Қазақтың Мәңгілік Ғұмыры ұрпақтың Мәңгілік
Болашағын баянды етуге арналады.
Ендігі ұрпақ – Мәңгілік Қазақтың Перзенті.
Ендеше, Қазақ Елінің Ұлттық Идеясы – Мәңгілік Ел!
Нұрсұлтан Назарбаев.
№19 (86) 18 қыркүйек,
2014 жыл.
В. Корфантого атындағы Верхнесилезск экономикалық
университетінің профессоры, заң ғылымдарының док-
торы Бисцига Андрей Михал құқықтану мамандығының
магистранттары мен докторанттарына Еуропалық
конституциялық құқық институты курсы бойынша дәріс
оқыса, жоғарыда аталған университеттің докторы Дыр-
ка Стефана экономика саласы бойынша білім алып
жатқан магистранттарға антимонополиялық реттеу және
жаһандану заманындағы экономикалық саясат курстары
бойынша білімдерін толықтыра түсті.
І.Жансүгіров атындағы білім ордасына алғаш кел-
ген ғалымдар университет басшылығымен кездесіп,
алған әсерлері және білім алушылардың білімге де-
ген қызығушылығының жоғары екендігін, еліміздегі білім
саласының қарқынды дамып жатқандығы жөнінде өз ой-
ларын ортаға салды. Алдағы уақытта да ынтымақтаса
қызмет етуге ынталы екендерін жеткізді.
ПОЛЬШАЛЫҚ
ҒАЛЫМДАР
ДӘРІСІ
С
ыртқы академиялық
ұтқырлықты дамыту
бағытында І.Жансүгіров
атындағы Жетісу мемлекеттік
университетінде ауқымды ша-
ралар атқарылып жатыр. Оқу
жылы басталысымен-ақ заң және
қаржы-экономика факультетінің
білімгерлері мен магистранттарына
дәріс оқу мақсатында польшалық
ғалымдар шақырылды.
{
{
ІЛИЯС
Ақын рухын ұлықтаған мерекелі шара Ақсу
ауданының орталығы Жансүгіров кентіндегі мәдениет
сарайындағы ресми жиыннан бастау алды. Шараға
үш ауданның тұрғындарынан бөлек арысы Астанадан
берісі Алматыдан арнайы қонақтар келді. Олардың
ішінде жыр дүлдүлінің ұлы Саят Ілиясұлы да бар.
«Жарқын іспен күллі әлемді таң қылып, Жасай берсін,
Елдігіміз Мәңгілік!» тақырыбымен өткен ресми бөлімде
Үкімет басшысы Кәрім Мәсімовтың осы тойға жіберген
арнайы құттықтау хаты оқылды. Шараны жүргізген об-
лыс әкімінің орынбасары Серікжан Бескемпіров Алматы
облысының әкімі А.Баталовтың құттықтауын жеткізді.
Жиында сөз алған әр аудан өкілдері ақынның рухына
тағзым ете отырып, бүгінгі шараның маңыздылығы мен
рухани тереңдігіне, ұрпақ ұғымы толар тәрбиелілігіне
тоқталды. Салтанатты жиын ақын ескерткішіне тағзым
етіп, гүл шоқтарын қоюмен жалғасты. Мұнан соң ақын
тойына жиылған қауым үш ауданның көрмесін тамаша-
лады. Алакөл ауданының «Ілияс ауылы» деп аталған
қараша үйінде ақынның өмірі шынайы бейнеленіп,
театрландырылған қойылым көрсетілді. Қазақ үйдің
ішінде Ілиястың пайдаланған дүниелерінен көрме
қойылған. Үстел үстіндегі жазу машинкасында ақынның
кейпіне енген актер жазу жазып отыр. Қасында жары
Фатима және балалары. Құдды Ілияс ақын жаны-
мызда тұрғандай әсер алып, оның өмірі тұтасымен
көз алдымызға келді. Ақынның ұлы Саят Жансүгіров
тебірене сөз алып: -Мына шаңыраққа кіргелі әкеммен
бір үйде тұрғандай күй кешудемін, көрініс шынайы
әсер етті, ақынын әспеттеген ұрпағыма шынайы
алғысымды айтамын,-деді. Алакөл ауданы мәдени ша-
рада жерлестері, жазушылар Әнуар Әлімжанов, Сәкен
Иманасов, ақын Ғұсман Жандыбаев, композиторлар
Теміржан Базарбаев пен Айтмұханбет Бейсембаев,
өнер тарландары Тасқын Оқапов, күміскөмей әнші Зей-
неп Қойшыбаева сынды дарынды ұл-қыздарының өмірін
үлгі етті. Ауданның мәдени күндері Ілияс ақынның
мерейтойына орайластырылғаннан кейін әр аудан
«Өз ұлын, өз ерлерін ескермесе, ел
тегі алсын қайдан кемеңгерді?» - деп
жырлаған І.Жансүгіровтың туғанына
биыл – 120 жыл толды. Ақиық ақынның
тойын Ақсу, Сарқан, Алакөл жұрты
бірлесе, аудан күндері аясында атап
өтті. Құлагер ақынның мерейтойы
ел жадында терең де тағылымды
мазмұнымен қалды.
басшылығы ақын творчествосына қатысты шараларды
халық назарына ұсынуға тырысқан. Сарқан ауданының
көремесі де Құлагер ақынның шығармашылығынан сыр
шертті. Сарқан топырағында дүниеге келген Кәкімжан
Қазыбаев, күллі қазақтың ардақтысы Мұхаметжан Ты-
нышпаев, аса көрнекті композитор Мұқан Төлебаев жай-
лы да көрме ұйымдастырылды. Ілияс ақынын қашанда
пір тұтқан ақсулықтар ұрпақ үндестігін жалғамақ ниет-
пен «Үш төбе» атауымен көрме ұйымдастырып, Ілиясты
даралай дәріптеді. Жиылған қауым стадионда өткен үш
ауданның концерттік бағдарламасымен көңіл көтеріп,
ән әуенінде тербелді. Тақырыбы біреу болғанмен, тар-
тылуы түрлі болған концертте алакөлдіктер тың идея-
ларымен тамсандырса, сарқандықтар да өнерін сарқа
салды. Ақсулықтар той иесі екенін танытып, ән-жырын
да Ілияс атамыздың өміріне бағыттады. Шыр етіп дүние
есігін ашқан нәрестеге есім беру үшін Берсүгір ата
қобызшы Молықбайды шақырады. «Тұлпар тұяғымен
текті»-деген. Баламыз өзіңдей өнерлі болсын, есімін
сен қой дейді. Молықбай: «Айтқандарыңыз болсын.
Киелі қобызым кішкентай нәрестені қолдап, қорғап
жүрсін. Ұлықпан хакімдей білімді бол, Аяз бидей әділ
бол, Қабанбайдай батыр бол, Абайдай ақын бол, Қыдыр
Ілияс пірім қолдасын!»-деп бата беріп, сенің есімің Ілияс
деп нәрестенің құлағына айғайлайды. Міне осылай
басталған концерт аяқталғанша Ілиястың балаң, жігіт
шағынан елестер көрініс болып беріліп, соңында Ілияс
атамыз бен Молықбайдың пыраққа мініп кездесуі, екеу-
ара диологы берілді. Молықбай Ілиясқа басыңды көтер,
айналаңа қара, Сен азатсың, Елің тәуелсіз, тәубе келтір
дейді. Ілияс: Иә, ол кездегіден әлдеқайда өзгеше за-
ман көріп тұрмын. Еңсесі көтеріңкі, өзгемен терезесі тең,
қойнауы құт, ерікті қазақ елін көріп тұрмын Молықбай
аға!-деп елінің бүгінгі тірлігіне, ұрпағына риза екендігін
жеткізді. Әсерлі концерт, тағылымды шара жұртты там-
сантты.
Дәл осы күні Ілияс атамыздың аруағы тағы бір мәрте
тірілгендей болса, шараны ұйымдастырған аудандардың
жақсы-жайсаңы жас буынға ұлыларды ұлықтаудың кере-
мет үлгісін көрсетті десек артық емес.
Баян МӘШІРІПХАНҚЫЗЫ.
Әдебиетіміздің әсем шыңы -
Жетісу
университеті
2
ҚОҒАМ
бейсенбі, 18 қыркүйек, 2014 жыл
АҒЫМДАҒЫ АҚПАРАТ
ҚАЗАҚСТАНДЫҚТАРДЫ САПАЛЫ
ЖОҒАРЫ БІЛІММЕН ҚАМТУ
Жуырда ҚР Білім және ғылым вице-министрі Такир Балықбаевтың
қатысуымен «Қазақстандықтарды сапалы жоғары біліммен қамту»
тақырыбында брифинг өтті.
