Nazarbayev Intellectual Schools Қазақстан республикасы білім және ғылым министрлігі «назарбаев зияткерлік мектептері»
жүктеу/скачать 9,34 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Nazarbayev Intellectual Schools
- ҚАЗІРГІ КЕЗЕҢДЕ БІЛІМ МЕКЕМЕСІНДЕГІ МЕНЕДЖМЕНТІҢ САПАСЫН АРТТЫРУ
Nazarbayev Intellectual Schools 121
cognitive abilities, intellect, wit, ability to distinguish between perception and latitudes. This is a thin substance of all mental processes, in which mystics managed to connect the spiritual and material aspects of existence. The practice of meditative reflection eliminates the difference between sensory and rational forms of cognition, which results in the feeling of integrity of an existence, the synergy of inner and outer, being fully self-absorbed. It is, therefore, not so much a means of understanding the world, but a major means of transforming the mind and the psychophysiology of a personality. Thus, Sufis have two ways of achieving an altered state of consciousness, which is called transmutation in philosophy, zikr – religious meditations and fikr (pіkіr) - reasoning about God’s creations (Koran: 2:147, 8:47, 33:41, 18:24,23.,13:28. etc.). «... Know that the essence of worship is in the remembrance of God (zikr), that the pillar of faith for a Muslim is prayer, and that the purpose of prayer is the remembrance of God (zikr) ... For you, the remembrance of God (zikr) will result in future remembrance of you by Him. Could any other result be higher than this?»/3/. Varying degrees of mental clarity are observed. These states are characterized as enlightenment, insight, intuitive insight, and the so-called “waking” states (interim). Among them, a special form of the so-called extra- consciousness is noted – a level of mental activity that is above the consciousness, inherent in the creative process, when a new idea appears clearly in the mind after it has already been generated by the individual and included in his inner world. The feeling of love is also related to such a state. Such a phenomenon is called the philosophy of transmutation of consciousness, in the example above - temporary transmutation (a process of creativity, a sense of love, a leap of imagination, etc.). The mystics, Sufis in this case, call this state «fana filah», in English it sounds like annihilation, «nirvana» in krishnaism, etc. The above theory of transmutation was developed by ancient mystics, continued by Socrates and Plato. These very ideas were reflected most clearly in the works of the geniuses of the Muslim renaissance. Thus, religious trance or affect is preceded by fasting, meditation (zikr) and cognition (fikr). Hazrat Inayat Khan in his book «Mysticism of the Sound» wrote that the religious trance passes through three stages: «... First – it is an alliance with the venerable ideal of a plan of land that appears to the faithful, either as a ground plan or as a plan of thoughts. The heart of a loyal follower is filled with love, admiration and gratitude, and then it is able to visualize the shape of his ideal of devotion.... The second step in the ecstasy, and a higher aspect of the alliance, is the alliance with the beauty of the nature of the ideal, regardless of the form ... The third stage of the ecstasy is the union with the Divine Beloved, the highest ideal, which is beyond the limitations of name and form, virtues and merits, a union with whom is always sought and that the soul finds in the end....»./4/ The initial contact of the matter with «I» results in the first product of evolution, acting in psychological terms as ecstasy. The initial state of it is associated with a sense of aching sadness, the longing for love, a raging torrent of tears associated with a certain object (bride, wife, beloved, etc.) and a strong desire, which young mystics do not understand at first (mutmoin level, the lower level of holiness). There are also drastic physiological changes within a man: increased intracranial pressure, cerebral energy is increased tenfold, and opportunities arise for the development of sensory abilities. Level of mutmoin is not the real sainthood. An Ascetic is only given the chance to make a leap further. Here, to get to this level of holiness (raziya - the first level of holiness, then – marziya and the highest level - sofia), the Seeker can expect great trials, he can find himself without a Teacher and lose everything that he had gained due to the high spiritual level of his Teacher. But in the spiritual sense, it is better to lose your whole world because honor and glory may develop passion in the ascetic person (nafs - ego, temptation) and he may lose his entire potential (Hikmat 2). I was 9 years old when I went in the right direction without a doubt, And seeing this as a sign of God, everyone suddenly began to praise me, But I was not pleased with the praises and fled to heath. That’s why I went into the caves at 63. Oh, slave Khoja Ahmed! At 10 you were a worthy son, You did not bow to your rank of Khoja, And if you become conceited with that - that’s a sin!
