Нұрсұлтан Назарбаев
жүктеу/скачать 10,92 Mb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Все знали Николая Михайловича Щербанова как выдающегося ученого-краеведа и фолькло- риста, но не всем известно, что в юности он писал
- И в конце жизни он вновь обращался к своим стихам, желая опубликовать многие из них. На этой страничке мы представляем читателю
- Николая Михайловича Щербанова как поэта, стихи которого пронизаны светом, подкупают искренно- стью и дышат молодостью.
- Март
- Бүгінгі әңгіме толғанысы көзден кетсе де, көптің көңілінен кетпей жүрген ұлағатты ұстаз, әдебиеттанушы ғалым, қоғам қайраткері Сәрсен Ақмурзин туралы
- Білім ордасында әр мерекенің сәні бола білген, өз көрермендерін таба білген жас өнерпаздар жоқ емес. Біртабан белестерге қол
- – Құрылған екі жыл уақыт ішінде топ халыққа кеңінен танылып, үлкен-кішінің құрметіне бөленді. Өзгесін айтпағанда
- – Ө м і р ж о л д а р ы ң ы з д ы б а я н етсеңіздер Дамир
«Добродушный, талантливый, отзывчивый и понимающий...» Мокрецова Маргарита, студентка гр.03404а Никогда не приходилось нам встречать человека, столь щедро отдающего себя работе. Добродушный, талантливый, отзывчивый и понимающий -именно таким остался в нашей памяти Щербанов Николай Михайлович. Митрофанова Наталья, студентка гр.03204а Нам посчастливилось наслаждаться его замеча- тельными лекциями всего лишь год, но за этот малый период времени он оставил след не только в наших знаниях, но и в наших сердцах.
Не передать словами, насколько сильно мы бла- годарны ему за помощь при поступлении в Западно- Казахстанский государственный университет имени Махамбета Утемисова, ведь именно Николай Михайлович своими собственными усилиями нашел спонсоров для семи студентов группы. Думаем, что такую доброту в наше время уже не встретить. Голубова ольга, магистрант 1 курса специальности «Филология» Грусть и скорбь одолевает при мысли, что наш город потерял истинного учёного, краеведа и просто хорошего человека. Фольклором Николай Михайлович заинтересовал меня и многих моих одногруппников еще на 1 курсе. В дальнейшем мы вместе с ним подбирали материал для книги о пословицах и поговорках уральских каза- ков «Мал золотник, да дорог». Под руководством Николая Михайловича я напи- сала и защитила дипломную работу «Фольклорные традиции в творчестве В.П.Правдухина», что было одним из самых незабываемых событий в моей студенческой жизни. Над этой темой я работаю и в магистратуре, а это значит, что мысли и дела Николая Михайловича находят продолжение и после его ухода.
Это звонкое утро сияющих сил Принесло чудеса с первой стужей: Кто-то добрый и мудрый в хрусталь превратил Темную наледь кленовых кружев. И во мне кто-то имя твое произнес На веселом и легком наречьи… И дарил! И сулил окаянный мороз Позабытые первые встречи. Март Что значат мартовские дни: Зимы ль последнее страданье Иль песня первая весны? Еще зимою воздух дышит. По-царски вербы серебрит, А сердце вешний трепет слышит И новой радостью болит. Светлей наивная надежда, Звени ручейная молва! Твои глаза в просторе снежном Поют весенние слова. *** Когда на улице гроза, Не бойтесь звуков заоконных – Смелей впустите шум дождя Пускай открытое окно Забытым детством душу ранит, Пускай мгновение одно Нас целой вечностью одарит. Материалы для творческой страницы подготовила к.п.н., доцент выдРИНА Н.А. «Это звонкое утро сияющих сил...»
