Елдер Орман алқабының көлемі млн.га

A. 3.1.2;

B. 1.2.3;
C. 3.2.1;
D. 2.1.3;
E. 3.2.

ЛИТОСФЕРА

Тектоника - тектоникалық қозғалыстың және деформациялануы әсерінен жер қыртысы құрылымының өзгерісін зерттейтін геология ғылымының бір саласы. Қазіргі кезде жер қыртысының құрылысы мен қалыптасу кезеңдері литосфералық тақталар теориясы түсіндіреді. Литосфералық тақталар туралы болжам ХХ ғасырдың бас кезінде ұсынылды. Литосфера тақталары мантияның беткі қабатымен баяу жылжып, орын ауыстырады. Жер серіктерінің көмегімен жүргізілген өлшеу жұмыстары тақталардың жылына 2-5 см жылжитындығын көрсетеді. Тақталардың шекаралары – тектоникалық геосинклинальды белсенді аймақ. Бұл аймақта қозғалыстың негізгі үш түрі, яғни ығысу- субдукция, спрединг және конвергенция айқын байқалады. Қазіргі құрлықтағы жер бедерінің және материктердің қалыптасуының литосфералық тақталарға тікелей қатысы бар.

1-сурет

1. 1-суретте берілген литосфералық тақталар, Наска тақтасымен Оңтүстік Америка тақтасының соқтығысу шекарасында қандай тау жүйесі түзілген?

   
   

   1. Альпі;
      

   2. Кордильер;
      

   3. Гималай;

      
      

   4. Анд;
      

   5. Сарыарқа.
      

2. Қай тұжырым дұрыс

   
   

   1. Литосфералық тақталар мантия қабатының жұмсақ пластиналық қабаты арқылы жылжиды;

      
      

   2. Материктік тақталар мұхиттық тақталардан жеңілірек;

      
      

   3. Литосфералық тақталардың жылдамдығы жылына 111 км;

      
      

   4. Литосфералық тақталардың шекаралары материк шекараларымен сәйкес келеді;

      
      

   5. Сейсмикалық белдеулер тек материктерде ғана таралған.

      
      

3. Мұхиттық ойыстардың базальтты қабаты мұхиттың ортасында қалыптасып, жан-жаққа және шетіне қарай ығысатын құбылыс қалай аталады және ең ірісі қай мұхитқа тән?

   
   

   1. ығысу құбылысы, Тынық мұхитына;

      
      

   2. Дивергентті, қозғалу; Солтүстік Мұзды мұхитқа

      
      

   3. Спредингті жайылмалы, созылмалы құбылыс, Атлант мұхитына;

      
      

   4. Субдукция, ығысу құбылысы; Үнді мұхитына

      
      

   5. Конвергентті, жиырылу, Тынық мұхитына.

      
      

4. Қазақстанда жер бедері геосинлинальды аймаққа жатпайды?

   
   

   1. Сарыарқа мен Тянь-Шань;

      
      

   2. Алтай, Мұғалжар;

      
      

   3. Жоңғар Алатауы мен Тянь-Шань таулы өлкесі;

      
      

   4. Каспий маңы ойпаты мен Сауыр Тарбағатай;

      
      

   5. Батыс Сібір жазығы мен Маңғыстау таулары.