ДИПЛОМДЫҚ ЖҰМЫСТАРЫН ЖАЗУҒА СТУДЕНТЕРГЕ БАҒЫТ

214 
 
керекті  он  сӛйлем  алсаңыз  да,  мәнді  әрі  тартымды  болу  керек. Тақырыпты 
тараушаларға бӛлу әдісіСіз ӛзіңізге берілген тақырыпты тараушаларға бӛлу 
арқылы  жинаған  ақпараттарыңызды  жҥйелей  аласыз  әрі  жазу  кезінде 
қиналмай, "жеңілдік" аласыз.                      
Жеңілдік  дегеніміз,  ҥлкен  тақырыпты  екі  бӛлімге (негізгі  және 
қосалқы) бӛліп,  ол  бӛліктерден  де  тарауша  шығарасыз.  Алғашқы  бӛлімде 
теория  бойынша  жҧмыс  жасасаңыз,  негізгі  бӛлімде  тақырыптың  тікелей 
ӛзімен  айналысасыз.  Әр  тараушаға  теңдей  етіп  ақпарат  жинаңыз.  Мәселен 
бір  тараушаға  10  бет  ақпарат  жинап,  сол  бойынша  ғана  жҧмыс  жасаңыз. 
Екінші  тарауға  алаңдамаңыз.  Ӛйткені  тараушалар  бірінен  кейін  бірі  сізге 
ӛздері-ақ  ыңғайланып  қалатын  болады.  Бҧл  әрине  сіздің  жинақтаған 
ақпараттарыңыздың мәнділігіне де байланысты. Тақырыпшаға бӛлу кезінде 
ескеретін дҥниелер:  
– Бір тараушаға кем дегенде бес әдебиет пайдаланыңыз;  
– Әр тараушаның тақырыбын дҧрыс қоя біліңіз; 
 – Тараушаның  ішінде  әр  әдебиетті  пайдаланған  соң  ӛз  ойыңызды  білдіріп, 
сараптама  жасап  отыру  міндетті; Қазіргі   кезеңдегі   оқытудың   негізгі 
мақсаты  -  болашақ  мамандығына  байланысты  әрбір  балаға  тереңірек  білім 
беру,  білімді  ӛзгермелі  ӛмір  жағдайларына  пайдалана  білу  дағдысын 
қалыптастыру.  Сондықтан  қазіргі  қоғамның  ӛзекті  мәселелерінің  бірі  – 
әлеуметтік-экономикалық  ӛзгермелі жағдайларда ӛмір  сҥруге  дайын  болып 
қана қоймай, сонымен қатар оны жақсартуға игі ықпал ететін жеке тҧлғаға 
қойылатын  бірінші  кезектегі  нақты  талаптар:  шығармашылық,  белсенділік, 
әлеуметтік  жауаптылық,  жоғары  интеллектілік,  терең  білімділік,  кәсіби 
сауаттылық.  Осы  орайда  жеке  тҧлғаға  бағдарланған  оқытудың 
тҧжырымдамасының  негізгі  бағыты  баланы  жан-жақты  дамытуымен  бірге 
жеке  және  жас  ерекшелігіне  қарай  қоғамдағы  ӛзгерістерге  бейім  даму 
мҥмкіндігін айқындауды қарастырады. 
       Саналы тҥрде таңдалған мамандық жеке тҧлғаның болашақ ӛміріне әсер 
етеді.  Ӛз  кәсібін  дҧрыс  таңдай  білген  оқушы  оған  әр  уақытта 
шығармашылықпен,  жауапкершілікпен,  қабілеті  мен  бейімділігі  белгілі  бір 
кәсіп саласына сай қалыптасқанда ғана сапалы маман болатыны белгілі. Сол 
себепті қазіргі таңда тҥлектерге кәсіби бағыт-бағдар беру, кәсіби ақыл-кеңес 
беру мәселесіне аса назар аударғанымыз жӛн. Кәсіби бағдар беру  – шешімі 
табылуға тиісті ӛте кҥрделі кешенді мәселе. Ӛзінің әдістемесі және мазмҧны 
жағынан  оның  психологиялық,  педагогикалық,  физиологиялық  және 
әрекеттік  аумағы  жағынан  әлеуметтік  сипаты  болады.  Нәтижесі  қоғамның 
экономикалық  ӛміріне  әсер  етеді.  Сонымен  қатар,  кәсіби  бағдар  беру 
қоғамның жҧмыс кҥшін қайта ӛндірудің маңызды қҧралы болып табылады. 
Білім  беру  бағытындағы  кәсіби  бағыт  беру  саласы  кҥрделі  де  алуан  тҥрлі. 
Кәсіби  бағдар  беру  ісін  жҥргізу  кадрлар  даярлауды  жоспарлаумен,  білім 
беру  жҥйесін  одан  әрі  жетілдірумен  тығыз  байланысты.  Кӛптеген  жоғары 
оқу орындарында аталмыш ҥрдіс бойынша арнайы пәндер жҥргізіледі. Бҧл 
пәндердің  негізгі  мақсаты  –  техникалық  және  кәсіби  білім  беретін  оқу 
орындары мен жалпы орта білім беретін мектеп оқушыларына кәсіби бағдар 