Осы шарада вице-министр жоғары білім берудегі әлемнің озық тәжірибелеріне
сүйенуге 2010 жылы Қазақстан қол қойған Болон декларациясы үлкен мүмкіндік
тудырғанын атап
өтті.
Мәселен,
жоғары
білім
берудің
үш
деңгейлі
жүйесі
( б а к а л а в р и а т ,
м а г и с т р а т у р а ,
д о к т о р а н т у р а )
енгізілді; ECTS
үлгісі
бойын-
ша
кредиттік
с ы н а қ т ы ң
Қ а з а қ с т а н д ы қ
моделі
жасал-
ды; Тәлімгерлер
мен
оқытушы
п р о ф е с с о р л а р
құрамының академиялық тұтастығы артты (3 жыл ішінде 2 мыңнан астам адам
шетелдік ЖООда оқып келді); Қазақстандық ЖОО дипломдарына Еуропалық
деңгейдегі қосымша анықтама берілетін болды; Жоғары білім сапасын бақылайтын
тәуелсіз жүйе қалыптасты. Сонымен қатар, бүгінде білім беру бағдарламасының
мазмұнын анықтау құқығын жоғары оқу орындары өздері анықтайтын болды (бака-
лавриат - 55%, магистратура - 70%, докторантура - 90%). Алдағы уақытта ҚР БҒМ
Академиялық бостандық аясын одан әрі кеңейте түспек. Осы мәселе Білім туралы
заңға енгізілетін өзгерістердің қатарында кіргізілді. Бұл жүйе ЖООның білім беру
процесі мен өзінің академиялық саясатын өз еркімен құруға мүмкіндік береді. Жоғары
білім сапасын арттырудың тағы бір жолы жоғары оқу орындарын басқарудың жаңа
моделі – корпоративті басқару. Бұл жүйе бақылау кеңесін құру арқылы енгізілмек.
Басқарудың бұл үлгісі бүгінде 10 ЖОО-на енгізілген, жыл соңына дейін бұл көрсеткішті
22-ге жеткізу жоспарлануда. Бақылау кеңесі ЖОО-ның даму стратегиясын құру,
қаржыны жұмсау, ректорларды тағайындау сияқты процесстерге қатысады. Аталған
жүйенің тиімділігін арттыру үшін менеджерлер даярлау бағдарламасы іске асыры-
лып жатыр. Бүгінге дейін Назарбаев университеті базасында Сингапур Ұлттық
университеті мен Калифорния Беркли университеттері мамандарынан 55 ЖОО
жетекшілері тәлім алып, тәжірибе алмасты. Қазан айында Бақылау кеңесінің тағы 45
мүшесі дәріс алмақ.
ҮИИДМБ-ның екінші кезеңі шеңберінде білікті маман даярлау мен экономиканың
басым саласы үшін ғылыми-техникалық база қалыптастыруға ерекше көңіл
бөлінуде. Осы мақсатта аймақтардағы экономикалық ерекшеліктерді ескере оты-
рып, 11 университет базасы белгіленді. Шетелдік серіктестермен бірге білім берудің
инновациялық бағдарламаларын жасауға және материалдық-техникалық базаны
жаңартып отыру, оқытушы профессорлардың біліктілігін арттыру сияқты шараларға
қаражат қарастырылған. Сонымен қатар, негізгі бағыттар бойынша Назарбаев
университетінің тәжірибесі қолданылуда.
Білім және ғылым министрлігі сайтынан.
ӘКІМДІКТЕ
БІЛІМ ОШАҒЫНДА
ЖАҢА МЕШІТ ҚҰРЫЛЫСЫ
АЯҚТАЛУҒА ЖАҚЫН
АЛМАТЫ ОБЛЫСЫНЫҢ ӘКІМІ АМАНДЫҚ БАТАЛОВ ТАЛДЫҚОРҒАН
ҚАЛАСЫНДАҒЫ ЖАҢА МЕШІТТІҢ ҚҰРЫЛЫСЫМЕН ТАНЫСТЫ.
Өңір басшысына мердігер фирма "Ауыл құрылыс" ЖШС бас директоры Анато-
лий Рябинин құрылыс барысы мен іске қосу мерзімі туралы баяндады.
Фирма өкілдерінің айтуынша, құрылыс аяқталуға жақын, ендігі жерде
дизайнерлік-безендіру жұмыстарын, ландшафттық әрлеу ісін аяқтау және
ғимарат сыртын жарықтандыру мәселесін шешу ғана қалған. Сөйтіп, негізгі
жұмыстар жақын арада бітеді деп сендірді. Жалпы мешіт ішінде кітапхана,
сыныптық бөлмелер де болады деп жоспарланып отыр.
Алматы облысы әкімінің сайты
Кездесу барысында университет ректоры білім ордасындағы проблемалар, оларды
жүзеге асыру шаралары туралы сөз етті. Бүгінгі таңда жастарға сапалы білім, саналы
тәрбие беру бағытында инновациялық даму жолдарын күшейту, жаңа технология-
ларды енгізу, шетелдік озық дәстүрлерді тәжірибеде қолдануды кеңейту мәселерлеріне
тоқталды. Әсіресе, жаңа ғылыми жобалар, зерттеулер саласында ізденіп жүрген
білімгерлерге кеңінен жол ашып, демеу көрсетуге дайын екенін, бұл салада универси-
тетте ауқымды жұмыстардың атқарылып жатқанын тілге тиек етті. Жетіспей жатқан
оқулықтар мен әдебиеттерді толықтыру үшін ішкі мүмкіндіктерді тиімді пайдалану
қажеттігін баса айтты. Бұл бағытта кітапханалық-ақпараттық орталығының директоры
С.И. Мурыгинаға үлкен жауапкершілікті жүктеді.
– Осы күндері үкімет тарапынан сыбайлас жемқорлықпен күресті нығайту шарала-
ры жан-жақты қаралуда. Бұл мәселеге жоғары оқу орындары да баса назар ауда-
руы керек. Білім мен ғылымға шын ықлас қойған білімгер ешқашан өз білімін ақшамен
бағалауға жол бермейді. Белсенді білімгерлер әрқашан білім және тәрбие саласында,
әсіресе, діни ағымдарға деген сақтықты күшейтуі тиіс, - деді университет ректоры.
Бірінші проректор, оқу-әдістемелік жұмысы жөніндегі проректор М.Ж. Мәлтекбасов
білімгерлердің белсенділігін арттыру мақсатында білім ордасында түрлі шаралардың
өткізілетіндігін алға тартты. Оқу ғимаратында, жатақхана ауласында, одан тыс
қоғамдық орындарда болсын белсенділер әрбір білімгермен өзара қатынасты нығайтуы
керек. Университетте білім алушылардың оқудан бос уақыттарын тиімді пайдала-
ну жағына баса назар аударылған. Спорт саласында түрлі секцияларда жаттығулар
жүргізіледі. «Шағала» би ансмаблінде қыздар билеу өнерін үйренсе, «Мөлдір» вокал-
ды аспаптар ансамблінде вокалдық, «Аққу», «Қаршыға» домбырашылар топтарында
күй тарту, дәстүрлі ән шырқау өнерлерін меңгеріп, қалалық, облыстық, байқауларға
қатысу мүмкіндігіне ие болады. «Қыз қылығымен», «Көңілді тапқырлар» , «Жас жур-
налистер», «Қаламгер» кулбтары мен «Жас түлек» студенттер театрында дарын-
ды білімгерлер шығармашылықпен айналысып, қаламдарын ұштаумен бірге сахна
өнеріне машықтанады. Міне, осындай орталарға білімгерлерді барынша тарту керектігі
белсенділерге жүктелді.
Сөзге шыққан Арсен Жакупов, Мадина Сламбекова, Дастан Қалиев, т.б белсенді
білімгерлер талап- тілектерін ортаға салып көпшілікпен бөлісті.
Өз тілшіміз.
Университет ректоры, з.ғ.д., профессор Ә. Е. Бектұрғанов білім ордасының
белсенді білімгерлерімен кездесу өткізді. Кездесуге бірінші проректор, оқу-
әдістемелік жұмысы жөніндегі проректор М.Ж. Мәлтекбасов, тәрбие және
әлеуметтік жұмыстар жөніндегі бөлім бастығы А.Садырова, жастар са-
ясаты және имидж секторының жетекшісі М.Тумабаева, кітапханалық-
ақпараттық орталығының директоры С.И. Мурыгина, жинақтау
секторының жетешісі А.Сенбаева, «Жетісу университеті» газетінің жауап-
ты хатшысы Ү.Өмірзақов, қоғамдық мамандықтар факультетінің деканы
С.Шыныбаев қатысты.