122 Nazarbayev Intellectual Schools That’s why I went into the caves at 63. People can make mistakes at this level and it is natural since this Way is simply impossible without errors. The trials can take several years, sometimes decades, each in its own way. During the search and the trials that come with is, every Seeker should understand his task and execute it. There are millions of people and there are as many ways, each different from another. The only certain standard is related to the time of reaching the level of mutmoin: fasting, zikr, fikr, penance. Everything after that is very individual (individual, in terms of formulation of the problems in front of every devotee). That is why God teaches a man his whole life. It is impossible to reach the next level of development without trials and tests. It should be noted that the method of meditation and intellectual development will always accompany the Saint since without the development of the mind the Seeker will simply stop. Khoja Ahmed Yassaui had the highest level of holiness (ruh Quddus, the level of Sofia). We have tried to describe the technical side of the passage, although it is completely impossible to describe this complex Way. The only thing that is possible for a Seeker to do is to glorify God and realize our nothingness before Him! Each person comes to the state of enlightenment in their own way: someone through zikr like Khoja Ahmed Yassaui, others through fikr (cognition) as Shakarim, someone else through penance like Kaigy Asan. Some even do not do anything and they get into a Trans only due to their stunning sincerity, as it happened with Hasan Basri. The ways of God’s are inscrutable! True mystics have a two-way understanding of the term «Sufism.» The negative attitude towards it is due to a huge number of opportunists who discredit this Way. The positive aspect is related to the fact that the word «sophia» is associated with a higher development of the soul (level of suppressing the nafs), and it is considered unethical to call oneself a Sufi (wiseman). Moreover, the Sufis considered it necessary to keep this sacred teaching in secret. Mystics call this doctrine: Hakikat or Hak Zholy, Momyndyk Zholy (the path of humility), and themselves – “mukmin musylman”, a humble Muslim, the surrendered. Dogmatic religious people or «illiterate scholars”, as the Prophet Muhammad (pbuh) notes, were called «molda», «sopy» (mullah, Sufi, here – false Sufis). Reading the «Hikmats», we find the first confirmation of the famous parable of the Khoja Ahmed Yassaui. According to the legend, Yassaui got the amanat (blessing) of the Prophet (pbuh) as a child from the hands of Sufi Sheikh Salman Farsi or Arstan Baba (Bab-gate). Hodja Ahmet Yasaui had a transmutation as a child, immediately after the death of Arstan Baba (Salman Farsi). Hikmat 1 «Инна фатахнаны» оқып мағына білдім, Нұрын төкті: естен танып дидар көрдім. Молдам ұрып: «Тыныш», – деді көз жазбадым, Басым қатып, мең-зең болып тұрдым міне. Ей, надан, мағына осы деп айтты, білдім, Одан кейін шөлдер кезіп қияқ жедім...