215 
 
беру  болып  табылады  [3].  Сондай  пәндердің  бірі  Қарағанды  мемлекеттік 
техникалық  университетінде  «Кәсіптік  оқыту»  мамандарында  оқытылатын 
«Кәсіптік бағдарлау теориясы және әдістемесі» пәні.Аталмыш курстың оқу-
әдістемелік  кешені  МЖМББС-на  сәйкес  «Кәсіптік  оқыту»  мамандығы 
бойынша  жоғары  оқу  орындар  студенттерінің  оқу  жоспарына  сәйкес 
жасалған.  «Кәсіби  бағдарлау  теориясы  және  әдістемесі»  пәні  кәсіби 
пәндердің  таңдалатын  компонент  айналымына  кіреді  және  оның  мазмҧны 
студенттерді  техникалық  және  кәсіби  білім  жҥйесінде  кәсіби  бағдардың 
теориялық  негіздерімен  таныстырады.  Аталған  пәннің  мақсаты  – 
техникалық және кәсіби білім беретін оқу орындары мен жалпы орта білім 
беретін  мектеп  оқушыларына  кәсіби  бағдар  беру,  оқытушының  кәсіби 
біліктілігін  қалыптастыру.  «Кәсіби  бағдарлау  теориясы  және  әдістемесі» 
пәні ӛз алдына келесі міндеттерді қояды:Бірінші сатыда әрбір пән бойынша 
студенттің  оқу  жетістіктерінің  ӛлшеуіштер  тәсілдері  ретіндегі  деңгейлік 
тапсырмалар  жҥйесін  дайындауға  болады.  Студенттің  дайындық  деңгейін 
саралау студент жеке танымдық мҥмкіндігін ескерудің басты тәсілі ретінде 
қарастырылуы тиіс.   
        Тапсырмаларды  білімді  қабылдауға  бағдарланған  іс-әрекеттік  модель 
ретінде қарастыруға болады. Оқытудан кҥтілетін нәтижелер тізбесін негізге 
ала отырып, әртҥрлі деңгейдегі тапсырма тҥрлерін ауызша тексеру, жазбаша 
тексеру,  тапсырма  беру,  жауапты  талдау  тапсырмалары,  бір  ғана  дҧрыс 
жауабы бар тапсырмалар, ашық және еркін жауабы бар тапсырмалар, тҥрлі 
практикалық 
сипаттағы 
тапсырмалар 
тҥрінде 
қарастыруға 
болады.Тапсырмалардың  мҧндай  тҥрлері  студенттің  іс-әрекеттік  – 
компетенттік тәсілге (ӛз бетінше іздену, ӛз бетінше білім алу, ӛзін-ӛзі білім 
алуға  тәрбиелеу,  дамыту)  бейімделуіне  мҥмкіндік  береді.Кәсіптік  білім 
беретін  оқу  орынында  оқытуды  технологияландыру  қазіргі  нарықтық 
экономика  жағдайында  ӛмір  талабынан  туындап  отыр.Жаңа  ақпараттық 
технологияның  ерекшелігі  –  оқытушылыр  мен  студуентерге  ӛз  бетімен 
бірлесіп,  шығармашылықпен  жҧмыс  істеуге  мҥмкіншілік  береді.Оқу 
орынында  оқу  ҥрдісіне  жаңа  ақпараттық  технологияны  енгізу  арқылы  оқу 
сапасы  жақсарып,  дамыта  оқыту  жҥзеге  асырылып,  сабақ  қарқыны 
жеделдетіліп, жеке тҧлғамен жҧмыс істей отырып, саралап, даралап оқытуға 
мҥмкіндік  туады.  Жаңа  ақпараттық  технологияны,  соның  ішінде   Смарт 
техниканы  оқыту  әдістемесін   қолданып  сабақта  пайдаланып  отырамын. 
Онда  сабақты  тиімді  ӛткізуге,  студентердің  танымдық  белсенділігін 
арттыруға,  әрбір  студенттің  ӛз  беттерінше  ізденіп  білім  алуларына 
мҥмкіндік кӛп. Жаңа технология оқушының ӛзіндік жҧмыс атқаруына және 
ең бастысы – студенттің білім жетістіктерін жақсартуға ықпал етеді. Смарт 
техникасы  қазіргі  жағдайда  ӛте  маңызды,  сӛздің  ӛзі  мынадай  мағынаны 
береді «ӛзекті», «уақытқа сай», «нақты», «нәтижелі» деген.                            
        Сондықтан,  қазіргі  ӛмір  талабына  сай   арналған  «Электротехника» 
пәнінен  электрондық  оқулығы   берілді,  «Робототехника»  факультативті 
сабақтар  жҥргізіледі  Бҧл  электрондық  оқулық   ақпараттық  технологияны 
кіші  жастан  меңгеруге  кӛмектесіп,  студенттер  ӛз  бетімен  білімдерін 