РЕКТОР БІЛІМГЕРЛЕРМЕН
КЕЗДЕСТІ
Жалпы, 1995 жылдан бері ел спортын дамыту үшін Президентіміз бірнеше
бағдарламалар қабылдаған. Соның арқасында өткізілетін спорттық шаралардың саны
артып, салалық спартакиадалар, оқушылар мен студенттер жарыстарын ұйымдастыру
үрдісі қайта жаңғырды. Соның бір айғағы жылдағы қыркүйек айының бірінші он
күндігінде өткізілетін Республикалық денсаулық апталығы десек орынды болар.
Қоғамда маңызды орын алатын осы бір дүбірлі шараға үн қосу мақсатында денсаулық
сақтау министрлігінің бастамасымен үстіміздегі жылы «Белсенді ұзақ өмір – жүз жа-
сты тойлауға кепіл» атты ұранмен «Денсаулық фестивалі» жалауын көтерді. Шараны
Республиканың барлық аймақтарының арасынан бірінші болып, спорт саңлақтарын
баптаудан алдына жан салмай келе жатқан Алматы облысы ерекше ілтипатпен
қолдауда. Соның ішінде спорт сүйер қауымның қарасы көп шоғырланған Жетісудың
кіндік қаласы Талдықорған шаһары спортты серік еткендердің алтын бесігіне айналып
отыр.
Қаламыздағы К. Ушинский атындағы №7 орта мектеп ұжымы да атаулы шара-
дан тыс қалмай, белсенділікпен атсалысқандығын ерекше атап өткен жөн болар.
Апталықтың ашылу күні-ақ 5-10 сыныптар аралығында ұйымдастырылған спорттық іс-
шараларға 285 оқушы қатысып, салауатты өмір салтын қалыптастырудың озық үлгісін
танытты. Спорттың жеңіл атлетика, волейбол, футбол түрлерін жетік меңгерген мек-
теп оқушылары өзара жарыс кезінде ептіліктерімен көзге түсті. Жалпы есеп бойынша
белсенділіктері үшін 10а, 6а, 7а сыныптары І орын, 9б, 8ә, 5а сыныптары ІІ орын,
ал 9а, 8а, 6б сыныптары ІІІ орындарды иеленді. Ал, командалық бәсекеде футбол-
дан 8а сыныбы бірінші, 7а сыныбы екінші және 10б сыныбы үшінші орынды місе тұтты.
Жеке нәтижелерімен қуантқан балалар да аз болмады. Атап өтер болсақ, 7а сынып
оқушысы Қ. Мухамирова, 9б сынып оқушысы Р. Оразханов және 10б сынып оқушысы
А. Абеновтар мадақтама грамоталарымен марапатталды.
Жарыстың өтуіне мұрындық болған Елдос Қырықбаев бастаған дене шынықтыру
пәнінің мұғалімдері, музыкамен көркемдеуші Л. Өміртаева, ұйымдастырушы-педагог
Б. Жылқайдарова және жарыс кезіндегі оқушылар денсаулығының қауіпсіздігін
қадағалаған медбике Ә. Қожағұловалар шеберліктерімен көрініп, фестивалдің жоғары
дәрежеде өтуіне септіктерін тигізді. Бұл үрдіс жыл сайын жалғасын тауып, өскелең
ұрпақтың салауатты өмір салтын қалыпты ұстануына септігін тигізе беретіндігіне сенім
мол.
Баян ЖАҢАБАЕВА.
БЕЛСЕНДІ ҰЗАҚ ӨМІР –
ЖҮЗ ЖАСТЫ ТОЙЛАУҒА КЕПІЛ
Елбасымыз Нұрсұлтан Әбішұлы Назарбаев 2009 жылғы Жолдауында
алдағы он жылда қазақстандықтардың 30 пайызы бұқаралық спортпен ай-
налысуы қажеттігін айтқанда, бұған күмәнмен қарағандар аз болған жоқ. Де-
генмен халықты спортқа баулу үшін барлық жағдайдың жасалып жатқанына
қарап, 2020 жылға дейін әлгі 30 пайыздық межеге жетеміз деп нық сеніммен
айтуға болады.
Облыс әкімі Амандық Баталов Талдықорған қаласының активімен кездесіп,
облыс орталығын дамыту мәселелері жөнінде жиын өткізді. Елбасының тапсыр-
маларын бірлесе атқару шараларын қолға алу туралы айта келе, ең алдымен
жұмысты облыс орталығы Талдықорғаннан бастау қажеттігін ескертіп өтті. Қала
әкімдігі облыс басшысының тапсырмасына орай әлеуметтік-экономикалық даму
жоспарларын толықтыру, жетілдіру бойынша кешенді талдау жасаған. Соның
нәтижесінде алға қойылған міндеттерін, даму қарқынын жеделдетуге қатысты
ұсыныстарын қала әкімі Ермек Алпысов баяндап берді.
Қаланың ең проблемалы деген көшелеріне 5 жерден жер асты өтпе жолын
салу ұсынылды. Қалада 3 жерде - Оңтүстік-Шығыс, Оңтүстік және Солтүстік-
Батыс бөліктерінде медико-санитарлық пункттер ашу жоспарланып отыр. Облыс
әкімі осындай шаруалардың арасында жастар мәселесі ұмыт қалып қалмауын,
демалыс орындарын ұйымдастыру, бұл іске бизнесмендерді тарту, жастардың
өздерін жетілдіруге, еңбек етуіне мүмкіндік жасауды қатаң ескертті. Сондай-ақ,
қаланың бірқатар проблемаларын, кемшіліктерін атап өтіп, оны болдырмау жол-
дарын, шешу тетіктерін айтып өтті.
ТАЛДЫҚОРҒАН ЖЕДЕЛ
ҚАРҚЫНМЕН
ДАМИТЫН БОЛАДЫ
МИНИСТРЛІКТЕ
УНИВЕРСИТЕТТЕ
Жетісу
университеті
3
ВУЗ ИНФО
четверг, 18 сентября, 2014 год
На встрече приняли участие 20 семей из разных районов области. На приеме с при-
ветственным словом выступил герой социалистического труда, Жолсеит Молдасанов и
представитель молодой семьи художник-дизайнер Ертай Омиртаев. В своих докладах вы-
ступающие остановились на роли семьи в воспитании достойного гражданина республики.
На встрече также были рассмотрены вопросы важности укрепления института семьи,
семейных ценностей, ответственного супружества, нравственности и духовности, являю-
щиеся приоритетными задачами государственной политики.
По итогам встречи Амандык Баталов поздравил почетных гостей с наступающим празд-
ником и вручил им памятные подарки.
ИНТЕРЕСНО ЗНАТЬ МНЕНИЕ ДРУ-
ГИХ ПО КАКИМ-ЛИБО ВОПРОСАМ?
МЫ ПРОДОЛЖИМ ПРОВОДИТЬ
БЛИЦ-ОПРОСЫ НА ЭТУ И ДРУГИЕ
ТЕМЫ, ЧТОБЫ МАКСИМАЛЬНО
ШИРЕ ОСВЕЩАТЬ НОВОСТИ, СО-
БЫТИЯ И МНЕНИЯ О НАШЕМ УНИ-
ВЕРСИТЕТЕ.
В брифинге приняли участие Министр образования и науки РК
А.Б. Саринжипов, Председатель Правления АОО «Назарбаев
Интеллектуальные школы» К.Н. Шамшидинова, вице-президент
НАО им. Ы. Алтынсарина, автор учебника Г.С. Сыздыкова, ру-
ководитель Департамента образовательных программ проекта
«Жандану» М.Б. Исаханов. Среди приглашенных гостей – руко-
водство Управления образования г. Астаны, директора и педаго-
ги столичных школ.
Впервые в истории образования РК разработан и издан само-
стоятельный учебник на казахском и русском языках по Экологии
«Экология и устойчивое развитие» для учащихся общеобразова-
тельных школ, который в режиме эксперимента будет внедрен в
экспериментальных школах страны.
Главная цель учебника «Экология и устойчивое развитие» –
продвижение идеи экологического образования, которая должна
стать приоритетной для всего школьного образования и имен-
но под нее должны создаваться образовательные стандарты.
Авторами учебника использованы инновационные подходы при
подборе содержания учебника, разработаны уровневые задания
к каждой тематике, учебно-методический комплекс. Впервые
учебник содержит видео-курс, основу которого составляют доку-
ментальные фильмы «Наследие Земли», подготовленные в рам-
ках проекта «Жандану». Учебник, после прохождения апробации, положит начало для
разработки учебных пособий для учащихся всех ступеней среднего общего образования.
Учебник в режиме эксперимента будет внедрен в 44 школах РК, работающих в режи-
ме эксперимента по переходу к 12-летнему образованию. Авторская группа попыталась
написать учебник максимально простым и понятным языком, при этом используя и со-
временные методы и подходы.