I learned the true meaning of «Inna fatahna» , and He gave me the Light - I fell into a stupor and saw the face of God, unable to restrain myself! The Mullah hit me and yelled, «Hey, shut up!» I did not feel the pain then, and my head was spinning, I stood up as if in a dream. «Yes, this is the significance of the verse, you ignorant», I was told. After that, I went wandering in the desserts, mad with anguish. Zikr (meditation) is a «mechanical», a kind of «operational» effect on the principle of purification, and reasoning, i.e. scientific approach to this issue develops the intellectual capacity of the Seeker. During the prayers
Nazarbayev Intellectual Schools 123
(namaz) it is necessary to recall your life, replay it like a tape from 9 years of age to the present day, repenting and straightening all your sins, thus enabling yourself and future generations to live a happier life. The power of repentance should be high but if it becomes just a formality, then the goal has not been reached. Religious beginnings without intellectual development lead to dogmatism, not the strengthening of faith. At the same time, a solely scientific approach with no faith in a supreme intelligence could lead to atheism. Thus, by means of internal scientific reasoning during religious meditations the Seeker can attain divine knowledge. That is why the Sufis call God - Beloved, and knowledge - wine, intoxication. After the transmutation, the mystics see themselves from the outside. They see their ego and the ego of others - a condition called psychometrics. The negative attitude of the Sufis to religious dogma is associated with this aspect. Khoja Ahmed Yassaui strictly criticized the mullahs and false Sufis. He was against their “surface” religion and then left Bukhara for Turkestan with the aim of leading an ascetic life and the creation of his order. But this was not the only aim of the mystic. Most probably, the people in power in Bukhara offered Yassaui a high position, which he did not accept aware of what this might lead to. Moreover, a man of high spirituality could not endure the hypocrisy and injustice of local religious leaders. Therefore, this Path is only meant for real men, whether it is a man or woman. Sufis call ignorant followers of faith - «effeminate.» With the development of the soul, the psychometrics develops even more. This is the main feature of the Spiritual Path - to be present in two worlds simultaneously. It is the mystics of all times who developed a theory of conscious evolution, when the thought and religious knowledge move the development of a civilization, a country, a family, and because of this, they were well aware of the high responsibility of their activities. «... How can a thought live? How does it live? Does it have a body, a mind, a breath to live? Yes. The first thing we need to know - is that the breath that comes straight from the source is looking for a body where it could operate. A thought is like the body, it comes from a source like a ray of the spirit that can be compared with the sun. This gives essence to the thought and it lives like a creature. These creatures in Sufi terms are called «muwakalli,» which means «elemental». They live, they have a specific task the fulfillment of which they always seek. A man gives birth to them and there is a certain goal that guides them. Imagine how awful it is - if at the spur of a moment people express their anger, their passion, their hatred, and the words and thoughts expressed in such a moment continue to live and pursue their goals. Some thoughts have a longer life than others depending on what life was given to them. If the body is stronger, the thought will live longer. The strength of the body of the thought depends on the energy of the mind... «./4/ Abuse should be taken with gratitude, Khoja Ahmed Yassaui said. It means that something is done wrong or something is not being done. Hikmat 11 The fact that villains have no conscience is our fault, A dervish has sacrificed his soul but his plea will not die, That is why the king himself is in a rush to accuse us, I have presented the true meaning of ayat and hadith to you. And if