Н. Т. Байкадамов А. К. Абжанова

41 
3 Базель келісімдерінің шегіндегі банк жүйесінің тұрақтылығы 
 
3.1 Қазақстан банк секторының қазіргі жағдайы 
 
Бүгінгі таңда Қазақстан банк секторы елдің қаржылық секторының ірі 
және басым сегменті болып табылады. Банк секторы 35 екінші деңгейдегі 
банктерден құралған, олардың ішінде шетелдік қатысуымен 16 банк, оның 
ішінде 13 еншілес банктер.
ҚР екінші деңгейдегі банк активтері 2015 жылдың басында-18239 млрд. 
тенге (2014 жылдың басында–15 462 млрд. теңге құрады), яғни 2014 жылдың 
басынан бері ӛсу–18%болды (Кесте 10 қараңыз) [35]. 
Кесте 10 -ҚР ЕДБ активтерінің ӛсімі (2014 -2015 жж.),млрд тг 
Банк 
Атауы 
Жалпы ӛсімі, %-бен 
Барлығы 
Нарықтағы үлесі, %-бен 
Жылдар 
01.01.2014 
01.01.2014 
01.01.2015 
01.01.2014 
01.01.2015 
%-бен 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
ЕДБ 
112,9 
2049,3 
15839,9 
17889,2 
100,0 
100,0 
Capital bank 
303,8 
43,0 
21,1 
64,1 
0,1 
0,4 
Qazaq banki 
287,1 
94,7 
50,6 
145,3 
0,3 
0,8 
Банк RBK 
247,0 
340,6 
231,6 
572,2 
1,5 
3,2 
Азия Кредит Банк 
198,1 
96,0 
97,8 
193,8 
0,6 
1,1 
Астана-финанс банкі 
159,4 
48,3 
81,4 
129,7 
0,5 
0,7 
Delta bank 
148,4 
93,2 
192,6 
285,8 
1,2 
1,6 
Альфа банк 
140,5 
75,6 
186,7 
262,3 
1,2 
1,5 
Цеснабанк 
138,8 
360,9 
930,1 
1291,0 
5,9 
7,2 
Нурбанк 
135,0 
88,6 
252,4 
341,9 
1,6 
1,9 
КЗИ банк 
130,6 
7,8 
25,5 
33,4 
0,2 
0,2 
Еуразиялық банкі 
130,6 
183,5 
599,9 
783,5 
3,8 
4,4 
Kassa Nova банкі 
124,5 
14,0 
57,1 
71,0 
0,4 
0,4 
Сбербанк 
123,8 
254,4 
1070,2 
1324,7 
6,8 
7,4 
Kaspi bank 
122,1 
191,6 
867,2 
1050,7 
5,5 
5,9 
Тұрғын үй-құрылыс 
жинақ банкі 
119,2 
71,1 
369,8 
440,9 
2,3 
2,5 
RBS Kazakhstan 
115,4 
8,7 
56,4 
65,1 
0,4 
0,4 
PNB Қазақстан 
114,3 
2,0 
13,9 
15,8 
0,1 
0,1 
Халық банк 
109,3 
220,9 
2368,6 
2589,5 
15,0 
14,5 
Казком-БТА 
104,8 
193,6 
4033,2 
4226,8 
25,5 
23,6 
БанкЦентрКредит 
101,8 
18,7 
1052,0 
1070,7 
6,6 
6,0 
Пакистан НБ 
101,2 
0,1 
5,5 
5,6 
0,0 
0,0 
Банк ВТБ 
100,5 
0,7 
139,8 
14,5 
0,9 
0,8 
АТФбанк 
99,9 
-0,9 
928,2 
927,3 
5,9 
5,2 
Fortebank 
99,6 
-4,0 
904,8 
900,7 
5,7 
5,0 

42 
Кесте 10 жалғасы 
1 
2 
3 
4 
5 
6 
7 
Казинвестбанк 
99,1 
-0,9 
95,20 
94,1 
0,6 
0,5 
Al Hilal банкі 
97,5 
-0,4 
14,1 
13,7 
0,1 
0,1 
Заман- банк 
97,3 
-0,4 
14,2 
13,8 
0,1 
0,1 
Шинхан Банк 
97,1- 
0,5 
17,3 
16,8 
0,1 
0,1 
Эксимбанк 
96,6 
-1,9 
56,6 
54,7 
0,4 
0,3 
Хоумкредитбанк 
92,9 
-8,4 
117,8 
109,4 
0,7 
0,6 
Ситибанк 
92,3- 
28,7 
371,8 
343,1 
2,3 
1,9 
Банк позтив 
84,1 
-3,2 
20,2 
17,0 
0,1 
0,1 
Қытай банкі 
76,0 
-38,9 
162,4 
123,5 
1,0 
0,1 
Қытай ТПБ 
63,9 
-24,5 
67,7 
43,2 
0,4 
0,2 
Altyn Bank 
32,7 
-245,9 
365,5 
119,6 
2,3 
0,7 
Активтер құрылымындағы ең кӛп үлесті (жиынтық активтердің 63,4%-ы) 
14 184 млрд. теңге соммадағы несие қоржыны алады (2014ж. басында 13348 
млрд.тг болған), 2014 жылдың басынан бері ӛсу-6,3% болды. Ол Кесте 11-де 
мен сурет 10 -нан кӛрсетілген [36]. 
Кесте 11 -ҚР банк секторы жиынтық активтерінің құрылымы 
Мерзімі 
Кӛрсеткіштің
атауы 
01.01.2014 
01.01.2015 
Ӛсімі,%-бен 
Млрд 
теңге 
Жиынтығ
ында %-
бен 
Млрд 
теңге 
Жиынт
ығында 
%-бен 
Аффинирленген драгметалдар, қолма-қол 
ақшалар, корреспонденттік шоттар 
1953,6 
9,5 
2446,7 
10,9 
27,6 
Басқа банктерде орналастырылған 
салымдар 
465,0 
2,3 
382,3 
1,7 
-24,1 
Бағалы қағаздар 
1916,6 
9,3 
2075,4 
9,3 
7,4 
Банктік займдар,операциялар,«кері» РЕПО 
операциялары 
13348,2 
64,6 
14184,4 
63,4 
6,3 
Капиталға инвестициялар 
351,7 
1,7 
486,9 
2,2 
38,4 
Басқа актвитер 
2623,8 
12,7 
2794,0 
12,5 
7,2 
Активтер жиынтығы(резервтер мен 
(провизияларды)қоспағанда) 
20659,0 
100,0 
22369,7 
100,0 
8,3 
Қаржылық есептіліктің халықаралық 
стандартарының талаптарына сәйкес 
резервтер(провтзиялар) 
-5197,3 
-25,2 
-4130,7 
-18,5 
-20,5 
Басқа банктердегі корреспонденттік 
шоттар,салымдар бойынша резервтер 
-3,6 
0,0 
-1,9 
0,0 
-47,9 
БҚ бойынша резервтер(провизиялар) 
-54,9 
-0,3 
-63,8 
-0,3 
16,3 
Банктік қарыздар мен «кері» РЕПО 
операциялары бойынша 
резервтер(провизиялар) 
-4643,9 
-22,5 
-3569,8 
-16,0 
-23,1 
Еншілес және қауымдасқан ұйымдарға 
инвестициялар бойынша шығындарды 
жабуға резервтер(провизиялар) 
-116,0 
-0,6 
-123,1 
-0,6 
4,4 
Басқа банктік қызмет бойынша және 
дебиторлық берешек бойынша 
резервтер(провизиялар) 
-378,9 
-1,8 
-372,2 
-1,7 
-1,3 
Активтердің барлығы 
15461 
18239,0 
18,0 

43 
13880
15461,7
18239
23780,3
11657,9
13348,2
14184,4
15553,7
0
5000
10000
15000
20000
25000
01.01.2013
01.01.2014
01.01.2015
01.01.2016
Активтер
Несие портфелі(негізгі борыш)
Заңды тұлғаларға қарыздар несие портфелінің 49,5% үлесімен 7016,2 
млрд.теңге құрайды (2014 жылдың басында 7473 млрд теңге немесе несие 
портфелінің 56,0%-ы құраған), 2014 жылдан бері тӛмендеу-4,3% болды.
Сурет 10- ҚР банк секторының активтері мен несие портфелінің(негізгі 
борыш) динамикасы,2013-2016 жж. 
Тұтынушылық қарыздар несие портфелінің 16,9% үлесімен 2622,7 млрд. 
теңге (2015 ж.басында-2639,9 млрд. теңге немесе несие портфелінің 18,6%-ын 
құрады) болып, 2015 жылдың ішінде тӛмендеу-0,6% болды. ШОБ-қа қарыздар 
несие портфелінің 27,3% үлесімен 4242,2 млрд. теңге (2015 ж.басы-3248,1 
млрд. теңге немесе несие потрфелінің 22,9%-ы болды), 2015 жылдың ішінде 
ӛсу-30,6% болды. (Сурет 11 қараңыз). 
Сурет 11- 2013-2016 жж. Аралығында ҚР банк секторының ссудалық потрфель 
құрылымы (%-бен) 

44 
Жеке тұлғаларға қарыздар несие портфелінің 26,1% үлесімен 3707,9 млрд. 
теңге құрайды (2014 ж.басында-3297 млрд. теңге немесе 24,7% болды), 2014 
ж.бастап ӛсу-11,7% болды. 
NPL-жұмыс істемейтін қарыздар (90 күннен астам мерзімі ӛткен берешегі 
бар) 1236,9 млрд. теңге немесе несие портфелінің 8,0%-ы (2015 ж.басында-
3340,2 млрд. теңге немесе несие потрфелінің 23,5%-ын құрап) болды. Несие 
портфелі бойынша провизиялар 1647,8 млрд. теңге немесе несие портфелінің 
10,6%-ы кӛлемінде (2015 ж.басында-3569,8 млрд. теңге немесе несие 
портфелінің 25,2%-ы) болды (Сурет 12 қараңыз) [36]. 
Сурет 12- ҚР банк секторы несие потрфелінің және 90 күннен астам 
мерзімі ӛткен берешегі бар қарыздарының динамикасы 
ҚР екінші деңгей банктерінің міндеттемелері 21290,2 млрд. теңге құрап 
(2015 ж.басы-15873,2 млрд. теңге), 2015 ж.ішінде ӛсу-34,1% болды. ЕДБ-ң 
жинтық міндеттемелеріндегі ең кӛп үлесті клиенттердің салымдары-73,3% және 
айналысқа шығарылған бағалы қағаздар алады-9,9% (Сурет 13 қараңыз) [36] . 
Сурет 13- ҚР банк секторының міндеттемелерінің динамикасы, 2013-2016 жж. 