«Из выше сказанного можно сделать вывод, что учебник «Экология и устойчивое раз-
витие» - это результат системной работы нашего проекта и взаимного сотрудничества
с профильным Министерством. Пользуясь случаем, мы приглашаем к сотрудничеству
Управление образования г. Астаны и педагогические коллективы столичных школ, зная
их потенциал и открытость к реализации инновационных проектов. Со своей стороны
мы готовы предложить разработанный курс и необходимое методическое руководство
совместно с Национальной Академией образования», - отметил руководитель Департа-
мента образовательных программ проекта «Жандану» М.Б. Исаханов.
В Астане со-
стоялась Пре-
зентация учеб-
ника «Экология
и устойчивое
развитие» для 12
класса 12-летней
эксперимен-
тальной школы,
изданный МОН
РК совместно с
экологическим
проектом Алии
Назарбаевой
«Жандану».
В
ПРО-
ШЛУЮ
ПЯТНИ-
ЦУ ВО ДВОРЦЕ
ЯЗЫКОВ СО-
СТОЯЛСЯ ТОР-
ЖЕСТВЕННЫЙ
ПРИЕМ ОБРАЗ-
ЦОВЫХ СЕ-
МЕЙ АКИМОМ
ОБЛАСТИ
АМАНДЫКОМ
БАТАЛОВЫМ,
ПРИУРОЧЕН-
НЫЙ К ПРАЗД-
НОВАНИЮ
ДНЯ СЕМЬИ.
СЕМЕЙНЫЕ ЦЕННОСТИ
Мне сегодня
приснилась война...
Мне сегодня приснилась война...
Были люди, подобные зверям,
Была кровь. Были боль и борьба,
Здравый смысл, который потерян.
Люди в панике бегством спасаясь,
Малышей прикрывали собой.
Все бежали, бежали цепляясь
За холодные трупы ногой.
И во сне на войне очень страшно.
Даже если проснешься в поту:
Понимаешь, что эту войну
Наяву ненавидишь ужасно...
Уважаемые
талдыкорганцы!
В рамках празднования Дня
города, которое состоится 27
сентября текущего года, акимат
города Талдыкорган объявляет
конкурсы «Лучший участковый
врач», «Лучший учитель»,«Лучший
работник социальной сферы»,
«Лучший участковый полиции»,
«Лучший слесарь», «Лучший води-
тель общественного транспор-
та».
Голосование будет проходить
с 5 сентября по 20 сентября 2014
года.
Участвуйте и выбирайте!
Почему ЖГУ лучший?
Айдана, студентка
1 курса:
- Я изначально
планиро-
вала поступать в
ЖГУ. Еще
в школе для себя
я решила,
что не буду учиться
в другом
городе, ведь в Талд
ыкоргане
тоже можно полу
чить выс-
шее образование
в государ-
ственном университете.
Про-
шло только 2 н
едели моей
учебы в ЖГУ, и
я безумно
рада, что поступила
именно
в наш университет!
Анастасия, студентка 4 курса:
- Почему я выбрала ЖГУ? Думаю, не толь-
ко потому, что он находится в Талдыкорган
е,
где я живу. Во-первых, моя мама сама закон
-
чила ЖГУ, когда он еще был педагогическим
институтом, во-вторых, у меня много друзе
й,
которые учились и учатся в ЖГУ. Остался
по-
следний год моей учебы в стенах этого уни
-
верситета. Я уверена, что знания, опыт и со-
веты, которые я получала в течение четырех
лет своего обучения, помогут мне во взрослой
независимой жизни. А ЖГУ для меня всегда
будет ассоциироваться с лучшими годами
в
моей жизни, ведь тут я встретила много дру
-
зей, отзывчивых и добрых преподавател
ей,
которые всегда поддержат, поймут и под
-
бодрят в трудную минуту. Я счастлива,
что
учусь в этом вузе!
Арман,
сту-
дент 4 курса:
- На вопрос
«Почему я вы-
брал ЖГУ?» я от-
вечу так: потому
что он лучший! И
за 4 года учебы я
в этом не раз убе-
дился.
Айгерим, студе
нтка 2 курса:
- Сначала
хотела по
ступать в
Ал-
маты, потому
что все
туда ехали.
Скорее, ме
н все уговаривали,
чем я
сама собиралась.
Больше всего
ро-
дители настаивали.
Но мне удало
сь
их переубедить
и остаться
здесь, в
Талдыкорган
е. Я поступила
на грант
и учусь на
«пятёрки».
Родители
рады
за меня, а
мне очень
приятно, что
они
меня поддержал
и в тот моме
нт, дали
сделать
свой выбор.
Я счастлива,
что здесь я у
чусь!
Недавно в регональном филиале АО «Фонд
развития предпринимательства «Даму» по
Алматинской области проходили бесплат-
ные семинары для действующих предпри-
нимателей на тему «Управления проектами
как инструмент развития компании». По
приглашению фонда, в Талдыкорган приехал
профессиональный менеджер проектного
управления, тренер-консультант Хайдар
Уали. В течение двух дней он рассказывал
талдыкорганским бизнесменам о проектах, о
том, как ими управлять, и для чего они нуж-
ны.
Надо сказать, что среди предпринимателей
были люди разных направлений бизнеса – от
сельского хозяйства до сервисных центром. И все
они записались на семинар с одной целью – сде-
лать свой бизнес лучше. Я тоже был на семинаре
как представитель веб студии. То, что нам расска-
зывали и что мы проходили, думаю, пригодится
всем. В век активного развития капиталистиче-
ских отношений все более популярной стано-
вятся новые техники и приемы в менеджменте и
маркетинге. А на этом семинаре слушатели оз-
накомились к подходу над работой с точки зрения
проекта. То есть, многие из бизнесменов, берясь
за очередное дело в своем бизнесе часто даже
не предполагают, что, применив определенную
технику и знания, можно вывести любое задуман-
ное дела на качественно новый уровень. Об этом
часто говорил лектор Хайдар Уали. Он объяснял
УЧИСЬ, БИЗНЕСМЕН!
и заумными фразами, которые не всем понятны,
а потом расшифровывал их, и показывал на про-
стых примерах так, чтобы все могли понять, о чем
идет речь в «Управлении проектами». Важно от-
метить, что нашим бизнесменам понравился этот
тренинг. Об этом можно было судить по активной
работе в группах и по выполнению заданий, кото-
рые давал лектор.
При подведении итогов семинара, директор фи-
лиала Фонда «Даму» Ринат Талтусов пояснил, что
обучающие семинары проходят на постоянной и
бесплатной основе, где все участники могут полу-
чить необходимую для них информацию. В сентя-
бре-октябре месяцах по программе бизнес-обуче-
ния «Бизнес-советник» запланировано провести
двухдневные семинары «Экспресс-курс предпри-
нимательства» на бесплатной основе для субъек-
тов малого и среднего бизнеса. Также, 24 сентября
в Центром обслуживания предпринимателей в г.
Талдыкоргане планируется провести онлайн-се-
минар «Электронная коммерция: как добиться
успеха». Мы приглашаем на семинар владельцев
бизнеса, руководителей, разработчиков интернет
сайтов, всех, кто заинтересован в продвижении
своего бизнеса, перед которыми стоит задача бы-
строго создания, управления и продвижения инте-
рент-магазина.
Обучение по проекту «Бизнес-рост» проводится
в рамках реализации государственной программы.
полосу подготовил Алексей ДЕГТЯРЁВ.
Недавно наша редак-
ция провела опрос среди
студентов ЖГУ и узна-
ла, почему они выбрали
именно наш вуз для
поступления. В опросе
приняли участие сту-
денты с разных курсов и
факультетов универси-
тета.
СОСТОЯЛАСЬ ПРЕЗЕНТАЦИЯ
УЧЕБНИКА «ЭКОЛОГИЯ И
УСТОЙЧИВОЕ РАЗВИТИЕ»
4
бейсенбі, 18 қыркүйек, 2014 жыл
ТӘУЕЛСІЗДІК ТҰҒЫРЫНДА ТАҢ КҮЛІП,
Жетісу
университеті
Алматы облысының тілдерді
дамыту жөніндегі басқармасы
мемлекеттік тіліміздің дамуы-
на көңіл бөліп, осы бағыттағы
жұмыстарды
жүйелі
түрде
жүргізіп келеді.
«Қазақстан Республикасында
тілдерді дамыту мен қолданудың
2011-2020 жылдарға арналған
мемлекеттік
бағдарламасына
сәйкес
тілге
байланысты
атқарылатын
іс-шаралардың
қатары мол.
Мемлекеттік тілдің ағымдағы
өзекті мәселелерін шешу, қазақ
тілінің қолданыс аясын кеңейтуге
күш
салу,
ісқағаздарының
мемлекеттік тілде жүргізілуіне
баса мән беру, ономасти-
ка саласына, қазақ тілінде
әзірленетін
жарнамалардың
сапасына
көңіл
бөлу,
мемлекеттік
қызметшілердің,
әртүрлі
әлеуметтік
топтағы
азаматтардың мемлекеттік тілді
үйренуіне жағдай жасау және т.б.