216 
 
толықтыруларына  мҥмкіндік  береді.Оқу  орынында  сатысында  кеңінен 
қолданылып  жҥрген  оқытудың  қазіргі  технологиялары:  дидактикалық 
бірліктерді  ірілендіру  технологиясы  (П.М.Эрдниев)  бір  мезгілде  тура  және 
кері  амалдар  мен  операцияларды  меңгеруге  кӛмектеседі  және  ірілендіру 
қағидасына  сҥйеніп  қҧрастырылған  жаттығулар  жиынтығы  білімді  саналы 
да берік меңгеруге кӛмектеседі, электротехниканы оқытудың есеп шығаруға 
негізделген  технологиясы  (Касаткин)  есептерді  шығаруда  әртҥрлі  әдістерді 
қолдану  және  студенттер  бірін-бірі  тексеру  арқылы  есептің  дҧрыстығына 
кӛз  жеткізулеріне  болады,  дамыта  оқыту  технологиясы  (Л.С.Выготский, 
Л.В.Занков,  Д.Б.Эльконин,  В.В.Давыдов),  дамыта  оқыту  жҥйесі  жеке 
тҧлғаны  жеделдете  қарқынды,  барлық  сапалармен  сәйкестікте  жан-жақты 
дамытуға  бағытталған,  оқытудың  модульдік  технологиясы  (В.М.Монахов), 
оқу  ҥрдісін  мақсатты  жобалап,  қҧруға  болады.  Оқытудың  компьютерлік 
технологиясы компьютермен жҧмыс істеу техникасын меңгеру, аудиторияда 
белсенділік  кӛрсету,  жеке  жҧмыс  істеу,  жекелеп  кӛмек  кӛрсету, 
проблемалық  оқыту  технологиясы,  тірек  сигналдары  арқылы  оқыту 
технологиясы (В.Ф.Шаталов) теория және практиканы блок тҥрінде топтау, 
тірек-схема,  тірек-конспект  тҥрінде  берілген  теориялық  материалдарды 
сыныпта меңгеру, ҥйде ӛз бетімен іздену, жҧмыс істеу, тҥсіндіре басқарып – 
оза  оқыту  (С.Н.Лысенкова)  алынатын  білімнің  алғашқы  бӛлігін  алдын  ала 
оқыту,  деңгейлік  саралап  оқыту  технологиясы  бірнеше  деңгейде  тапсырма 
беру  және  жҥйелік  негізде  оқыту  технологиясы  (Ғалиев  Г.Г.), 
шоғырландырып  –  қарқынды  оқыту  технологиясы  (Әбдіғалиев  Қ.А., 
Нҧрахметов  Н.Н.),  блоктық-модульдық  технологиясы   (Жанпейісова  М.) 
қазіргі  таңда  қолдау  табуда.  Тҧлғаны  кәсіби  маман  ретінде  анықтайтын 
кәсіби  қҧзыреттілік  кәсіби  қызметті  сапалы  жҥзеге  асыруға  ықпал  ететін 
теория  мен  тәжірибенің  тҧтастығы  ретінде  қарастырылады.  Ӛз  кезегінде 
жеке  қҧзыреттілік  кәсіби  қҧндылықтарды,  жеке  тҧлғаның  адамгершілік 
дамуын, 
жауапкершілікті, 
ҧйымдастырушылық 
дағдыларды, 
бастамашылдықты, дербестік пен жауапкершілікті қамтиды. Бҧл дипломдық 
жҧмыста жеке тҧлғаның кәсіби қасиеттерін қамтитын кәсіби қҧзыреттілікке 
жан-жақты  тоқталып  ӛткен.  Кәсіби  қҧзыреттілік  кәсіпқойлықтың  қҧрамдас 
бӛлігі  болып  табылады.  Кәсіби  маман-кәсіби  тәжірибесі  бар,  практикалық 
қызметке  бейімделген  теориялық  дайындалған  тҧлға.  Кәсіпқойлықтың 
негізі-ақыл-ой  немесе  зияткерлік  қабілеттер,  коммуникативтік  және 
ҧйымдастырушылық  қабілеттер,  кҥшті  мінез,  білім  алу  және  жетілдіру 
ниеті. Қазіргі қоғам техникалық колледж тҥлектерінен кәсіби белсенділікті, 
ӛзін-ӛзі  жетілдіруді,  кәсіби  міндеттерін  практикалық  және  нәтижелі 
орындауды  талап  етеді.  Демек,  техникалық  колледждің  негізгі  міндеті,  ӛз 
мамандығының  мәні  мен  әлеуметтік  маңыздылығын  тҥсінуді,  ӛз  қызметін 
ҧйымдастыруды,  кәсіби  міндеттерді  орындау  тәсілдері  мен  әдістерін 
таңдауды,  ҧжымда  немесе  командада  жҧмыс  істей  алуды  қамтитын  жалпы 
қҧзыреттілікті  қалыптастырумен  қатар,  студенттің  кәсіби  қҧзыреттілігін 
қалыптастыру  болып  табылады.  Кәсіби  қҧзыреттілікті  дамыту  маманның 
жҧмыс  сапасын,  оның  жҧмысқа  қабілеттілігін,  ӛзі  жҧмыс  істейтін 