языку, языкознанию, диалектологии, исторической грам- матике, лексикографии, кроме того, преподавал немецкий и латинский языки. Воистину Нестор Михайлович обладал энциклопедическими знаниями. Старший преподаватель кафедры общего языкознания и перевода, к.ф.н. Донскова Г.А. познакомила участников Малеченских чтений с научной деятельностью ученого. В 1955 г. Н.М.Малеча защитил кандидатскую диссерта- цию «Фонетический строй территориального диалекта ураль- ских казаков». Но самый главный труд его жизни «Словарь говоров уральских (яицких) казаков». Работа над словарем продолжалась в течение 25 лет. Многие поколения студентов ездили в диалектологические экспедиции, побывали в 180 пунктах Уральской, Оренбургской и Гурьевской области, собрали 200 тысяч карточек с лексемами. Весь материал составил 3 419 машинописных страниц. Нестора Малечу часто называют наследником В.И. Даля, и действительно, это был человек, обладавший огромным трудолюбием и упорством в достижении поставленной цели. Достойным учеником Н.М.Малечи являлся Н.М. Щербанов. Как и его учитель, он работал до последнего дня жизни над интересовавшими его научными проблемами. Не случайно именно Н.М. Щербанов написал предисловие к «Словарю говоров» Н.М.Малечи. С воспоминаниями о Н.М.Малече выступила доцент М.В.Чечетко. Она часто встречала ученого у киоска с книж- ными новинками, располагавшегося на первом этаже здания института. М.В.Чечетко отметила необычайную галантность Нестора Михайловича, интерес к научной и художественной литературе. С научными докладами на конференции выступили магистрант кафедры общего языкознания и перевода О.Голубова («Фольклорные традиции уральских казаков в творчестве В.П.Правдухина») и старший преподаватель, к.ф.н.Донскова Г.А. (Лингвострановедение как новое направ- ление языкознания). В завершение работы конференции студенты высказали свои впечатления от нее. Мокрецова М.(группа 03404а) от- метила, что всем присутствовавшим было очень полезно узнать о жизни и творческом пути выдающегося ученого ХХ века Н.М. Малечи. Немало нового для себя они узнали о Н.М. Щербанове, хотя старшекурсники общались с ним и помнят его замечательные лекции.
Сама традиция прове- дения Малеченских чтений на факультете была зало- жена Н.М. Щербановым, со- всем недавно ушедшем из жизни. Во вступительном слове доцента, заведующего кафедрой Н.А.Выдриной было подчеркнуто, что кафедра общего языкознания и перевода отдает дань памяти и уважения двум выдающимся ученым, которых связывали отношения учителя и ученика. В докладе старшего преподавателя Винник Р.Э. были освещены основные этапы жизни и творческого пути Н.М. Малечи. Нестор Михайлович Малеча прожил долгую жизнь, целиком отданную науке. Он родился в 1887 году в Черниговской губернии в семье священника. Учился в Черниговской духовной семинарии, в Новгород-Северской гимназии. С детства Н. М. Малеча увлекался фольклором. Живя в селе Пакуле, на Украине, от одной крестьянской девушки в 1908-9 г.г. записал около1000 песен, сказок, пословиц, поговорок, загадок. К сожалению, этот матери- ал погиб в Киеве в 1941 году во время оккупации города фашистами. С 1917 года началась педагогическая деятельность Н.М. Малечи. В конце 20-х годов он работал инспектором образования в Киеве, затем сотрудником Института язы- кознания Академии УССР, преподавал украинский язык и литературу в Киевских вузах. Под его редакцией вышли учебники украинского языка, буквари для взрослых, ор- фографические словари. В 30-е годы Н. Малеча стал известным человеком, создателем шевченковского словаря. Но в годы сталинских репрессий выдающийся ученый и педагог был арестован и без суда выслан в город Уральск. Несмотря на тяжелые испытания, Н.М. Малеча не пал ду- хом, а начал работать на новом месте, отдавая всего себя делу образования молодого поколения. Он учительствовал во многих школах Уральска, принял участие в организации школы № 6. В музее города Н.М. Малеча сделал замеча- тельное открытие: обнаружил в запасниках краеведческого музея портрет Никиты Федоровича Савичева кисти Тараса Шевченко. С 1939 года Н.М. Малеча начал работать в Уральском педагогическом институте им. А.С. Пушкина. Он читал лекции по старославянскому и современному русскому Память
Ґ № 1 (873) қаңтар 2012 жыл
6 М.Өтемісов атындағы БҚМУ-дың 80 жылдық мерейтойына орай Біздің сұхбат
Ақмырзаұлы Сәрсен аталмыш құжат қағазда өткен ғасырдың басы 1909 жылы Жаңақала ауданының Қарасамар деген елді-мекенінде кедей шаруа отбасында дүниеге келген. Алдына төрт-бес қарадан артық мал бітпеген Ақмырза әкеден Сәрсен ағай алты жасында айырылады. Жастайынан тірліктің тауқыметін тар- тып өскен Сәрсен Ақмурзинге мектеп табалдырығын аттау қазіргідей алты жас ын да емес, 1922 ж ылы бірінші м ү ш е л г е т о л ғ а н о н ү ш ж а с ы н д а бұйырды. ХХ ғасырдың басында қазақ қоғамында орын алған саяси, әлеуметтік- экономикалық өзгерістер жас Сәрсеннің өміріне оң ықпал етті. Ол өзі оқи жүріп сауатсыздықты жою науқанында өзінен жасы әлдеқайда үлкендерді оқытып, «бала ұстаз» атанды. Кеңестік идеологиямен қаруланған бозбала Сәкеңнің алғашқы қызметі ауылдағы қосшы одағының хатшылығы болатын. Ескі мен жаңаның алмасып жатқан заманында қара халықты жерге орналастыру, ұжымға біріктіру, т.б. қым-қуыт тірліктердің басында жүрген оны билік жиырмаға жетер-жетпесінен ауданның ауылдық Кеңесінің төрағасы, кейіннен ауданның атқару комитетінің аппаратына жоғарылатады. Байқағанға азғантай жылдар ішінде үлкен жетістік. Мансап қуған, орынтақ буына бой алдырған жанға бұл жата жабысып, жылы орнымды суытпаймын дейтін-ақ қызметтер бола- тын. Алайда, оқу-білімге деген құмарлық бәрін тәркі етіп, оны 1930 жылы жиырма бір жасында Сламихин ауылындағы педтехникумға алып келеді. Мақсат - терең білім алу, халық ағарту ісіне үлес қосу. Ішкі түйсік, жүрек қалауы Сәрсен Ақмурзинді алдамапты. Педтехникумнан кейін ұстаздық жолын түбейгейлі таңдаған ол 1933 жылы Орал қаласында жаңадан ашылған педагогикалық институттың қазақ тілі мен әдебиеті бөліміне оқуға түседі. Шәкірт санасына орасан білім, жүрегіне ұлттық рух дәнін себе білген қазақ әдебиетінің толағайы Қажым Жұмалиевтің алдын көріп, дәрісін тыңдайды. Сәрсен Ақмурзиннің кәсіби ұстаздық жолы 1936 жылы қаламыздағы №4 қазақ орта мектебіне (қазіргі №11) директор болып тағайындалуынан басталды. Директорлық қызметке кездейсоқ келмегендігін жас маман озық тәжірибелерді мектеп өміріне
батыл, аса бір ісмер әдіскерлікпен енгізе білуімен көрінді. Сол кезеңдегі қаладағы жалғыз қазақ мектебінің материалдық- т е х н и к а л ы қ б а з а с ы н н ы ғ а й т ы п , ұйымдастырушылық қабілетімен танылған Сәрсен ағайды көз көргендер осы кезге дейін құрметпен еске алуы да сондықтан болса керек. Со ғыс жылдары Ленингра д пен Прибалтика майдандарында капитан шенінде артвзводты басқарып, айтулы Кенигсберг шабуылына қатысқан жауын- гер ұстаз Ақмурзиннің кеудесіне тағылған Қызыл Жұлдыз орденінің бүгінгі ұрпақ тарихи маңыздылығын білгенімен, сырын білмейтіні өкінішті-ақ. Соғыстан бейбіт тірлікке оралған С ә р с е н а ғ а й д ы 19 4 5 ж ы л д ы ң 21 қ а р а ш а с ы н д а Қ а з а қ С С Р Х а л ы қ ағарту комиссариатының орынбаса- ры А.Шариповтың бұйрығымен Орал педагогикалық институ тына дирек- тор, бүгінгінің тілімен айтқанда ректор қылып тағайындады. Бұл сындарлы жылдар болатын. Ұзаққа созылған соғыс елді-мекендермен қоса білім ордасын да шатқаяқтатып кеткен кезі еді. Өмір өткелдерінен өтіп, тәжірибе жинақтап келген Сәрсен Ақмурзин педагогикалық институтқа жаңа тыныс береді. Институт ректоры, проректор, де- кан, кафедра меңгерушісі сынды бас- шы қызметтерді абыроймен атқарған Сәрсен Ақмурзин ғылым жолын да ұмыт қалдырған емес. Ол 1955 жылы қазақ әдебиеттану ғылымында арнайы зерт- телмеген сала, екінші дүниежүзілік соғыс жылдарында жазылған қазақ жазушыларының шығармаларын саралап, «Ұлы Отан соғысы жылдарындағы қазақ прозасы» деген тақырыпта кандидаттық диссертация қорғады. Бұл тақырыпқа алғаш түрен салған ол кейінгі жылдары зерттеу нысанының аясын кеңейтіп, жиырмадан астам мақала да жазғанын байқаймыз. 