маңызды шаралар бүгінгі таңда
облыс әкімдігінің қолдауымен
жүзеге асырылуда.
Ағымдағы жылға бекітілген ша-
ралар жоспарына сәйкес «Қазақ
қазақпен қазақша сөйлессін»
акциясы, «Ата тегіміз – ұлттық
нышанымыз» облыстық кон-
ференциясы,
«Ономастика
және тарихи дәстүрлі атаулар»
атты республикалық дөңгелек
үстел, 3 облыстық семинар, 8
Т
іл мен Тәуелсіздік
– егіз ұғым. Тіл –
тәуелсіздігіміздің
қуатты құралы, елдігіміз
бен бірлігіміздің туы. Еліміз
тәуелсіздік алғалы бері
жүргізіліп келе жатқан
тіл саясатының арқасында
мемлекеттік тіліміз бүгінде
ұлттық руханиятымыздың
өзегіне айналды.
Қазақстан
Республикасының
Президенті Нұрсұлтан
Әбішұлының: «Қазақ халқы
сан ғасырлар бойы өзінің
егемендігі мен тәуелсіздігі
үшін күресіп келді. Өзінің
ең жақсы қасиеттерінің:
қатер төнген сәтте бірігіп,
ұйымдаса білуінің, сондай-
ақ басқа халықтармен
бейбітшілік, келісім мен
тату көршілік жағдайында
тұруға деген ынты-
ықыласының арқасында ол
тарих тасқынының астын-
да қалып қоймай, өзінің
мемлекеттігін қалпына
келтіре алды» деген сөзі
ұлттарды топтастырудың
басты факторы –
мемлекеттік тіліміздің
беделін арттыра түскендей.
Тіл туралы толғау
Түсірместен беделін, тілім құтын,
Өскен нағыз қазақпын – ділім
бүтін.
Арман қуып жырақтап туған
жерден,
Ата жұртта бітірдім білім жұртын.
Күмәнденбе сөзімнің ақтығына,
Ардың арып, Намыстың жоқтығы
ма?..
Өз елінде азғаны Ана тілдің,
Қабырғама аяздай батты мына.
Заман басқа, бүгінде қоғам
басқа,
Қоғамға сай тіл қайта жаңармас
па?
«Ана тілім – Арымның садағасы»,
Тіл жоғалса, ұлт мүлдем
жоғалмас па?..
Ана тілім, ардағым – Арға балар,
Халі-әлі қалмапты қорғана алар.
Көшелерде ілінген көзге ұрады,
Өзге тілде сайраған жарнамалар.
Белден басып заманның
ауыр сыны,.
Көз алдыма келтіріп қайыршыны.
Ана тілім тағы да торда отыр,
Қанатының жұлынып қауырсыны.
Басқа салған қасірет аз ба
олар?..
Орнымыздан күн туды қозғала
алар!..
Өзге тілді мәртебе көріп жүр ме,
Көше бойда сөйлескен
бозбалалар?
Өзге тілді мәртебе түсінгендер,
Жат алдында жасқанып
кішірмеңдер.
Ана тілің – Анаңның ақ сүтіндей,
Төмен оның қадірін түсірмеңдер.
Сатқан емес өз тілін атам қазақ,
Алтын артып берсе де атанға
сап.
Не көрінді сендерге, ей,
бауырлар,
Таптайтындай тіліңді табанға
сап.
Болмай жатса тәуелсіз тілімде
ерік,
Қан құсады жүрегім тілімделіп.
Қайран, тілім алақан жайып отыр,
Өз елінде жетімнің күнін көріп.
Үсен ӨМІРЗАҚОВ,
Қазақстан Жазушылар
одағының мүшесі.
ҚАЗАҚ ТІЛІ – БІЗДІҢ
РУХАНИ НЕГІЗІМІЗ
облыстық және 1 республикалық
конкурс, бұқаралық ақпарат
құралдарымен «Тілім барда,
тірімін» атты дөңгелек үстел
ұйымдастырылды,
сонымен
қатар, «Жетісу» телеарнасында
«Асыл сөз» зияткерлік телехаба-
ры жүргізілуде.
Аудан, қалаларда тіл саяса-
тын насихаттау мақсатында
«Тілтұмар
–
бір
шынар»
атты Мемлекеттік тіл күндері
өткізілуде.
«Нұр Отан» партиясының
облыстық
филиалымен,
облыстық
жастар
саясаты
мәселелері
басқармасымен
бірлесе отырып мемлекеттік
тілдің бәсекеге қабілеттілігін
нығайтуда
маңызды
рөл
атқаратын көрнекі ақпарат пен
жарнама мәтіндерін заң талап-
тарына
сәйкес
біріздендіру,
үйлестіру
және
қоғамдық
бақылауды күшейту, осы шараға
облыс, аудан, қала жұртшылығын
кеңінен жұмылдыру мақсатында
2014 жылдың маусым – тамыз
айларында «Мемлекеттік тіл
және жарнама» акциясы жария-
ланды.
Мемлекеттік тіл мүддесінен ту-
ындайтын баяндамалар оқылып,
қазақ тілін меңгерген өзге ұлт
өкілдері жастары өз ойларын
жеткізді.
Жыл сайын «Тіл – татулық
тірегі»
облыстық
форумы
өткізіліп тұрады. Форум барысын-
да облыстағы мемлекеттік тілді
меңгерген өзге ұлт өкілдерінің
18-25 жас аралығындағы ұл-
қыздары бас қосып, пікір алма-
сып, білімі мен өнерлерін ортаға
салады.
Жетісулықтар бүгінгі таңда
қандай
этникалық
топқа
жататындығына
қарамастан,
қазақ тілі мен мәдениетіне оның
мемлекеттік қызметінің сақталуы
мен нығаюының маңыздылығына
көңіл бөлуде. Сондай-ақ, соңғы
жылдары қазақ мектептері мен
қазақ
бала
бақшаларының
саны
артты.
Азаматтардың
қазақ тілін игеру деңгейіне
қарай мемлекеттік тілді кезең-
кезеңімен енгізу біртіндеп жүзеге
асырылуда. Қоғамда, әсіресе,
мемлекеттік қолдау мүмкіндігі
жоғары салаларда қазақ тілінің
қолданыс аясы едәуір кеңейіп
келе жатыр деп айтуға толық
негіз бар.
Қазіргі
таңда
мемлекеттік
органдар
мен
ұйымдарда
қоғамның
жан-жақты
сала-
ларында оңтайлы әлеуметтік
лингвистикалық кеңістікке қол
жеткізу үшін жаңа қадамдар жа-
салуда. Басты мақсат – тілдік
мұраны сақтау және қоғамдық
өмірдің барлық саласында қазақ
тілінің қолданылуын қамтамасыз
етіп, оның барынша дамуына қол
жеткізу. Осы мақсатта ауқымды
іс-шаралар жоспарлы түрде
қолға алынуда.
Сонымен
қатар
Тілдерді
дамыту мен қолданудың 10
жылға арналған мемлекеттік
бағдарламасында
атап
көрсетілгендей
мемлекеттік
тілді меңгеру деңгейін анықтау
мақсатында ҚАЗТЕСТ бойын-
ша жұмыстар жасалып, осы
мақсатта жаңа іс-шараларды
жүзеге асыру көзделуде.
Өңірдегі мемлекеттік тілді
халық арасында кең көлемде
насихаттау
шаралары
бұқаралық ақпарат құралдары
арқылы да жүргізіледі. БАҚ-
тың шығармашылық әлеуеті
арқылы қоғамда мемлекеттік
тілді қолдануды насихаттау
мақсатындағы айдарлар, ба-
лалар мен жастарға арналған
танымдық
сипаттағы
жоба-
лар,
телебағдарламалар
ұйымдастыру
жұмысы
атқарылуда.
«Жетісу»
телеарнасында
берілетін «Асыл сөз», «Зама-
на», «Ой түбінде жатқан сөз»,
«Өнегелі өмір», «Сырсандық»
бағдарламалары
мемлекеттік
тілде
жүргізіліп,
тілімізді
дамытуға
үлес
қосуда.
«Ойқазан»
бағдарламасында
«Тіл тазалығы» тақырыбында
түсірілім ұйымдастырылып, жыл
басынан бері республикалық
бұқаралық
ақпарат
құралдарында тіл тақырыбына
арналған 4 мақала, облыстық
баспасөзде 32, аудандық,
қалалық газеттерде 41 мақала
жарияланды.
Мемлекеттік тіл – ұлттық бол-
мысымыз бен руханиятымыздың,
тәуелсіздігіміздің басты тірегі.