a villain wants to blame you, you should turn to God, Stretching out your hands to Him, you should address Him with a plea, And if God does not fulfill your desires, you should show some patience. After hearing these words from God, I’m sending them to you. “If a villain is constraining you, you should turn to me, Ask me for salvation in tears, Humbly give up on cunningness, love your friends, And I will take revenge for you, my faithful servant . After all, I’ve created all the villains too, 124 Nazarbayev Intellectual Schools You have forgotten about your Creator, Turned away from me and started loving the villains, For that, I myself have opened the door for them. This is a punishment for you. You didn’t plea to the Creator, Did not get up at night remembering Allah in sobs, Did not listen humbly about the Truth, That’s why I’ve opened the door for villains.. «. But the stroke of fate cannot always be the cause of a spiritual error. Most often it is a necessary element in the spiritual development. If the consciousness of the common man is unable to cope with any difficult situation in the society, for example: a despotic government, war, etc, or simply immoral people who cause harm to this society, the activity of a person with a higher spiritual level will be needed. Only the tears of such person can make God overthrow a bad leader, and avenge the Saint. And here, only patience is recommended to the holy person, no external work. The only thing that they have the right for is tears, repentance and daily intellectual search. Otherwise, the aim is not attained and the person has to start all over again. For example, in order to overthrow the infidels in Mecca (VII century) the tears of the Prophet Muhammad (pbuh) himself were needed, given that many of the companions of the Prophet had already gone through the process of annihilation. The prosperity of those in power in Mecca depended on the spiritual level of the Prophet (pbuh) but since this was taken without gratitude and understanding, those in power were overthrown. That is why the holy men call themselves “victims”. For example, in the above Hikmat (No11) Khoja Ahmed Yassaui is talking about Mansoor Hallaj, one of the greatest Persian Sufis who was persecuted by dogmatic Muslims. Most likely, the spiritual life of Mansur Hallaj’s country had left a lot to be desired: theocratic state, religious dogmatists, false Sufis who had nothing to give to their people except oppression. There was simply no need for a country to develop in this direction, so paradoxically, a death of a holy man was needed for any changes to take place. Going back to the personality of Khoja Ahmed Yassaui... Most likely, the life and work of the Saint was at the time of the invasion of the Kazakh Steppe by Genghis Khan (the beginning of XII century) or prior to those events. “The «great» usurper, a man with a difficult childhood…., who has often witnessed that such words like «honor,» «nobleness,» «dedication» and «generosity» mean very little, has rejected these human qualities as an unnecessary and disturbing for conquering the enemy...»./5/ Such a person could hardly have set a merciful attitude to his neighbors in the steppe. This is confirmed by the documentary evidence left by Carpini and Rubruck. We will not dwell on them. Due to the dedicated spiritual activities of Khoja Ahmed Yassaui this invasion and expansion acquired another tone, given that people with high spirituality have already been living the Steppe at that time. Genghis Khan and his clan had to become more tolerant toward religion and, moreover, they have later converted to Islam. The mystics devoted all their abilities not to impress the audience but as a necessity to help people survive the harsh conditions of social and economic inequality. It might sound strange and reprehensible that someone can sit on one spot and get what he wishes but, ironically, it is such people who do the work. Rumi wrote: «The bare branches of a tree seem dormant in winter but they are secretly working in preparation to their Spring”. Khodja Ahmet Yasaui left us his “Hikmats”, so that his descendants will be able to revive religion in the zenith of the civilization, as he has received an amanat from Prophet (pbuh). It was a sign for him, a huge responsibility that every mystic is aware of. Вibliography: 1. Encyclopedic dictionary «Islam» Moscow «Nauka» 1991. Page 225. 2. «Philosophic encyclopedic dictionary» Moscow «Soviet Encyclopedia» 1983. p. 357. 3. Abu Hāmed Mohammad ibn Mohammad al-Ghazzālī. Kimiya-yi Sa’ādat. Zirk. Asl 9. 4. Khan H.I., “Mysticism of the sound”, Moscow: Sfera, 1997, p. 256. pp. 44-45. 5. A Country In The Heart of Eurasia, Almaty, Kazakh Universiteti, 1998, p.4
Nazarbayev Intellectual Schools 125
Жәйшібекова К.Ж. әлеуметтану ғылымының кандидаты, доцент Алматы облыстық мамандар кәсібін дамыту институтының директоры (Қазақстан Республикасы) ҚАЗІРГІ КЕЗЕҢДЕ БІЛІМ МЕКЕМЕСІНДЕГІ МЕНЕДЖМЕНТІҢ САПАСЫН АРТТЫРУ Тәуелсіз Қазақстан Республикасы өркениетті әлемнен өзіне лайық орын алу үшін адамзат тәжірибесіндегі озық үлгі, тиімді үрдістерді өз білім беру жүйесіне енгізе отырып, дамудың жаңа сатыларына көтеріліп келеді.
Жиырма бірінші ғасырда қоғам мен мемлекет дамуының басты тетігі білім болып отыр. Рухани-мәдени саламыздың нығаюына, адами қасиеттердің баюына, жеке адамның сапалық ерекшелігінің өрлеуіне білімнің ғана құдіреті жететіні күннен-күнге айқындалып келеді. Білім саласының сапалы дамуы мектеп қызметін сапалы басқаруға тікелей байланысты. Бүгінгі күні қоғамның экономикалық және тарихи әлеуметтік даму тәжірибесі адамның іс-әрекетінің барлық саласын түбегейлі жаңартуды, әлеуметтік басқару жүйесін нәтижелі құруды талап етеді. Басқарудың нәтижелі болуының негізгі шарты оқу тәрбие жұмыстарын ұйымдастырушының (мұғалімдер мен тәрбиешілердің) білімі мен тәжірибесіне, сондай-ақ оларды басқару жұмыстарын жаңашылдық пен ұйымдастыруда оларды қаншалықты тиімді қатыстыруға болатындығына да тікелей байланысты. Басқарудың жалпы теориясының заңдылықтары мен ұстанымдарын нарық экономикасына сәйкес құру қажеттілігін мойындайды. Осыған байланысты жалпы экономикалық және әлеуметтік салада «басқару» ұғымымен қатар «менеджмент» ұғымы пайда болды. Педагогикалық менеджмент – педагогикалық жүйені нәтижелі басқаруға бағытталған ұстанымдар, әдістер мен ұйымдастыру түрлері, технологиялық амал- тәсілдер кешені. Қазақстан Республикасы білім беруді дамытудың 2011-2020 жылдарға арналған мемлекеттік бағдарламасында білім беру саясатының барлық субъектілерінің рөлін күшейту мен олардың өзара әсері және сол арқылы білім берудің басқару жүйесін жетілдіру, білім беруді дамытудың мониторинг жүйесін жетілдіру қажеттігі айтылған. Демек бәсекелестікке қабілеттілік білім беру менеджменті жүйесінің ұтқырлығы мен серпінділігін талап етеді деген сөз. Білім беру мекемелеріндегі менеджмент жүйесінің ұстанымдарының бірі ретінде мониторинг нәтижелерін есепке ала отырып, білім беру үрдісін тұрақты жетілдіру қажеттігі де есепке алынуы керек. Білім беру мекемелері менеджментінің сапасын жоспарлау қазіргі басшының тұлғасы мен іс-әрекетіне жоғары талап қояды. Мемлекеттік бағдарламада: «2011 жылы білім беру ұйымдарында басшылардан және педагогтерден басқарудың жаңа дағдылары мен біліктілікті арттырудың талап ететін нәтижеге бағдарланған жоспарлау жүйесі енгізілетін болады» делінген. Білім беруді басқарудың түрлі деңгейіне қатысуы білім беруді қолдауға, дамытуға және реформалауға белсене қатысатын қамқоршылық кеңес түрінде жүзеге асырылады.
Білім саласының менеджменті ұйымдастыру ретінде ұжымның кәсіби құзыреттілігін жетілдіріп, қызмет көрсетудің жаңашыл қазіргі әдістеріне өзіндік белсенділігін танытуы қажет.
Қазіргі таңда мамандарды еңбекпен қамтудың демократиялық, ізгілендіру мәселесі көп көтерілуде. Кез келген деңгейдегі білім мекемесінің басшысы болашаққа сеніммен қарап, ізетті, ұжымға сыйлы болуы тиіс.
Зиялы басшы жөніндегі қазіргі ұғым аясы едәуір кеңіп, ізгілік, шығармашылық, жауапкершілік тәрізді қасиеттермен бірге тығыз байланысты қарастырылады. Зерттеулер бойынша зиялылықты ізгі және прогрессивті азаматтық, рухани, зияттық қасиеттердің жоғары жалпы мәдениетпен бірлестігіндегі кіріккен сипаттамасы деп біледі. Демек, зиялылық – тұлғаның бір не екі қасиеті емес, азаматтық ұстанымының, жалпы мәдени, рухани талпынысының, зият белгілерінің үйлесімді ұштасуы.
126 Nazarbayev Intellectual Schools Басшының кәсіби іс-әрекеті, бірінші кезекте, мақсатқа жету жолында әдіс-тәсілдерді дұрыс таңдай білуінде. Ұжымды басқарудың теориясы мен тәжірибесі көрсеткендей, қазіргі ұжымды басқару стилі оның әлеуметтік жағдайларға, ұлттық, мәдени ерекшеліктерге, педагогикалық іс-әрекет сипатына, ұжымның жетілу деңгейіне, қызметкерлердің жеке мінездемелеріне байланысты келеді. Ұжымда ізгілік қарым- қатынастарды орнатуды көздеген басшыға басқарудың оңтайлы стилін таңдап қолдану өте маңызды мәселе. Міне, осылай басқару әрекетін кәсіби іс ретінде тану ұжымды табысқа жетелеп, оның әрбір мүшесінің кәсіби өсуіне жол ашып, білім беру сапасымен қамтамасыз ете алады. Бүгінде институт – педагог мамандардың білімін арттыратын, білім мекемелері басшыларына үздіксіз білім беретін ғылыми-әдістемелік оқу орталығы, атқарар негізгі миссиясы кәсіби құзыреттілікті қалыптастыру негізінде мамандардың біліктілігін жетілдіру болып табылады. Елбасымыздың Н.Назарбаев: «Дамыған елдердің тәжірибесі ұлттық гүлденуі негізінен үш шешуші фактормен: соны ғылыми жаңалықтарды игерумен, білімнің деңгейімен және қызметкерлердің мамандандырылған кәсіби деңгейімен айқындалатынын көрсетеді» деп атап айтқан. Осы орайда институтта жыл сайын 6000-нан 8000-ға дейін тыңдаушы білім жетілдіру курстарынан өтеді. Сонымен қатар, 4000-нан астам маман педагогикалық оқулар, ғылыми-тәжірибелік конференциялар мен семинарларға қатысады. Облысымыздың педагог мамандарына ақпараттық және әдістемелік қолдау көрсету, желілі қатынастық режимінде үздіксіз педагогикалық білім беруді дамыту және педагогтардың өз білімдерін жетілдіруге жағдай жасау мақсатында облыстық Ресурстық орталық құрылып, қазірде оған 5 мектеп белгіленген. Соңғы кезде институт жеке модераторлық құқығына иеленді. Ол ОН-ЛАЙН оқыту мен әдістемелік шараларын кез келген уақытта өткізу мүмкіндігін кеңейтуге мүмкіндік туғызады. Бәсекеге қабілетті адами капиталды дамытудың заманауи талаптары оқыту мен тәрбиелеудегі өзгерістерді, тың бастамаларды күтуде. Бүгінгі таңда институтта білім берудің жаңа үрдісі қалыптасуда, мазмұндылығымен қатар ұйымдастыру аспектілерінде ақпараттықтан мәселе тудыра дамытуға өту, білім беру үрдісіне шығармашылық іздену моделі енгізілуде. Сондықтан оқу жоспарына және бағдарламаларға өзгеріс енгізіліп, әдістемелік негізі етіп шығармашылыққа, құзыреттілікке баулу таңдап алынған. Мемлекеттік бағдарламада алдағы уақытта біліктілікті арттыру – әрбір педагогті қаржыландыру арқылы біліктілікті арттыру нысанын, мазмұнын, мерзімін педагогтің таңдау еркіндігін қамтамасыз етпек. Яғни оқыту үрдісін ұйымдастыру модульдік жинақтау ұстанымдарына негізделген ваучерлік жүйе бойынша өткізілмек. Мемлекеттік бағдарламада біліктілікті арттыру жан басын қаржыландыру және біліктілікті арттыру нысанын, мазмұнын, мерзімдерін педагогтердің таңдау еркіндігін қамтамасыз ететін оқыту үрдісін ұйымдастырудың модульдік жинақтау ұстанымдарына негізделген ваучерлік жүйе бойынша өткізілетіндігі де сөз етілген. Осы ретте Қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрі Б.Жұмағұлов «педагогтарға сапалы біліктілік арттырудың білім беру бағдарламаларын еркін таңдауына жағдай туғызу қажеттігін» айтқан еді. Бұл орайда Алматы облыстық мамандар кәсібін дамыту институты 7 модульдік жұмыс бағдарламаларын жасауды анықтады: 1. Білім берудегі жаңа педагогикалық технологиялар. 2. Сыни тұрғыдан ойлау. 3. Оқушы жетістіктерін бағалау өлшемі. 4. 12 жылдық білім беру жағдайында құзырлылық амалы негізіндегі менеджмент. 5. Оқытуда ақпараттық-коммуникациялық технологияларды, e-learning пайдалану. 6. Дарынды балалармен жұмыстың жаңа технологиялары. 7. Жас кезеңдері әр түрлі топтарда оқытудың психологиялық-педагогикалық ерекшеліктері. Бәсекеге қабілетті адами капиталды дамытудың заманауи талаптары өзгерістерді алдымен әркімнің өзінен бастауды, өмірге деген көзқарасымызды өзгертуді талап етеді. Бізге қойылып отырған бұл талаптар, сонымен бірге біздің кәсіби өсуімізге жасалып отырған жағдайлар да 2011-2020 жылдарға арналған білім беруді дамытудың Мемлекеттік бағдарламасында айқын көрсетілген.
|