САЛАУАТТЫ ӚМІР САЛТЫН ҚАЛЫПТАСТЫРУДАҒЫ

134 
 
Қандай  арақашықтықта  боксшы  ӛзін  еркін  әрекет  жасайды,  батыл 
және активті болады. Қайта ол ӛзінің тәсілін жасқы жасайды. 
Қандай  соққыны  немесе қорғанысты  боксшы  таңдайды.  Қандай  тәсіл 
оған жеңіл екенін жақсы жасайды. 
Бҧл  боксшыға  қай  ҧрыс  манерасына  тән.  Ҧзақ,  жақын  кезеңді 
соққыларды жақсы игереді. 
Боксшы  қандай  психологиялық  ерекшелікке  ие,  ол  активті  жан  ол 
батыл салқын қанды немесе ҧрыс кезінде қозатын жан. 
Осы анализдер кӛмегімен жаттықтырушы боксшыға мінездеме жасап, 
оған  жҧмыс  істеуге  бағыт  береді,  әр  боксшының  ҧрыс  манерасын  жеке 
жетілдіреді.  Осы  мінездемеге  сҥйене  отырып  боксшыны  жаттықтырғанда 
жеке жоспар қҧрады.  
-  Боксшының қажетті терілген техникалық қимылдарды игеруі. 
-  Боксшыны  психологиялық  және  физикалық  дамыту  ҥшін  қажетті 
терілген жаттығулар. 
-  Боксшының жҧмыс істеуіне қажетті тактикалық терілген тәсілдер. 
-  Боксшыға  кӛрсетілген  тапсырмаға  қатысты  қарсыластарының 
тізімі. 
-  Жеке жаттығулардың тізімі. 
Жаттықтырушының  негізгі  бақылауымен  қҧралған  жоспар  ӛзгеріссіз 
және  соңғы  болжамы.  Жаңа  тәсілдермен  жҧмыс  ҥстінде  боксшының  жаңа 
тактикаларын  қарай  отырып  жаңа  бағыт  ашу  қажет.  Боксшының  жеке 
шеберлігін жетілдіру ҥшін не қажет? 
Боксшының ойша техникасын жасау қажет. 
Жаттығудың басында тапсырмаларды жаттықтырушының кӛрсетуімен 
және  тҥсіндіруімен  жасайды.  Кейіннен  боксшы  ӛзінің  структурасын 
жасағаннан  соң  ӛздігінен  жаттығу  жасайды.  Қ.Жарықбаевтың  зерттеуінше 
боксшы  жетілдірілген  жаттығуларды  кӛп  рет  қайталап  тез  темппен,  оны 
жиілете  тҥсіп  максимальды  тез  қозғалысқа  жеткенше,  бҧнымен  кҥш 
тҥсірмей соңын да әр тҥрлі тәсілдерді қосу. Жаттығуларды ҧзақ уақыт бойы 
қайталау,  сосын  осы  жаттығуларды  қолдану  қажет.  Жетілдіру  техникасы 
біртіндеп  келіп  жаттығулар  қиындай  тҥседі.  Қарсыласының  қарсылануы 
алғашқыда  жайлап,  кейіннен  кҥшейеді,  бастапқыда  тек  қорғаныс,  кейіннен 
конрташабуыл ереже болады. Боксшы алғащшыда ҧрысты ҥйреніп боксшы 
уақыты  бҧзылса және  арақашықтықты бҧзса, онда бастапқы  жаттығуларды 
жай  жағдайда  немесе  аз  жылдамдықпен  жасайды.  [56,  302б].Сол  немесе 
басқа тәсілді қолдануға қажет: 
-  жаттығу, қарсылас әлсіз қарсыласатын  
-  жаттығу, әлсіз қарсыласпен  
-  жаттығу бір қарсыласпен тҧрақты 
-  жаттығу ӛте кҥшті қарсыласпен  
-  жаттығу басқа қарсыласпен 
Осы  кезеңділікті  жайлап  ҧстап  жеке  әрекеттерге  жетілдіру  және  бір 
әрекеттен екіншіге тез ӛтуге жетілдіру.  