45 
ҚР ЕДБ-ң ҚР бейрезидентері алдындағы міндеттемелері 2095,4 млрд. 
теңге немесе жиынтық міндеттемелердің 9,8%-ын құрайды. 
Клиенттердің салымдары 15605,1 млрд. теңге немесе жиынтық 
міндеттемелердің 73,3%-ы болды (2015 ж.басы-11351,0 млрд. теңге немесе 
жиынтық міндеттемелердің 71,5%-ы), 2015 ж. ішінде ӛсу-37,5% болды. Заңды 
тұлғалардың салымдары 8719,6 млрд. теңге немесе клиенттер салымдарының 
59,9%-ы болды (2015 ж.басы-6908,6 млрд. теңге немесе клиенттер 
салымдарының 60,9%-ы), 2015 ж. ішінде ӛсу-26,2% болды. Жеке тұлғалардың 
салымдары 6885,5 млрд. теңге немесе клиенттер салымдарының 44,1%-ы болды 
(2015 ж.басы- 4442,5 млрд. теңге немесе клиенттер салымдарының 39,1%-ы), 
2015 ж. ішінде ӛсу-55,0% болды. Оны Кесте 12-де кӛруге болады [36]. 
Кесте 12 - ҚР банк секторының клиенттердің салымдары 
Кӛрсеткі
ш 
Жылдар 
01.01.2014 
01.01.2015 
01.01.2016 
барлы
ғы 
Оның 
ішінде 
шетел 
валюта
сында 
Барл
ығын
дағы 
үлесі,
%-
бен 
барлығ
ы 
Оның 
ішінде 
шетел 
валюта
сында 
Бар
лығ
ынд
ағы 
үлес
і,%-
бен 
барлығы 
Оның 
ішінде 
шетел 
валют
асынд
а 
Барл
ығын
дағы 
үлесі,
%-
бен 
Барлық 
салымдар
: 
9844,9 3664,8 
37,2 
11351,0 
6557,8 57,8 
16605,1 
10805,
3 
69,2 
-заңды 
тұлғалард
ың 
салымдар
ы 
5895,5 1927,4 
32,7 
6908,6 
3562,6 
51,6 
8719,6 
5359,1 
61,5 
-жеке 
тұлғалард
ың 
салымдар
ы 
3949,4 1737,4 
44,0 
4442,5 
2995,2 67,4 
6885,5 
5446,3 
79,1 
Заңды тұлғалардың шетел валютасындағы салымдарының үлесі жыл 
басындағы 51,6%-дан есепті үнгі 61,5%-ға дейін ұлғайды. Жеке тұлғалардың 
шетел валютасындағы салымдарының үлесі жыл басындағы 67,4%-дан есепті 
үнгі 79,1%-ға дейін артты (Сурет 14 қараңыз) [36].
Сонымен, ҚР банк секторының макроэкономикалық кӛрсеткіштері 
келесідей болады: банк секторы активтерінің ЖІӚ-гі үлесі 57,6% құрайды; 
несие портфелінің ЖІӚ-гі үлесі 37,7%; клиенттер салымдарының ЖІӚ-гі үлесі-
37,8% болды.

46 
Банк секторының шоғырлануы (концентрация): 5 ірі банктің ЕДБ 
активтеріндегі үлесі-59,2%; 5 ірі банктің жиынтық несие портфеліндегі үлесі-
63,4%; 5 ірі банктің жиынтық клиенттер салымдарындағы үлесі-60,6% болды. 
Сурет 14- ҚР банк секторының шетел валютасындағы салымдарының 
динамикасы,2013-2015жж.(қаңтар айына) 
Қазақстан банк нарығы күрделі ӛзгерістерді басынан ӛткізуде, яғни 
құрылым ӛзгеріп, «ойын ережелері» қатаң жаққа ӛзгеріп, түрлі шаралар 
қабылдануда. 2014 жыл елдің қаржылық секторы үшін әзірше бағалауға қиын 
түрлі оқиғаларға толы болды. Нарықтың ірі банктері-Казкоммерцбанк пен БТА 
Банктің бірігуі, Альянс Банк, Темірбанк және ForteBank консолидациясы, 
сӛзсіз, маңызды және бұрыннан болжанылған оқиғалар деп айтуға болады. Бұл 
қосылулар болашақта нарықтағы стратегия позициясын ӛзгерте алады, сонымен 
қатар кӛптеген қайта құрылымдаудан кейін шетел капиталының сенімін 
қайтара алады. 

жүктеу/скачать 1,34 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: