Научно-методический журнал Scientific and methodological journal 2009 жылдың қыркүйек айынан бастап шығады Издается с сентября 2009 года
жүктеу/скачать 3,44 Mb. Pdf көрінісі
|
| Негізгі бөлім.
Инклюзивті білім беру барлық адамдардың сапалы білімге қол жетімділігін қамтамасыз етуге бағытталған білім беру жүйесін тарату үрдістерінің бірі. Инклюзивті білім беру балалардың дене, психикалық, зияткерлік, мәдени-этникалық, тілдік және басқа да ерекшеліктеріне қарамастан, сапалы білім беру ортасына айрықша білім алу қажеттіліктері бар ба- лаларды қосуды, барлық кедергілерді жою- ды, олардың сапалы білім алуы үшін және олардың әлеуметтік бейімделуін, жалпы қоғамға кірігуін көздейді. Адам құқықтары жөніндегі негізгі халықаралық құжаттарына сәйкес, Қазақстан Республикасының заңнамасы бар- лық балалар үшін білім алуға тең құқықтар принципін ұсынды. Осы құжаттардың негізінде: «Мүмкіндіктері шектеулі бала- лар үшін әлеуметтік және медициналық- педагогикалық түзеу арқылы қолдау туралы», «Білім туралы», «Қазақстан Республикасындағы баланың құқықтары ту- ралы» Қазақстан Республикасының Консти- туциясында бекітілген Балалардың білімге құқығы және т.б. Мемлекеттік ұлтына, дініне, денсаулық сақтау, тегін білім алу құқығын, кез келген балаға кепілдік береді. Қазақстан Республикасының Конститу- циясы 30 бап барлық азаматтар қоғамдық мектептерде тегін және міндетті орта білім алуына кепілдік беріледі. «Қазақстан Республикасындағы баланың құқықтары ту- ралы» заң білім алуға барлық балалардың құқығын растады және олар тегін бастауыш, негізгі орта және жалпы орта білім алуға кепілдік беріледі. «Инклюзивті білім беруді дамытудың тұжырымдамалық тәсілдері» құжатында инклюзивті білім беруді дамытудың негізгі міндеттерінің бірі инклюзивті білім беруді жүзеге асыратын ұйымдарды кадрлық қамтамасыз етуді жақсарту мәселесіне на- зар аударылды. Инклюзивті білім беру жүйесіндегі педагог кадрларды даярлау үшін алдымен жоғары және кәсіби білім беретін барлық педагогикалық мамандықтардың оқу жоспарына арнайы пәндер қосу жо- лымен институттар мен колледждердегі барлық мұғалімдер мен тәрбиешілерді ерекше оқытуды қажет ететін тұлғаларды оқытудың дағдылары мен тәсілдеріне да- ярлау және оқыту негіздеріне; инклюзивті білім беруді ұйымдастыру және ерекше оқытуды қажет ететін тұлғалармен жұмыс жүргізу мәселелері бойынша жалпы білім беру ұйымдарындағы барлық басқарушы қызметкерлерді, педагогтарды және маман- дарды (педагог-психологтарды, педагог-де- фектологтарды, әлеуметтік педагогтарды) кезең-кезеңмен қайта даярлау жұмыстарын жүргізу; инклюзивті білім беруді жүзеге асыру мәселелері бойынша білім беру ұйымдарындағы педагог қызметкерлердің біліктілігін, ерекше оқытуды қажет ететін тұлғалармен жұмыс әдістерін, кемсітушілікті жою және жағымсыз жағдайларды шешу, психологиялық ахуалды жақсарту, адам құқығы негіздерін зерделеу дағдыларын арттыру жолдарын үйрету керек деп анық көрсетілді [1]. Білім беру жүйесі білім алушыны білім нәрімен қаруландырып қана қоймай, үздіксіз өздігінен білім алуға дағдыландыруы қажет. Нәтижесінде білім беру әртүрлі оқыту қызметтерін ұсынуы керек. Білім беру саласындағы алдыңғы қатарлы отандық мамандардың пікірлері бойынша білім беру жүйесінің дамуын қалыптастыруға: жаңа ақпараттық технологияларды қолданып, білім беру сапасын жоғарылату; өркениеттің жағдайларына негізделген білім беру жүйесін толығымен қамтамасыз ету; ақпараттық және телекоммуникациялық тех- нологияларды қолданып, қашықтықтан және өзін-өзі оқыту мүмкіндіктеріне қолжетімді білім беруді қамтамасыз ету; білім беру- де креативті бастамаларды көтеру сияқты бірқатар негізгі бағыттарды жатқызуға бола- ды [2]. Инклюзивті білім беру – мектеп жүйе-сі оның сәйкестігі немесе әрбір жеке оқушы- ларға құрмет пен қабылдау бере отырып, барлық балалардың білім алу құқығын беретін білім беру бойынша жаңа көзқарас. Өз оқу траекториясын құруға, өз кезегінде, оны дайындау бойынша арнайы талаптар қояды. Негізгі рөл бастауыш сынып мұғалімі атқарады. Инклюзивті білім беру жағдайында жұмыс істеуге болащақ бастауыш сынып мұғалімі рөлін кеңейту үшін, біз оны тиісті философиялық және білім беру идеялар жүгінуге талпындыруымыз керек. Өзін-өзі білім беру мен білім беру арқылы, ол фило- софия айналады,психология, педагогикалық көзқарастарға сілтеме жасай отырып, мұғалім өзара іс-қимыл орталығы болып табылады.Өйткені мұғалім әрқашан ерекше талаптар қояды деп атап өтуге болады.Ата- аналармен өзара іс-қимыл, өскелең ұрпақтың өз дүниетанымын және тәрбиеленуіне әсер етеді.Білім беру процесінде өскелең ұрпаққа білім беру арқылы тығыз жұмыс істейді, оқу-әдістемелік және мемлекеттің талапта- рына сәйкес оқушыларды оқытады [3]. Бастауыш мектеп мұғалімдеріне арналған, атап айтқанда жоғары талаптар бар, сондай- ақ олар жас ұрпақтың жеке тұлға әсер оқыту процесінің негізгі субъектілерінің бірі бо- лып табылады. Мұғалімдер білім беру са- пасын саралау және дағдыларын даралау және назарға оқушылардың мүмкіндіктерін ПЕДАГОГИКА ЖӘНЕ ПСИХОЛОГИЯ /ПЕДАГОГИКА И ПСИХОЛОГИЯ /PEDAGOGICS AND PSYCHOLOGY №2, 2018 124 125 Білім берудің мәселелері мен келешегі/ Проблемы и перспективы образования /Problems and prospects of education ескере отырып оқыту үрдісін нақты жоспар- лау қажет. Олардың танымдық мотивация- сын арттыру, оқушылардың белсенділігін ынталандыру мүмкіндігі инклюзивті білім беру үшін оқытушылардың кәсіби құзырлылығын негізгі компоненттерінің бірі болып табылады. Осылайша, педагогикалық қызметі үшін психологиялық және кәсіби дайындығы тұрғысынан болашақ бастауыш сынып мұғалімдерінің қолжетімділігін тал- дау, инклюзивті білім беру құрылымы өзара байланысты психологиялық және кәсіби қасиеттер жиынтығы болып табылады.Ол мұғалімдердің теориялық және практикалық дайындығын көрсетеді. Осыған байланы- сты жоғары мотивация мен құндылықтарды білім беру деңгейде жүзеге асыруға және оқушылармен оқу процесін ұйымдастыруға мүмкіндік беретін, үйлесімді психологиялық және кәсіби қасиеттерін өзара іс-қимыл және толықтыратын кешені бар ретінде «Инклюзивті білім беру жағдайында жұмыс істеуге бастауыш мектеп мұғалімдер дайындығын» анықтау инклюзивті білім беру талаптарын ескеру болып табылады. Психологиялық дайындық тұлғалық қасиеттерін дамытуға немесе кейбір маңызды проблемаларды шешуге өзекті болып та- былады. Диагностикалық қызмет қатысты дағдыларын жетілдіру, болашақ мұғалімдер зерттеудің негізі болып,мектептегі психоло- гиялық дайындығы міндеті болып табыла- ды. Бастауыш мектеп мұғалімдеріне арналған біліктілік талаптарын талдау бірінші жағ- дайда жаңа байланысты деп көрсеттіп, екіншіден міндеттерден туындайтын та- лаптар, сондай-ақ балаларға білім беру үшін нақты нұсқаулар қажет болып табы- лады. Мүмкіндігі шектеулі балаларды, қоса алғанда білім беру ұйымының төмендегі талаптарға сай назарға ала отырып: – даму мүмкіндігі шектеулі балалар, білім беру бойынша бағдарламаларға бейімдеу сыныптарда жұмыс істейтін бастауыш мек- теп мұғалімдері мен пән мұғалімдері қажет; – әр жағдайда жеке оқушының оқу қажеттіліктерін; – сынып жетекшісі даму мүмкіндігі шектеулі оқушыларға келесі бағыттар бо- йынша арнайы қолдау көрсетеді: білім беру процесінің шеңберінде жұмысын ұйым- дастыруда оқушыларға көмек көрсету; – балалар ұжымының оң көзқарасын қалыптастыру және дамыту; – ата-аналармен ынтымақтастық. Мұғалім барлық оқушылардың мүмкін- діктерін білу және оларға өздерiнiң мүмкiн- дiктерiне сәйкес дамуына және оқу процесіне оларды толық қатысуы үшін жағдай жасау. Мүмкіндіктері шектелген балаларда қор- шаған орта туралы сәйкес түсінік қалып- тастыру көп жағдайда педагогтың оқыту мен тәрбиелеудің түрлі әдістері мен формаларын қолдана отырып, дұрыс педагогикалық про- цесс ұйымдастыруымен анықталады. Ерек- ше көзқарасты қажет ететін балардың дамуы оқу мен тәрбие барысында практикалық әрекеті негізінде құрылады. жүктеу/скачать 3,44 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|