217 
 
кәсіпорынның  беделін,  сондай-ақ  ӛзінің  бәсекеге  қабілеттілігі  мен 
кәсіпорынның  бәсекеге  қабілеттілігін  арттырады.  Қортындылай  келе  білім 
алушылардың  кәсіби  қҧзыреттілігін  қалыптастыру  мына  жағдайларда 
нәтижелі  болады:  1.  Егер  оқытушылар  студенттердің  оқуға  деген  ынтасын 
оята білсе, онда колледж студенттерінің кәсіби қҧзыреттілігін қалыптастыру 
және  дамыту  тиімді  болады.  2.  Оқытылатын  пәндердің  мазмҧнын  таңдау, 
әртҥрлі  курстарды  ҧйымдастыру,  оқытудың  белсенді  тҥрлерін  қолдану, 
инновациялық 
технологияларды 
пайдалану 
кәсіби 
қҧзыреттіікті 
қалыптастырудың  негізі  болып  табылады.  3.  Бітіруші  студенттерде  кәсіби 
қҧзыреттіліктің  қалыптасу  деңгейі  туралы  толық  мәлімет  алуы  ҥшін, 
студенттің  жеке-кәсіби  мінездемесінің  тҧтас  тҥсінігін  алуға  мҥмкіндік 
беретін  педагогикалық  диагностика  кешенін  қҧру  қажет.  Осы  кешеннің 
арқасында  студенттің  танымдық  және  жеке  ерекшеліктері,  оқуға  деген 
қызығушылығы,  білім  деңгейі  және  т.б.  анықталады.  Әрине,  бітіруші-
студент  жоғары  кәсіби  деңгейіне  жеткен  маман  емес.  Оқуды  аяқтағаннан 
кейін де студент жҧмыс жасау барысында ӛзін кәсіби дамуыту және шыңдау 
ҥстінде  болуы  керек.  Болашақта  кәсіби  қҧзыреттілігі  жоғары  деңгейде 
қалыптасқан студенттер саны артады деп кҥтемін. 

жүктеу/скачать 2,78 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: