Нүрмашева Ф. К а з а Х с т а н р е с п у б л и к а с ы н ы ң а з а м а т т ы қ 1 c ж ү р г І з у к ү к ы ғ ы \. l\l \ I ы /м II а \іч 1,1 ’iiiw
§ 2. Үйымдастырушылык-функционалдык принциптер
жүктеу/скачать 12,05 Mb. Pdf көрінісі
|
nurmashev u nurmasheva f kazakstan respublikasynyn azamattyk 2
| § 2. Үйымдастырушылык-функционалдык принциптер
Әділсотты тек сот жүзеге асыратын принцип. Қазакстан Рес- публикасы Конституииясынын 75-бабына, «Қазакстан Респуб- ликасынын сот жүйесі мен судьяларынын мәртебесі туралы» Қазакстан Республикасы Занынын І-бабына сәйкес Сотбилігі азаматгык, кылмыстык және занда белгіленген өзге де сот ісін жүргізу нысандары аркылы жүзеге асырылады. Азаматтык істер бойынша әділсотты азаматтык іс жүрпзу зандылыктарында бекітілген ережелер бойынша (КР АІЖ К-нін 7-бабы) тек сот жүзеіе асырады. Мемлекетпк жөне когамдык өзге органдарсотөкілеттерін немесесотөкімі кызметтерім ием- денуге, заң аркылы тек соттын жүрпзуіне жаткызылган істерді шешуге күкылары жок. Сот жүзііше карауға тиісп жүпнулерді, арьгздар мен шагымдарды бірде-бір өзге органдар, лауазымлы не өэге түлгалар карай алмайды. Төтенше, сондаи-ак өзге де заисыэ мекемелердін кабылдаган шешімдеріні з занды күші бол- майды және орындалуы тиісті емес. Осыган байланысты сот- тын өкімді өкілеттпін иемденген кім болса да занда карасты- рылган жауапкерпплікке тартылады. Туіганыц қуқьщтарын. бостандықтары мен заңды лц-ддеііерш к,оргау припиши. Бул принцип Казакстан Республикасы Консти- 28 туииясынын ІЗ-бап, КР АІЖ К-ш н 8-бабы және азаматтык іс жүрпзу зандылықтарының өзге де нормаларында көрсетілген. Аты аталган принциптш мазмүнына төмендеплер жатады: 1) өрбір тұлғанын бүзылған күкытын немесе жокка шыга- рылган конституііиялык күкыктарын, бостандыктары мен зан- ды мүдделерін АІЖ К бекітілген тәртіппен коргау үшш сотка шагымдану мүмкіндігі. М емлекетак органдар, занды түлғалар немесе азаматтар тиісті сотка заида карастырылған күкыктары мен занмен корғалатын мүдделерін өзге түлгалардан немесе белгісіз топтардан коргау жөшнде арыз жазып шағымдануга күкылы. 2) прокурордың өзіне жүктелген міндеттерді жүзеге асыру максатында және азаматтардың, занды түлғалардын күкыкта- рын, коғамдык және мемлекетпк мүдделерді коргау үшін сот ка талап кою арызын бере алу мүмкіндігі. 3) азаматтык проиеске катысушы тараптардын және өзге түлғалардың іс ж үрпзу күкыктарын жүзеге асыруда колдау көрсету үшін сотка міндеттер жүктеуге мүмкіндік беретін іс жүрпзу күкыктарынын кен мүмкіңшгі. Бүл ретте сотка жүгіну күкығынын барынша жалпы туындау шарттарына іс жүргізуге күкык кабілеттілігі мен ведомстволык багыныштылык жатады. Егер де ол занға кайшы келетін болса немесе әлдекім нш күкығын және заңмен коргалатын мүддесін бүзатын болса, сот ка жүгіну күкығынан бас тартуға болмайды; 4) талап кою арызын кайтып беруге негіздін жеткілікті тізімінін болуы, оны әрекетсіз калдыру, іс бойынша сот ісін жүргізуді токтату немесе доғару не болмаса арызды караусыз калдыру. Сот коргауына кол жеткізу, сот шешімін кайта карату немесе шағымданудын кен мүмкіндігі орындалу сатысындағы сот шешімінің накты орындалуына тараптардын катысуымен байланысты; 3) занда карастырылған істердш соттылығы тараптардын келісімінсіз өзгертілуі мүмкін емес. Жоғары түфған сот тараптардын келісімінсіз төменп соттар- дын іс жүргізуіндеп істі алып, өзінің жүргізуіне күкысы жок екендігін айта кеткен жөн. Сондай-ак казіргі заманда әділсоттылыкка кол жеткізудін халыкаралык стандарттары Еуропа Кенесінін карарлары мен кепілдемелерінде және біркатар халыкаралык-күкыктык күжат- тарда айтылғанын да айта кету керек. 29 Сот төреішлерінщ тәуеісіздік принцип!. Казакстан Республи касы Констнтуииясынын 1-бөлімінін 77-бабы және КР АІЖК-нің 12-бабына сәйкес сот төрешісі әділсотты іске асыру кезінде тәуелсіз және ол тек Казакстан Республикасынын Конститу- ииясы мен Занына ғана бағынады. Сот төрешілері мен соттар азаматтык істерді бөтендердш ыкпал етуінсіз карап шешулері тиіс. Әділсотты шешу кезінде сот тәрешілерінщ кызмепне кандай да бір мемлекетпк орган- дардын, жерплікті баскару оргаңдарының, когамдык уйымдар- дын және лауазымды тұлғалардың кандай да бір араласуына жол берілмейді және оған зан бойынша жауап береді. Накты істер бойынш а сот төрешілері ешкімге тәуелді емес. Соттардын тәуелсіздігі К азакстан Республикасы К онстнтуш іясы ны н 79-бабы, «Казакстан Республикасы сот жүйесі мен судьялары- нын мәртебесі туралы» Казакстан Республикасы Занынын 25, 26-бабы, КР А ІЖ К -нщ 12-баптарындагы кепілмен камтамасыз етшген. жүктеу/скачать 12,05 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|