135 
 
Бҧл кезеңділікті сақтамаса боксшы әрекеті бҧзылады немесе кӛптеген 
қателіктер жіберіледі. Бір әсерден екіншіге ӛте алмайды. 
Егер  жағдайды  біртіндеп  жылдамдатса  боксшы  тез  жетіліп, 
жаттығуларды тез игереді. Боксшы соққыны және қорғанысты жиырма рет 
жасау  қажет.  Жҧмысқа  қатыстыру  қажет,  тез  арада  бір  жҧмыс  тҥрінен 
екінші  тҥріне  ӛтеді.  Боксшы  кезеңді  соққыларды  жҧмсағанда  бҧлшықеттер 
жиырылады. Соққы кезінде барлық бҧлшық ет топтары қатысады. Боксшы 
тез  арада  соққыдан  қорғанысқа  ӛтіп  бҧлшық  еттерді    жиырып  тез  арада 
босаңсытады.  
Бір  немесе  кезеңді  соққылар  және  қорғаныс  қозғалыстармен  қоса 
жасайтын арнайы жаттығулар: 
1. Боксшы тҧрған жағдайда оң аяқ серпіліс бастапқы әрекетке денені 
қосады. Оң аяқ еденнен ал май мҧзақта тҧрады. Сол аяқ денесімен бірге алға 
жылжиды.  Дене  бҧлшық  еттері,  иық,  бел,  қол  босаңсиды.  Соққыдан  соң 
бҧлшық еттер босаңсуы қажет.  
2. Боксшы тҧрған жағдайда оң аяқ серпілісімен денемен қатысады. Оң 
аяқты еденнен алмай тҧру қажет. Оң аяқ серпілісімен алға сол аяқ шығады.  
3.  Тҧрған  жағдайда  боксшы  оң  аяқ  серпілісімен  денені  оңнан  солға 
бҧрады.  Бір  кезде  сол  аяқ  және  оң  қол  қимылдайды.  Дене,  иық,  бел,  қол 
бҧлшықеттері босайды. Оң аяқты ҧзақ уақыт еденнен алмау қажет. 
4.  Боксшы  тҧрған  жағдайда  оң  жақ  серпіліспен  оңнан  солға  денемен 
айналады. Оң қол тік бҧрышпен бҥгілген бірдей уақытта қимылдайды. Дене 
иық, бел, қол бҧлшықеттері босаңсыған. Бҧрылу кезінде бҥйір соққымен оң 
қолмен жасайды.  
5.  Фронтальды  тҧрған  сол  жақ  серпіліспен  денені  айналдыра  солдан 
оңға  бҧрады.  Бҧрылу  жағдайда  бҥйір  стойкамен  тҧрғанда  бҥйір  соққы 
жібереді. Соққыдан соң бҧлшық еттер босаңсады. 
6.  Боксшы  сол  жақ  бҥйір  соққы  жасайды,  жаттығудағыдай  қалай 
соққы жасасымен боксшы оңнан солға бҧрылады. Соққыдан соң бҧлшық ет 
босайды. 
7.  Боксшы  тікелей  бҥйір  немесе  тӛменгі  қосарланған  соққылар 
жасайды.  Соққы  негізінен  иық  бҧрумен,  ҧратын  қол  иығның  бҧрумен 
жасалады.  Боксшы,  ҧратын  қол  иығының  бҧрумен  жасалады.  Боксшы  тез 
жиырылса тез босаңсуы қажет. Егер боксшы тез арада жиырылып, босаңсып 
соққы жасай алмаса, еденде отырып соққы жасауы қажет. Боксшы кезектік 
соққыларды іш бҧлшық еттерін жиырылып жасау қажет. Бҧл босаңсуға және 
дҧрыс  тыныс  алуға  ҥйретеді.  Осыдан  кейін  босаңсуды  ҥйреніп,  кезекті 
соққылардан соң еркін тыныс алады. (соққыдан соң бірден тыныс алмайды).  
8.  6-7  жаттығудан  соң,  боксшы  тез  арада  босаңсып  бҧлшық  еттерін 
комбинирленген қорғанысқа ӛтеді, тосулармен, артқа шегіну т.б. 
9.  6-7-8  жаттығулар  қорғанғаннан  соң  сол  арада  соққы  жасап  содан 
соң қорғанысқа кӛшеді.  
Белгілі бір боксшының ерекшеліктеріне соққы жасауына байланысты. 
Жаттықтырушы анықтау қажет. 
-  жетілдіруге қандай соққыларға негізгі мән беру қажет.  