Елбасымыз «Тіл мәртебесі
ұлттың ұлылығын, халықтың
тарихтағы орнын белгілейді.
Сондықтан әр жас мемлекет
тілінің тәуелсіздігін күн тәртібіне
қояды» деген болатын.
Еліміз егемендік алғалы ана
тіліміз мемлекеттік мәртебеге ие
болып, қолданыс өрісі кеңейді.
Белгілі бір тілдің мемлекеттік
мәртебеге ие болуы оңай бола
қалатын іс емес. Себебі ол тіл сол
мемлекеттің иесі болып отырған
халықтың мүддесінен шығып,
барлық саладағы мұқтаждықты
өтей алатын дәрежеде болуы
шарт. Яғни, ол өнер, әдебиет,
мәдениет, баспасөз, радио, теле-
дидар, дипломатиялық қарым-
қатынас, ғылым, өндіріс, рес-
ми ісқағаздар, т.б. салаларға
дейін қызмет ететін қоғамның
қажетті құралына айналуы ке-
рек. Тілдерді дамыту – еліміздегі
мемлекеттік
саясаттың
аса
маңызды бағыттарының бірі.
Мемлекеттік тілдің дамуы
қазақстандық отансүйігіштіктің
қалыптасып, одан әрі нығаюы,
егер кең тұрғыда алып қарайтын
болсақ, жалпы, түркі әлемінің
күшеюіне ықпал етуші фактор
екендігін түсіне білуіміз қажет.
“Ана тілі – халық болып
жасалғаннан бері жан дүниесінің
айнасы, өсіп-өніп, түрлене беретін
мәңгі құламайтын бәйтерегі” деп
Жүсіпбек Аймауытов айтқандай,
туған тілімізді құрметтеуде, оның
салтанат құруы жолындағы Тіл
сарайының алар орны ерекше.
Тіл тағдыры – ел тағдыры.
Мемлекеттік тілдің мәртебесіне
лайық
дәрежедегі
меңгеру
деңгейін кеңейту, функционалдық
маңызын көтеруде Достық үйінде
береке мен бірлікті ту еткен этно-
мәдени орталықтардың орны
ерекше.
Тіл – мемлекеттің символы.
Тіл – біздің түп-тамырымыз,
оны ұрпақтан-ұрпаққа жеткізіп,
ғасырлар бойы сақтауға тиіспіз.
Тіл сақталса, ұлт бар.
Г. ҚАСЕНОВА,
Алматы облысының
тілдерді дамыту
басқармасының бөлім
басшысы
ҚАЗЫНА
ЕСТЕЛІК
ТҰҢҒЫШ ТІЛ
1
989 жылдың 22 қыркүйегі – қазақ үшін қастерлі
күн. Бұл күн арпалыс пен айқасқа толы күн еді.
Тұңғыш Тіл туралы Заңды қабылдау мәселесі
Қазақ Кеңестік Социалистік Республикасының
Жоғарғы Кеңесі сессиясында шешілгені баршамызға
мәлім. Жоғарғы Кеңес депутаттары бұл мәселе бой-
ынша көзқарастарын ашық айтуға тырысты. Мәселе
оңайлықпен шешілген жоқ. Олардың арасында қазақ
тілінің етегіне жармасып, еңсесін түсіргісі келгендер
де болмай қалмады. Дегенмен, депутаттар өздерінің
ел мен тіл алдыңдағы перзенттік қарыздарын адал
орындап шықты. Халқымыздың бақытына қарай
осылайша қазақ тілінің басына бағы қайта оралды.
Бұл үлкен жеңіс те жетістік еді. Бұл халқымыздың
егемендік пен тәуелсіздік жолындағы күресінің
алғашқы жеңістерінің бірі болатын. Бүгінде қазақ тілі
- Қазақстан халқын бір мақсатқа топтастыратын,
ұлттық жаңғыруымызға серпіліс туғызатын айрықша
күшке ие болды. Төменде Қазақстанның халық ақыны
Қадыр Мырза Әлінің сол арпалыс пен айқасқа толы
қастерлі күн туралы «Егемен Қазақстан» газетінде
жарияланған бір естелігін оқырман назарына ұсынып
отырмыз.
Аяла ана тіліңді
Ана тілі – айнасы бұл халықтың,
Өз елімде шұбар тілден
жалықтым.
Шетте қалып қояр ма екен
шынымен,
Тіл мен ділі ҚАЗАҚ деген
алыптың.
Келешегі өр рухты халықтың,
Ойлантады көкірегіме салып
мұң.
Қайсар мінез көк бөрінің ұрпағы,
Тілсіз күйін кешпесе екен
балықтың.
Қазақ тілі – бар алаштың
бақыты,
Абай терген асыл сөздің
жақұты.
Ана тілім – алақаны анамның,
Ата салтым – қазағымның нәр-
құты.
Жүрегімді толқытады ойларым,
Тілді ұмытсақ, қастерлеген сол
ма арым?!
Тәуелсіздік туын биік көтеріп,
Тілді аяла, рухы биік жас қауым!
Жансая СМАҒҰЛОВА,
гуманитарлық факультеті
журналистика мамандығының
1-курс білімгері
Тіл сарайы
Тіл сарайы – Тәуелсіздік тартуы,
Жетісудың қасиетті тұмары.
Тілге деген шын құрметтің
артуы,
Ұлылардың биік рухы, ту, ары.
Тіл сарайы – Тәуелсіздік жемісі,
Бақ тілеген бабалардың
арманы.
Алтын ғасыр ұрпағының жеңісі,
Асыл сөзін, жауһар жырын
арнады.
Тіл сарайы – Жетісудың сәулеті,
Асқақтатты мәртебесін тілімнің.
Ырысы мол қазағымның
дәулеті,
Ана тілі – бастауы бар білімнің.
Тіл сарайы – Жетісудың
ордасы,
Билік айтар өз тілінде қазақтың.
Мәңгілік ел рухы бізді қолдасын,
Мәңгілік Тіл өзің барда азатпын!
Гүлбақыт ҚАСЕНОВА
Бірақ
тіліміз
мемлекеттік
мәртебе алғанмен, қанатын әлі кең
жая алған жоқ. Тілдің қолданылу
аясын кеңейту, тіл үйрету,
мелекеттік қызмет салаларында іс
қағаздарын ана тілімізде жүргізу,
жаппай мемлекеттік тілде сөйлеу
сияқты мәселелер бағытында
көп еңбек етуге тиіспіз. Қазақ
тілін балабақшада, мектепте,
жоғары оқу орындарында оқыту
жеткіліксіз болғандықтан, еліміздің
әрбір облыс орталықтарында,
аудандарында
Тіл
үйрету
орталықтары жұмыс жасай баста-
ды. Солардың қатарында Алматы
облысының «Тіл» оқу әдістемелік
орталығының құрылғанына да
бірнеше жылдың жүзі болып
қалды.
Мемлекеттің
тілге
деген
қамқорлығы да жыл сайын
кезең-кезеңімен ұлғайып өсіп
келеді. Жергілікті жерлердегі Тіл
басқармалары жанынан құрылған
тіл орталықтары жыл сайын
бекітілетін жұмыс жоспарына
сәйкес өз кезегінде мемлекеттік
тілді үйретуді тұрақты түрде
жүргізіп келеді. Әрбір тілді оқыту
орталығы
мемлекеттік
тілдің
қолданылуын жан-жақты зерде-
леп, анықталған кемшіліктерді
жою жөнінде нақты жұмыстарды
атқаруда. Алматы облысының
«Тіл» оқу-әдістемелік орталығы»
мемлекеттік коммуналдық қазы-
налық
кәсіпорнында
қазіргі
заманауи техникалық құрал-
жабдықтармен жабдықталған 5
оқыту кабинеті бар. «ҚАЗТЕСТ»
жүйесі негізінде Қазақстан Респуб-
ликасы Президенті жанындағы
мемлекеттік басқару академия-
сымен бірлесе отырып қазақ тілін
оқытуға арналған бағдарлама
әзірленіп бекітілген. Оқу жүйесі:
Бастауыш топ, Жалғаструшы топ,
Дамытушы топ және Іс жүргізуші
курс негізінде жүргізіледі. Бастау-
ыш топ деңгейінде сабақ барысын-
да жазылыммен қатар айтылым
мәселесіне ерекше көңіл бөлінсе,
ал жалғастырушы топ курсының
басты мақсаты - ісқағаздарын
қазақ тілінде жүргізуге үйретіледі.
Бір логикалық байланыс негізінде
ұсынылған тақырыптар сабақ ба-
рысында екі бағытта: ең алдымен,
өтілетін ісқағазының түрі туралы
теориялық мәлімет берілгеннен
кейін грамматикалық құрылымдар
меңгертіледі.
Дамытушы
топ
деңгейінде көбіне ісқағаздарын
сауатты жүргізу үйретіледі. Ба-
сты көңіл сауатты жазуға бөлінеді.
Өйткені бұл курстың мақсаты да
- тіршілік
тірегі
ТІЛ
Е
лбасымыз «Қазақстан – 2050» Стратегиясы –
қалыптасқан мемлекеттің жаңа саяси бағыты»
атты халыққа Жолдауында мемлекеттік
тілдің маңыздылығына тоқтала келіп: «Қазақстанның
болашағы –қазақ тілінде. Қазақ тілі – біздің рухани
негізіміз. Біздің міндетіміз - оны барлық салада белсенді
пайдалана отырып дамыту» деп атап өткен болатын.
Тілді ойлау – болашақты ойлау. Өйткені ананың сүтімен,
бабаның қанымен бойға сіңген ана тіліміз ғасырдан
ғасырға, заманнан заманға ата-бабамыздан қалған мирас.
Заман түзелген шақта қазақ тілі мемлекеттік мәртебеге
ие болды.
Жетісу
университеті
5
бейсенбі, 18 қыркүйек, 2014 жыл
ҚАЗАҚ ТІЛІ ЖАСАЙ БЕРСІН МӘҢГІЛІК!
Сөз байлығы - тіл байлығы
***
«Қазақ тілі қазақша болмай, іс
оңбайды».
Сәкен Сейфуллин
***
Анамыздың
ақ
сүтімен
бойымызға дарыған тілімізді
ұмыту - бүкіл ата-бабамызды,
тарихымызды ұмыту.
Бауыржан Момышұлы
***
О, адамдар, қадіріне жетіңдер,
Ана тілің – анаң! Сыйлап
өтіңдер!
Тұрсынхан Әбдірахманова
***
«Қазақ тілін шын мәніндегі
электрондық ақпарат құрал-
дарының тіліне айналдыруға бар
күшімізді салуымыз керек.
Жаңа электронды оқулықтар,
бірнеше
тілдегі
тілашарлар
мен сөздіктер, электрондық оқу
бағдарламаларын
жасауымыз
керек».
Мұхтар Құл-Мұхаммед
***
Тіл – ұлы Ана, өз анасын
менсінбеудің мұңы бар,
Кінәлілер сөзсіз оның кие-күшін
ұғынар...
Қаптап
кетті
өлкемізді
әңгүдіктер-әңгүрттер,
Тілін,
рухын
сүймегеннің
барлығы да мәңгүрттер.
Мұхтар Шаханов
* * *
Піл көтермегенді тіл көтереді.
Адам көңілден азады, тілінен
жазады.
***
Бал тамған тілден у да тамар.
***
Балаға өз тіліңмен сөйлеме, өз
тілімен сөйле.
Тәрбие – тілден басталады.
***
Аузы құлып сандықты тіс аш-
паса, тіл ашады.
Айтпас жерде тілің тарт, ашу
келсе, қолың тарт.
***
Жеті жұрттың тілін біл, жеті
түрлі білім біл.
***
Тіл тас жарады, тас жармаса,
бас жарады.
***
Ат жүйрігі айырады, тіл жүйрігі
қайырады.
Шешеннің тілі – шебердің бізі.
***
Қотыр қолдан, пәле тілден
жұғады.
***
Тіл сүйексіз болса да, өзі
сүйектен өтеді.
***
Тізеңнен сүрінсең де, тіліңнен
сүрінбе.
***
Тілден
тілдің
кеңдігі
болғанымен, кемдігі жоқ.
ісқағаздарын сауатты әрі дұрыс
жаза алуға негізделген. Іс жүргізу
курсында
мемлекеттік
және
жергілікті басқару саласындағы
қызметшілерге қызметтік хат-
тардың жазылым нормалары мен
ресми жазылымдардың негізгі
бағытын (әдіс тәсілдерді) меңгеру
және қызмет бабында қолдана
білуге бағытталған.
Алматы облысы бойынша дәл
осындай 14 мемлекеттік тілді
оқыту орталықтары жұмыс істейді.
Мемлекеттік тіл курсымен қатар,
үш тілділікті дамыту мақсатында
орыс тілі мен ағылшын тілі курста-
ры бар.Сабақ аптасына 2 рет 90
минуттан жүргізіледі, әр деңгей 96
сағаттан 6 ай оқытылады.
2014
жылдың
І
жарты
жылдығында
Алматы
облы-
сы бойынша мемлекеттік тілді
оқыту орталықтарында 822 тіл
үйренуші мемлекеттік тіл кур-
сына қабылданды. Оның 197-сі
мемлекеттік қызметкер, 547-сі
бюджеттік қызметкер және 78
жеке тұлға. Ұлттық құрамы: 328
қазақ, 494 өзге ұлт өкілі. Бүгінгі
таңда оқытушылардың біліктілігін
арттыру мақсатында «Жаңа тех-
нологияларды қолдану», «КАЗ-
ТЕСТ жүйесін насихаттау, жүйе
бойынша тестілеу ұйымдастыру,
қазақ тілін меңгеру деңгейін
анықтауда жүйені пайдалану»,
"Қазақ және ағылшын тілдерін
қарқынды оқытуда интерактивті
оқыту жүйелерін, инновациялық-
әдістемелік бейне сабақтарын, оқу-
әдістемеліктерді тиімді қолдану»
атты семинар-тренинг аясында
әртүрлі шаралар өткізу дәсдүрге
айналуда. Әсіресе, соңғы жыл-
дары іс-шаралар ауқымы кеңейе
түсуде. Айталық, «Мемлекеттік
тілді
оқытуда
мемлекеттік
қызметшілердің тілдік портфелін
қалыптастыру» атты облыстық
семинар ұйымдастырылды, сон-
дай-ақ, тыңдаушылар арасын-
дағы «Елдің тарихын танығың
келсе, тілін үйрен» атты білімділер
сайысы, «Мемлекеттік тілді оқыту
орталықтарындағы тілді үйретуді
жетілдіру
мәселелері»
атты
дөңгелек үстел, «Мемлекеттік
тіл және заң» атты құқық са-
ласы
қызметкерлерінің
кон-
курсы, «Қазақ тілінің үздік
оқытушысы»,«Үздік іс жүргізуші»
облыстық байқауларының өткізі-
луі сөзіміздің дәлелі бола алады.
«Тіл» оқу-әдістемелік орта-
лығының
оқытушылары
Ж.
Елесбаева
«Үздік
оқытушы»
республикалық байқауында бас
жүлден, жеңіп алса, Г. Иманта-
ева ҚР Мәдениет және Ақпарат
министрінің құрмет грамотасымен
марапатталды.
Өткен
жылдың
жылдық
қорытындысы бойынша Талды-
қорған қалалық мемлекеттік тілді
ТУРАЛЫ ЗАҢ
Алғашқы
Конститутциямыздың
жобасы
талқыланғанда тіл жөніндегі тармақты өткізу өте қиынға
түсті. Мен онда Жоғарғы Кеңестің депутатымын.
Сұрапыл пікір талас. Бір орыс, одан кейін бір қазақ... Осылай
алма кезек айтысу. Қазақтың айтатыны: «Мемлекеттік тіл біреу
болсын, ол - қазақ тілі болсын». Орыс тілділер бұған қарсы. Сөзге
шыққанда мен екі нәрсені айттым.
Біріншісі: Бір орыс әйелі «Комсомолец Украины» деген газетке
жазыпты: Менің балам орыс. Өйткені әке-шешесі біз орыспыз. Орыс
класында оқиды. Барлық пәннен бес. Украин тілінен төрт. Сол үшін
балам алтын медаль ала алмайды. Неге менің балам украинша оқуы
керек?... дей келіп: «Кому нужен этот никому не нужный украинский
язык? » деп аяқтайды... Американың әскери атташесі Украинаға
3 жылға қызметке келіпті. Екі жылда украин тілін үйреніпті. Енді
бір жылдан кейін кетеді. Соған қарамастан үйреніп отыр. Осыны
алдыңғы мысалмен салыстыра келе, «Оказывается кому-то нужен
украинский язык»,– дедім.
Мен онша батыр адам емеспін, бірақ логикаң мықты болса,
қарсыласыңды кәдімгідей қыжыртып, тізе бүктіруге болады. Сөзім
депутаттарға қатты әсер етті. Енді украин, басқа ұлттардан да де-
путаттар отыр ғой. Солардың іштерінде бұғып жатқан қыжылдарын
оятып, қазаққа одақтас етіп шығардым.
Екіншісі: Канаданың бір жазушысы бар Сетон-Томпсон деген.
Өңшең хайуанаттар жайлы жазады. Сонда бір киіктің лағы иттен
қашып, аңшының бұтының арасына келіп тығылады. Байқайсың
ба? Сөйтіп, аман қалады. Мұны орыс депутаттарға қаратып айттым.
«Ау, осы сендердің баяғы Добролюбовтарың, Чернышевскийлерің
қайда кеткен? Мына қазақтың тілі еліктің лағы сияқты араша сұрап
тұр ғой сендерден», - дедім.
Сонымен, дауысқа салып жібергенде, сонда 93% алғанбыз.
Тіл туралы
дәйәкті сөздер
оқыту орталығы Тіл басқармасы
тарапынан «Үздік оқыту орта-
лығы», ал облыстық «Тіл» оқу-
әдістемелік орталығы «Үздік әдіс-
темелік орталығы» марапатын
иеленді.
Мемлекеттік тіл курсымен қатар,
үш тілділікті дамыту мақсатында
орыс тілі мен ағылшын тілі кур-
стары да өз жұмыстарын жан-
жақты жандандыра түсуде. Облыс
бойынша мемлекеттік тілді оқыту
орталықтарының ішінде облыстық
орталықта ғана орыс тілі курсы
құрылған. Ал ағылшын тілін оқыту
курсы 5 орталықта жүргізілуде.
Атап айтсақ: Алматы облыстық
мемлекеттік тілді оқыту орталығы,
Алакөл аудандық мемлекеттік
тілді оқыту орталығы, Қарасай
аудандық мемлекеттік тілді оқыту
орталығы,
Ұйғыр
аудандық
мемлекеттік тілді оқыту орталығы,
Іле аудандық мемлекеттік тілді
оқыту орталығы.
2014
жылдың
І
жартыжылдығында Алматы об-
лысы бойынша мемлекеттік тілді
оқыту орталықтарында ағылшын
тілін оқыту курсына 106
тыңдаушы қабылданып, 9 топ
құрылды. Азаматтық құрамы:
72 мемлекеттік қызметкер, 24
бюджеттік қызметкер және 10
жеке тұлғадан тұрады.
Орталықтың жергілікті, ұлттық
және
өңірлік
қауымдастықта
рөлі зор. Аймақтағы этно-мәдени
орталықтар
және
қоғамдық
бірлестіктермен ынтымақтастықта
жұмыс жүргізіледі. Ұлтаралық
және
этносаралық
толерант-
тылықты
сақтау
барысында
түрлі мәдени ісшаралар өткізу
дәстүрге
айналған.
Сонымен
қатар өзге де мемлекеттік ор-
гандар, жоғары оқу орындары,
азаматтық сектордағы үкіметтік
емес
ұйымдар,
этно-мәдени
бірлестіктер
ұйымдастыратын
ісшараларға белсене қатысады.
Мемлекеттік
тіл
саясатын
насихаттауға
бағытталған
ісшараларды
ұйымдастырушы
мекемелерге түрлі әдістемелік
көмек көрсетіледі. Атап айтсақ,
Тұжырымдама, Бағдарлама, Ере-
же әзірлеу, семинар, форум, курс,
тренинг, дөңгелек үстел т.с.с оты-
рыстар өткізуге қолғабыс етеді.
Көркем әдеби шығармаларды,
түрлі сөздіктер мен әдістемелік
құралдарды,
тіл
үйретуге
арналған
оқыту
кешендерін,
мультимедиалық көрнекіліктерді
ұсынады.
«Қазақстан
Республика-
сы
халықтарының
тілдері»
мерекесімен оқырман қауымды
құттықтай құттықтай отырып,
халықтар арасындағы татулық-
бірлік,
достық-ынтымақтастың
қаймағы мызғымасын деп тілеймін.
Зинагүл ҚОЖАКЕЕВА,
Алматы облысының «Тіл»
оқу-әдістемелік
орталығы директорының
орынбасары
Қадыр Мырза Әлі:
Налам көп, амал жоқ
Сөзінде қазақ, істері мүлде бір
басқа,
Орысшалайды желіде жазып
құр босқа.
Тіл сүйгіш әрі ұлтжанды болып
көрінген,
Өмір сүруде қазақ елінде «мың
қасқа».
Елім деп, сірә, толтырмас
жасқа етегін,
Тілім дегенде Мұхтар боп кейде
кетемін.
Ана тіл деген сөзді ұқпас өңкей
мәңгүрттер,
Түсінбей қойдым орыс тіл сенің
не теңің?..
Міржақып сенген, Мағжандар
сенген жастарым,
Тіл үшін неге ауырмай қойды
бастарың.
Алланың берген қазақ тілін
шорт кесіп,
Менсінбей неге шеткері сырып
тастадың?
Анаңнан тудың орыс емес сен
қазақ боп,
Қойшы дер едім, орыс боп
тусаң налам жоқ.
Намыссыз, арсыз көрсоқыр
болсаң амал жоқ,
Сөз ұқпас жанға қайталай бе-
рер шамам жоқ.
Медет ОРАЛБЕКҰЛЫ,
гуманитарлық факультетінің
1-курс білімгері
Жетісу
университеті
6
ВЗГЛЯД
четверг, 18 сентября, 2014 год
Свет. Камера. Мотор. Музыкальный проигрыш, и через минуту нач-
нётся новый выпуск новостей, которые буду вести я – знаменитая теле-
ведущая, успешная журналистка с блестящей карьерой. Казалось бы,
что трудного, всего-то стать высококвалифицированным журналистом,
но так покажется только тем, кто не знает ничего об этой нелёгкой про-
фессии. Классический стиль, деловой вид, отработанная речь - все это
еще будет, если, конечно же, приложить как можно больше усилий.
Когда-то, в далёком детстве, я лишь мечтала о том, что буду писать
статьи, готовить репортажи и публиковать заметки. Сегодня мечта
маленькой девочки постепенно начинает превращаться в жизнь. Как и
хотела, я поступила на факультет журналистики. И с большим удоволь-
ствием осваиваю азы своего любимого дела. Как же здорово учиться
тому, что тебе действительно нравится, чем ты на самом деле готов
прожить всю жизнь, чему хочется посвящать всё своё время. Каждый
новый день напоминает мне механизм песочных часов, который дарит
мне всё больше новой информации и знаний, и делает меня компетент-
ней, пусть даже на маленькую капельку. Каждую ночь, закрывая глаза, я
вижу, как картинка за картинкой мелькают в моей голове в невероятном
ритме слайдов, где я и моя профессия, словно неделимое целое. Эх,
как же хочется сделать всё возможное, чтобы время моих стараний и
обучения прошло быстрее и, наконец, мечта стала явью!
Олеся ТАДЖИЕВА,
студентка ЖГУ.
▓
В
СОВРЕМЕННОМ МИРЕ, В МИРЕ ИНФОРМАЦИОННЫХ ТЕХ-
НОЛОГИЙ И АКТИВНОГО РАЗВИТИЯ ВСЕМИРНЫХ СЕ-
ТЕЙ ИНТЕРНЕТА НЕ ТАК УЖ ПРОСТО ЗАИНТЕРЕСОВАТЬ
ЧИТАТЕЛЯ ГАЗЕТОЙ, А УЖ ТЕМ БОЛЕЕ МНОГОЧИСЛЕННУЮ
МАССУ ЛЮДЕЙ. СМОТРЯ СО СТОРОНЫ НА ЭТОТ ЭЛЕКТРОН-
НЫЙ ВЕК, НЕВОЛЬНО ЗАДАЕШЬСЯ ВОПРОСАМИ: А НУЖНЫ ЛИ
НАМ ГАЗЕТЫ, И КАКУЮ ПОЛЬЗУ ОНИ НЕСУТ?
Еще в древности люди с помощью камней добывали огонь, но с
течением времени появилось множество новых, более практичных
способов разжечь его. Но если вдруг, человек окажется один на не-
обитаемом острове, интересно, как же он поступит, когда ему пона-
добится костер?
Точно так же я думаю о газетах на сегодняшний день. Мы можем
перевернуть тысячу страничек интернета, и не найти то, о чем напи-
сано в обычной городской газете.
Многие зарубежные писатели утверждают, что в газетах практиче-
ски ничего не меняется, кроме их даты, а я соглашусь с немецким
философом А.Шопенгауером, который когда-то говорил, что газеты –
это секундные стрелки истории. Ведь действительно, на каждой стра-
нице газеты отражается всё, что происходит в народе: если на одной
мы видим радость победы и хорошие новости, то на другой можем
прочувствовать горечь потерь, маленьких, а порой даже и больших.
Я считаю, что газеты имеют место быть в сегодняшнем обществе,
и каждый, будь то политик или просто студент, найдет в них для себя
что-то нужное и полезное. Не стоит забывать о том, что в мире всегда
что-то меняется, что-то выходит из моды, а что-то остаётся неизмен-
ным…
Газеты – секундные
стрелки истории
Достарыңызбен бөлісу: |