2010 жылы ғалымның туғанына 100 жыл толу мерейтойына орай аталмыш кандидаттық жұмысты кафедра моногра- фия етіп жариялады. Ө т к е н к ү н г е ш е г і н і с ж а с а п о й түйіндесек, осы мақала авторының бақытына орай, сексенінші жылдардың аяғында абызға айналған Сәрсен ағайдың шәкірті, тоқсаныншы жылдардың басын- да әріптес інісі болдым. Дәріс оқитын ұстаздар ішінде жасы үлкен Сәрсен ағай сол кезде сексенде болатын. Жасы ұлғайғанымен, денесін тік ұстап, қазіргі Достық даңғылы бойымен жолдасы Мәрзия апай екеуі қолтықтасып серуендеп жүрген ұстазымызды жиі көргенімізде, сексеннің өзі сүйегін асыл болса көпшілік айта беретін көңілсіздеу жас емес екендігін ұғынған едік. Әдемі қартаюдың өнегелі жолын көрсете білген ағайымыз кезекті бір дәріс үстінде сезімге берілмей-ақ сөйлеу әдебін жүрегімізге ұялата білгеніне тәнтімін. Көпті көрген ұстазымыздан Сәкен Сейфуллин шығармашылығын сөз ету барысында қазақтың Қызыл сұңқар ақыны - Сәкенмен танысып, тілдесе алдыңыз ба деп сұрап қалдық. Сонда ұстамы мықты ұстазымыз әлдекімдердей болмағанды болғандай қылып желдіртіп ала жөнелмей, сәл ойланып, «1936 жылы Сәкен Сейфуллинді жоғары мінбеде сөйлеп тұрғанын көрдім, сөйлесу бақыты бұйырмады» деген болатын. Жоғары мінбедегі ақын бейнесін тамсана айтқан ұстазымыз, түсінген жанға ақ сөйлеудің жоғары үлгісін танытып өтті. Ұлылықты ұлықтай білген халқымыз «Тау алыстаған сайын асқақтай түседі» дегені белгілі. Ал тау тұлғалар ұлт тарихының төріне озады. Ұстаз. рЕктор.
тҰлға. Білім ордасында әр мерекенің сәні бола білген, өз көрермендерін таба білген жас өнерпаздар жоқ емес. Біртабан белестерге қол жеткізіп, өнер жолында өзіндік бояуын сала білген студенттік «Қорған» тобы көпшіліктің сүйер тобына айналды. Құрылғанына екі жылға жуық уақыт болса да, осы аз уақыт ішінде өнер байқауларына қатысып, жүлделі орындарға қол жеткізген. Өнерпаз өрендермен болған сұхбаттымызды назарларыңызға ұсынып отырмыз. Шыңғырлау ауданында дүниеге есігін ашқанмын. Әкем Берекетов Әділше күзет мекемесінде, анам Берекетова Сандуғаш аудандық емханада қызмет атқарады. Отбасында ағам, апам бар. Мектепті 2009 жылы жақсы аяқтап, өнер жолына түстім.
Ақтөбе облысы Шалқар ауданында дүниеге келдім. Әкем Тұрғанов Дәулетқали – мұнайшы, анам Дощанова Ғалия – дәрігер. Әсет атты інім бар. Мектепті 2008 жылы үздік аяқтап, Оралдағы белді оқу орындарының бірі БҚМУ-ға вокал мамандығы бойынша оқуға қабылдандым. – Құрылған екі жыл уақыт ішінде топ халыққа кеңінен танылып, үлкен-кішінің құрметіне бөленді. Өзгесін айтпағанда, Халықаралық «Шабыт» шығармашыл жастардың байқауына қатысу да оңай емес. Мұндай жетістіктерге жету сіздер үшін оңайға түспеген болар? Артем: 2 курста оқып жүргенде Есет де- ген группаласым екеуміз Дамир мен Тимурды шақырып «Қорған» тобын құрдық. Топ ретінде алғашқы қатысқан конкурсымыз аймақтық «Ержүрек Мәншүк» деп аталатын патриоттық әндер конкурсы болатын. Бұл байқауда жүлделі ІІІ орынды еншіледік. Содан кейін, Республикалық Шәмші байқауында ІІІ орын- ды қанжығаладық. 2011 жылдың көктемінде Орынбор қаласында өткен Халықаралық «На Николаевский» байқауына қатысып, жүлделі І орын алдық. 2011 жылдың қараша айында Астана қаласында өткен Халықаралық «Шабыт» фестиваліне қатысып, финалист атанып қайттық. Халықаралық студенттер күніне орай осы еңбегіміздің арқасында университет ректо- ры Асхат Сәлімұлы И м а н ғ а л и е в т і ң а л ғ ы с х а т ы н иелендік.
өз басым ештеңе де оңайлықпен келеді деп ойламаймын. Жоғарыда Артем айтқан жетістіктерге б і з о ң а й л ы қ п е н ж е т к е н ж о қ п ы з. Білмейтін біреулер б і з д і « Б а й д ы ң б а л а л а р ы, а т а - аналары ауқатты жандар, әкелерінің арқасында ән салып, шалқып жүр» деп ойла- уы мүмкін. Жоқ, біз ешқандай байдың балала- ры емеспіз. Халықтың ортасынан, қарапайым отбасынан шықтық. Топ болып құрылғаннан бастап, жетекшіміз әрі ұстазымыз – Қисметов Қуаныш Лабибұлының қолдауымен, жетек шіліг імен із деніп, еңбек теніп келеміз. Шабытқа бармас бұрын, басқа да байқауларға қатысқан болатынбыз, өзімізді сынап, деңгейімізді байқап көргенбіз. Сосын жетекшіміз Қуаныш Лабибұлы ұсыныс жаса- ды. Облыстық «Дала дарындары» байқауына қатысайық, жеңімпаз атанып жатырсақ, Халықаралық «Шабыт» байқауына барамыз деп. Алғашында жүрексіндік. Бойымызда халықаралық дәрежедегі байқауға қатысуға деңгейіміз жете ме, өзімізге артылған сенім мен үмітті ақтай аламыз ба деген қорқыныш
қаласында дүниеге келдім. Мектепті Теректі ауданы Аңқаты ауылында тәмамдадым. М.Өтемісов атындағы БҚМУ мәдениет және өнер факультетіне түспес бұрын №4 кәсіптік лицейде дәнекерлеуші мамандығы бойын- ша білім алдым. Ән айтуды 10 сыныптан бастадым. Жаным әнге, әуенге ғашық бола- тын. Ата-анам - қарапайым адамдар. Әкем Сатибаев Ғилман Сансызбайұлы қарапайым дәнекерлеуші, анам Сатибаева Қазима Сатымқызы үй шаруасында. Тимур: Мен 1991 жылы 27-ші тамызда Ақжайық ауданы Ілбішін ауылында туып- өстім. Сол ауылдағы Қаршы жалпы орта білім беретін мектепті 2009 жылы аяқтадым. Ата-анам мектеп қабырғасында жұмыс жа- сайды. Әкем Қанат – мұғалім, анам Гүлзада – Қаршы жалпы орта білім беретін мектеп- балабақшасының директоры болып жұмыс атқарады. Артур, Камиль есімді бауырларым бар.
А р т е м: М е н, М ұ қ а т а е в А р т е м, 1990 жылы Жәнібек ауданы, Талов ауы- лында дүниеге келдім. Кішкентай кезімнен ән айтуды жақсы көрдім. 5-ші сыныптан бастап, түрлі конкурстарға қатысып лау- реат атандым. Жалпы өнер жолына түсуді мектеп кезінен армандап, талпынып келдім. Мектепті 2008 жылы бітіріп, қазір осы Орал қаласындағы М.Өтемісов атындағы БҚМУ- дың вокалдық өнер мамандығында білім алудамын.
дүниеге келдім. Казталов ауданы Қарасу ауылында өсіп бой жеттім. 2009 жылы Қарасу атындағы жалпы орта білім беретін мектепті аяқтап, осы оқу орнына қабылдандым. Әкем Елемесов Зерделі Насиболлаұлы – күзетші, анам Елемесова Әлия Көшкінқызы – үй шаруасында. Жастайымнан өнерге құмар боп өстім.
болды. Сосын «Дала дарындары» байқауына қатысып, қызу тартыста І орынды иемденіп, халықаралық «Шабытқа» жолдама алдық. Қуаныш ағайымызбен күн-түн демей дай- ындалып, Астанаға «Шабыт» байқауына бардық. Байқауға алғашқыда 62 қатысушы қатысады деп жоспарланған екен. Алғашқы күні іріктеу турында 47 қатысушы өнер көрсетсе, солардың 15-і ғана финалға жолда- ма алды. Біз де финалистердің қатарында бо- лып қана қоймай, әділқазы алқасындағы ком- позитор Кеңес Дүйсекеевтің, әнші Алтынбек Қоразбаевтың ыстық ықыластарына ие болған болатынбыз. Әділқазылар алқасындағы Украинадан келген сарапшы шілде айында өтетін Украинадағы үлкен байқауға жолдама шақырту берді. Болашақта демеуші табылып жатырса, Украинада өтетін байқауға қатысып, ел мерейін, жер мерейін асқақтатып қайтсақ деген арманымыз бар.
жүктеу/скачать 10,92 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|