136 
 
-  Қандай  арақашықтықта  боксшы  жетілдірілген  соққыны  жасау 
қолайлы.  
-  Қандай  тәсіл,  шабуыл  немесе  контрашабуыл  соққылар  оңай 
жасалады. 
-  Осы соққылар қандай қорғаныспен байланысады. 
Осыдан  кейін  жаттықтырушы  әр  боксшыға  жеке  тапсырмалардан 
кезеңділігін  қҧрайды.  Оқу  жаттығу  материалдарын  шектеу  боксшыны 
жекелеген жетілуіне жақсы пайда алып келеді.  
Сонымен қатар боксшының қандай тактикада және техникалық дҧрыс 
дамыту қажет екендігін анықтау. Жаттығуда және жарыста бақылау боксшы 
туралы  кӛптеген  материалдар  береді,  ары  қарай  дамуына  жаңа  жоспар 
қҧрайды. С.С.Жумашевтың зерттеуінде жоспар техника-тактикалық боксшы 
жағдайын  кеңейту  жағдайын  кеңейтіп  отыру  қажет.  Әр  боксшыға  тән 
ерекшеліктеріне  байланысты  техникалық  және  техникалық  тапсырмалар 
беріп  оны  тҧрақты  жаттықтырып  отырып  жҥйелі  тҥрде  қадағалау  қажет. 
Боксшының  тәжірибесін  кеңейту  ҥшін  жаңа  техникалық  тактикаларды 
қосып  отыру  қажет.  Жетілдірудің  басында  жетілдіру  тактикасы  және 
техникасын бекіту, игеруі боксшыға жекелеген  тапсырмалар осы жоспарда 
беріледі  кейінен  ол  жасалмаған  жаттығуларды  ҥйретеді.  Боксшы  жеке 
жаттығып  техника-тактикалық  мҥмкіндігін  кеңейту  қажет.  Боксшы  мен 
жаттықтырушы  алдына  қойылған  тапсырмалар  әр  тҥрлі  болғанымен  оны 
жалғастыруға болады. Тапсырма мен жетілдірулер бҧл этапқа жаңа тәсілдер 
арқылы  техника  мен  тактиканы  кеңейтуге  арналады.  Боксшы  тактиканы 
дҧрыс ҧрыс жҥргізетін келесі техника тактикалық әсерлер игереді. [57]. 
1.  Шабуыл  және  контрашабуыл  кҥтіп  тҧрған  қарсыласына  жалған 
шабуылға шығу.  
2. Қарсыласының жаншып қорғану соққысы.  
3. Боксшының жауап соққысы. 
4. Ринг және арқан бҧрышынан шығу. 
5. Клинчадан шығу.  
6. Қатты соққы алғанда немесе қорғана алмаған жағдайда клинч. 
7.  Қарсыласын  ринг  бҧрышына  немесе  арқанға  (ҧзақ  артқа  қадам 
жасау, оңнан соға бҧрылу). [58]. 

жүктеу/скачать 2,78 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: