Нүрмашева Ф. К а з а Х с т а н р е с п у б л и к а с ы н ы ң а з а м а т т ы қ 1 c ж ү р г І з у к ү к ы ғ ы \. l\l \ I ы /м II а \іч 1,1 ’iiiw
-т а р а у. АЗАМАТТЫҚ СОТ 1СІ1ІДЕГІ ТАРАПТАР
жүктеу/скачать 12,05 Mb. Pdf көрінісі
|
nurmashev u nurmasheva f kazakstan respublikasynyn azamattyk 2
| 5-т а р а у. АЗАМАТТЫҚ СОТ 1СІ1ІДЕГІ ТАРАПТАР
§ 1. Тараптар үгымы Азаматгык іс жүргізу проиесіндеп тараптар деп олардын а ты кан сот талап кою арызын кабылдайтын, даулы материахаы- к ү к ы к т ы к к а р ы м -к а т ы н а с т а р д ы н с у б ъ ек т іл е р ін атай ды . Талап кою арызы бойынша әрбір сот ісінде екі тарап болады. КР АІЖК-ШН 44-бабы іске катысушы тулгалар күрамын анык- 54 тай отырып, тараптарды дауга жеке өздершш талаптарын коятын гулгалар деп көрсетеді. К.Р АІЖ К-мін 48-бабында азаматтык мроиестеп тараптар непзшен талап етуші және жауап беруші болып табылады деп этап көрсетілген. Сонымен бірге азамат тык проиестеп тараптарта (талап етуші мен жауап беруші) аэа- маттар мен занды тулгалар да (к ә с іп к е р л е р , жеке ж эне мемлекеттік кәсіпорындар, когамдык уйымдар, шетелдік аза- маттар мен фнрмалар, азаматтагы жок тулталар), сондай-ак зан ды түлғага жатпайтын уйымдар да жатуы мумкш. Азаматтык сот проиесппн тарабы мемлекет те болуы мүмкін. (К.Р АІЖК 48-бап, 4-бөлік). Азаматтык проиесте екі тарап болады: таіап етуші жэне жауап беруші. Таіап етуші (арызданушы) — кукыктары мен мүдделерін корғау үшін азаматтык іс козғайтын түлға. Бурын айтып кеткеішей бүзылған кукыктары туралы сотка жүпнуші мүдделі адамнын өзі не болмаса біреудін мүддесі ушін талап кою арызын беруии прокурор болуы мумкш, ал занда карастырылған жағдайларда талап кою арызын мемлекеттж өкіметоргандары, жергілікті баскару органдары, уйымдар, сон- дай-ак шетелдік азаматтар беруі мумкш. Азаматтык проиесте талап етуші жак өз әрекеттерімен (арызымен, шағымымен) кукыктары мен мудделерш коргауы ушш проиесттн туындауы- на бастама көтеретіғіджтен белсенді тарап деп саналады. Істі прокурор, бүған кукыгы бар уйымдар мен азаматтар козгаған жағдайда істі козғауға мүдделі түлғаға сот проиестш туындаға- ны және оған талап етуші ретінде катысатынын хабарлайды. (К.Р АІЖ К, 48-бап, 3-бөліп). Жауап беруші (селкос жак) - талап етушшін арызы бойын- ша сотка түсшжтеме беру үшін және кукык бузушы ретінде жауапка тартылуы мумкш тулға. Сондай-ак жауап беруші субъектнвті кукыктар мен занды мүдделердін бұзылғаны тура лы үстшен сотка талап кою арызы жазылған тұлға. К.өп жағ- дайларда талап кою арызын берудш себебі жауап берушшш әрекеті немесе әрекетсіздігі (карызды, салыкты төлемеу, жал төлемін бекгплген мерзімде төлемеу, мүлжтік немесе өзге де зиян келпру) болып табылады. Сондыктан да жоғарыда айтып кеткендерден мынадай тұжы- рым жасауға болады: тараптардын арасындағы дау-жанжал тек сот жүзінде ғана шешілуі тиіс азаматтык-іс жүргізу кұкыктык карым-катынастардын туындауына себеп болады. 55 |