына сұрақтар- ға жауап іздеуден тұрады: Жанжалды шешу үшін мен не істер едім? Бұл үшін серіктесім не істер еді? Жанжалдан шығу қажет болған жалпы мақсаттар қандай? Мұнда сіз былай жасауыңыз қажет: − сұхбаттасыңызға көңіл аудару және ниеттестік білдіру; − серіктестің ерекшеліктеріне сабырлылық таныту, өзінің шынайы жанашырлық сезімін көрсету; − салмақты болу, өзінің әрекеттерін, сөзін, мимикасын бақы- лау; − адамды осы жағдайға не алып келгенін – айқын немесе жасырын мақсаты қандай екенін түсінуге тырысу; 280
беру, оны мұқият тыңдау; тікелей қайталау, тыңдағанын талдау немесе қорытынды жасау жақсы нәтиже береді – сол арқылы адамға оны тыңдағанын түсінуге мүмкіндік береді; − әлеуметтік және физикалық қашықтықты оңтайлы деңгейге дейін қысқарту; − серіктестің назарын ауыр мәселеден қысқа уақытқа болса да басқаға аударту, мұнда кез келген амалдар қолданылуы мүм- кін – басқа жерге отыру, қоңырау шалу, жазып алуды сұрау- дан бастап қандай да бір миға қонымсыз ойды, әзілді айтуға дейін; − сіздердің мүдделеріңіздің, мақсаттарыңыздың, міндеттері- ңіздің жалпылығын атап көрсету; − сұхбаттасқа оның сөздері тудырған сіздегі жағдай, сезім туралы дайын емес бағалауларды және пікірлерді айту; бұл сұхбаттастың сізге қысқа жауап қайырмай, ашық, мақсатты, өз ұстанымын айта отырып жауап беруге мәжбүрлейді; − сынға ескерту, сөгістерге жауап беруден бұрын, нақты не көзделіп отырғанын ашып алу қажет; сіз барлығын дұрыс тү- сінгеніңізге сенімді болуыңыз керек. Әрбір жеке жағдайда жанжалдың себебі айқын болғанымен, барлық жанжалдар ұқсас негізге ие: істің шынайы жағдайы жүктеу/скачать 1,86 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|