«Наука и образование в современных реалиях»
жүктеу/скачать 2,78 Mb. Pdf көрінісі
|
6-.-
| Дене тәрбиесі мен спорт сабақтары және мінез-құлықтың ерік-күшін
дамыту.Ерік-жігер кҥші мен жҥйке-бҧлшықет қысымының деңгейі арасында тікелей байланыс бар. Қимыл әрекетіне туындайтын кҥш, шапшаңдық, тӛзімділік және басқа сапалардың кӛрінуі жоғары болған сайын ерік қысымы да соған лайық болуы тиіс. Сонымен, дене тәрбиесі мен спорт сабақтарының мінез-қҧлықтың ерік-кҥшін дамытуға оң әсер ету жақтары олардың ерік-кҥшін тудыру қажеттігімен байланысынан қҧралады. Ерік-кҥш бҧлшықет тәрізді қимыл барысы мен нәтижесінде, нысанды және субъективті қиындықтарды бағындыруда дамиды. Мінездің ерік-жігерін дамытуға кӛмектесетін спорттағы қиындықтар спорт жаттығуларының кҥрделі тәсілін меңгеру, ерік кҥшін тудыру, шаршау мен ауруды бағындыру, ӛзін-ӛзі басқаруды сақтау, кӛңіл кҥй жағдайын реттеу, қоршаған ортаның қолайсыз жағдайдағы жҧмыс қабілетін сақтау және орнатылған кҥн тәртібін сақтау қажеттігіне қҧрылған. Кӛп жағдайда бҧл қиындықтардың барлығы спорт жарыстарында байқалады. Олар спортшының ерік сапасын негізгі дамыту қҧралдарының бірі болып табылады. Оқу-машықтану сабақтары кезінде мінездің ерік сипатын қалыптастырудың басты қҧралы жҥктеме болып табылады. Жаттығуды аталған спорт тҥрінен тәсіл мен тактиканы жетілдіруге бағытталған әдіс ретінде қарамай дене дайындығын қамтамасыз ететін және ерікті дамытатын әдіс ретінде қарау керек. Ерік сапасы адамның басқа да психикалық және қимыл туындысы сияқты арнайы және басқарушы сипатқа ие болады. Ерік сапасының арнайылығы оны дамытатын әрекет тҥрінде ҥлкен кӛлемде кӛрінеді. Жеңіске жету ҥшін, мысалы, бокста, семсерлесу де, балға лақтыруда, конькимен жҥгіруде тҥрлі қимыл сапаларын дамыту қажет, яғни спорттың алуан тҥрі спортшыдан даму тҥрі мен ерікті тудыру тҥрлерін талап етеді. Ҧзақ және орта қашықтыққа жҥгіретін, жҥзу, шаңғымен жҥру, ескек есу, коньки тебу және велосипед спортында маманданатын спортшылар машықтану сабақтары мен жарыстарда машықтанбаған адамдардан да кӛп 325 шаршайды, себебі машықтанбаған адамдар ӛзінің шамасы келетін қарқынмен жаттығуды орындайды. Жоғары нәтижеге жетпес бҧрын, соған жету ҥшін спортшылар кӛптеген айлар шаршауға мойымай, онымен кҥресті. Спорттың басқа тҥрлерінде ерік дамыту басқа бағыт алады. Ауыр атлеттер, лақтырушылар, секірушілер мен қысқа қашықтыққа жҥгіретін желаяқтар ерік пен зейінді қысқа мерзімді әрі қысым кҥші жоғары жаттығуларды орындауға жҧмылдырады. Жекпе-жек пен спорт ойындарында, боксшылар, палуандар мен хоккейшілер ӛз еркін шаршаумен кҥресу ҥшін және бірқалыптылығын сақтау ҥшін, туындаған жағдайды мезетте бағалап, адекватты әрекеттерді таразылау қабілетін машықтандырады. Ерікті басқару спорт сабақтарында дамыған, ол ӛмірдің басқа да жағдайларында, яғни еңбекке, оқуда т.б. кӛрінуден тҧрады. Дене тәрбиесі мен спорт сабақтарында басқа да ӛмірдегі жағдайларындағыдай ерік сапалары ӛзара қарама-қарсы оң және теріс қҧбылыстар тҥрінде бейнеленеді: батылдық пен қорқақтық, еріктің табандылығы мен әлсіздігі сенім мен кҥдік, шешімталдық пен шешімге келе алмау, ҧстамдылық пен асығыстық, т.б. шҧғылданушылардың жеке тҧлғалық ерекшеліктерін ескере отырып, мінездің кҥшті жақтарын туындатып, бекітеді. Олай болмаған жағдайда дене тәрбиесі мен спорт еріктің әлсіз жақтарын анықтап, бекіту қҧралы болады, сол арқылы мінез- қҧлықтың ерік сипатын қалыптастыруға кері әсер ететін ықпал болуы мҥмкін . жүктеу/скачать 2,78 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|