АСҚ-ның пайдаланылу жолдары (БМҚ, кетон денелерінің, холестериннің синтезінің схемасы). АСҚ 90 % ҮКЦге катысады, ал калған 10 % кетон синтезіне , холестерин түзілуіне, май кышкылдары түзілуіне кетеді.
БМҚ синтезі:
Сатылары:
1, митохондриядан цитоплазмаға АСҚ өтуі. АСҚ митохондриядан цитоплазмаға өту үшін цитратты түзу аркылы өтеді, ол үшін АСҚ оксалооцетатпен байланысад. Бұл конденсация процессі.
Цитраттын цитоплазмаға өтуді транслоказа ферменті камтамасыз етеді, сосын ол оксалоацетат пен АСҚға ыдырап кетеді.
2,малонилКоА пайда болуы Ацетил КоА цитоплазмада малонилКоАға айналады, бұл фцетилКоАкарбоксилаза әсерінене катализденеді, ол лигазалар класынын ферменті жане биотин онын коферменті.
3,май кышкылы түзіліп,тізбегі ұзврады. Май кышкылынын тізбегі ұзаруын май кышкылынын синтазасы камтамасыз етеді. Онын ацилтасымалдайтын акуыз бар жане 7 активті орталығы бар екі плипептидтік тізбегі болады, бұл ацилтасымалдайтын акуыз жанағы жеті активті орталыктардын бірінен сонынан біріне май кышкылдарынын тізбегін тасымалдап әрекеттестіріп әкеледі.
1,АСҚнын екі молекуласы конденсациаланып ацетилКоА карбоксилаза асерінен ацето-ацетилКоАға айналады.
2,Сосын ацетилКоАға тағы бір ацетилКоАмолеуласы байланысып,ГМГКоАны түзеді.
3,ГМГКоА-двн АСҚ бөлініп, ол ацетоацетатқа айналады.
4,Ацетоацетат ферменттін катысуынсыз декарбоксилденіп ацетонды түзеді. Ацетон сонғы өнім болып сыртка шығару мүшелері аркылы ағзадан шығарылады.
5,Ацетоацетат бетагидроксибутарат дегидрогеназа асерінен бета гидроксимай кышкылына айналады.
Бүйректе жане бұлшы етте бұл бета гидроксимай кышкылы оған коса ацетосірке кышкылы энергия ретінде камтамасыз етідледі. Ал жалпы кетон денелері глюкоза жетіспегенде энергия ретінде камтамасыз етідледі, ашыған кезде, кантты диабет кезінде, глюкоза жетіспейді де, глюкагон майлардын ыдырау процесін күшейед, олар май кышкылына ыдырайды да олар өз ретінде бауырға альбумин аркылы әкелінеді. Бауырда бос май кышкылдары бета тотығып, АСҚ түзеді , бұл АСҚ кетон денелерін түзеді.
