Оқытудағы инновациялық технология – білім берудің жаңа сапасымен қамтамасыз етудің кепілі

1. 
   В.И. Андреева. Педагогика творческого саморазвития. Казань. 1996.
   
2. 
   С.Е. Шишов. Понятие компетенции в контексте проблемы качества образования //«Государство и образование», 2002. 88-б
   
3. 
   В.А. Хуторской. Ключевые компетенции как компонент личностноориентированной парадигмы образования.//«Народные образования», №2, 2003. 58-94-б
   
4. 
   Б.А. Тұрғынбаева. Мұғалімнің шығармашылық әлеуметін біліктілікті арттыру жағдайында дамыту: теория және тәжірибе//Aлматы. 2005, 174-бет
   

Бүгінгі білім беру саласының басым бағыты – білім сапасын арттыру болып табылады. Бұған қол жеткізудің бірден-бір жолы оқушының шығармашылық қабілетін дамыту.

Білім беру саласындағы әлемдік білім кеңістігіне ұмтылуға байланысты жасалынып жатқан талпыныстар мектеп оқушыларының іс-әрекетін, дербестігін, ізденімпаздығын, белсенділігі мен шығармашылық қабілеттерін, мүмкіндіктерін дамытуды талап етеді. Сондықтан оқушылардың мектепте оқып жүрген кезінде олардың ойлау белсенділігін дамытып, білімі мен біліктерін өмірдің жаңа жағдайында пайдалана білуге үйрету қажеттілігі туындайды. Бұл міндеттердің жүзеге асуы оқушылардың шығармашылық қабілетін дамытуға тікелей байланысты.

Шығармашылық – ол адамның мақсатты ісіне жету жолындағы талаптануы мен талпынысынан, жігер мен сабырынан, сұранысы мен ізденісінен құралып, ақыл ойы мен сезімінің, қиялының ерекше бітімінен көрінеді.

Шығармашылық – алынған ақпаратты түрлендіріп, жиі тапқырлық таныту, бірыңғай ойларды қорыта білу, оралымды және көп нұсқалы ойлау қабілеттері, зерттеушілік белсенділігі.

Шығармашылық - өте күрделі психологиялық үрдіс. Ол іс-әрекет түрлі болғандықтан, тек адамға ғана тән. Шығармашылықты төмендегідей ерекшеліктермен сипатталған адам әрекеті деуге болады:

• 
  шығармашылықтағы қарама-қайшылықтардың болуы;
  
• 
  әлеуметтік және жеке адамға деген мәнінің болуы;
  
• 
  шығармашылыққа арналған шарттардың, жағдайдың болуы;
  
• 
  шығармашылық тұлғаның жекелік қасиеттерінің болуы;
  
• 
  нәтиженің жаңалығы, соңы.
  

Ғалымдардың тұжырымдамаларынан, ғылыми еңбектер мен iзденiстер нәтижелерiн саралай отырып, шығармашылық iс-әрекеттер қоғамда пайда болған жаңа проблемаларды шешуде iске асады және жас ұрпақтың дамуына әсерiн тигiзетiн адами құндылық деуге болады.

Оқушының шығармашылық іс-әрекетінің қалыптасуының негізгі кезеңдері:

1. Айқын және дұрыс қойылған мақсат.

2. Қосымша мәліметтер іздеу, күш салу.

3. Нәтижені жан-жақты тексеру, т.б.

Шығармашылық қабілеттің пайда болуының негізгі шарттары:

1. Пәнге үйретудің еркіндігі.

2. Білім кеңістігінің әр бағытта болуы. Мазмұндылық, шығармашылық, жан-жақтылық.

3. Мұғалім мен оқушының бірлескен шығармашылық жұмыстары.

Шығармашылық қабiлет проблемасы – оқушылардың жекелiк айырмашылық мәселесi. Қабiлет әрбiр балада болатын қасиет, олар өмiр сүру барысында дамып отырады. Қабiлет дәрежесi әр адамда әр түрлi деңгейде болады. Қабiлет әрекетте байқалып, сол әрекет арқылы дамып отырады.

Шығармашылық қабілетті тәрбиелеудің алғы шарттарына мыналарды жатқызуға болады.

1. Шығармашылық деңгейін анықтау (топтау, бақылау, қалыптастыру).

2. Қызығушылығын, шығармашылығын және белсенділігін арттыру.

3. Оқушы мүмкіншілігіне сай шығармашылық тапсырмаларды әдістемелік тұрғыда жүйелі түрде орындату.

4. Шығармашылық қабілетті тәрбиелеу барысында кездесетін қиындықтар мен қарама-қайшылықтарды есепке алып зерттеу.

5. Оқушылардың шығармашылық қабілетін тәрбиелеуді кезең бойынша сатылап дамыту.

6. Шығармашылық қабілеттерді тәрбиелеу үрдісін тәжірибе негізінде жинақтау, зерттеліп отырған мәселенің өсу динамикасын бақылау.

7. Мұғалім өз ісіне ізденімпаздықпен қарап, сабақты шығармашылықпен өткізу.

Шығармашылық қабiлет әрекеттiң белгiлi түрiмен айналысудағы мүмкiндiк беретiн бейiмдiлiкте байқалады.

Оқушылардың шығармашылық қабілеттерін дамыту 3 кезеңмен анықталады. Олар:

1. Анықтау кезеңінде – оқушылардың шығармашылық қабілеттерінің көрсеткіштері мен белгілерін, сол арқылы оқушылардың шығармашылық қабілеттерінің бастапқы деңгейін анықтау, оқушыларды қабілет деңгейіне қарай топтау, бағдарлама, оқулықтарды зерттеп, талдау белгіленеді.

2. Қалыптастыру кезеңінде – шығармашылық қабілеттердің мотивациялық компоненттерін қалыптастыру, мазмұн, әдістеме жасау, шығармашылық – тапсырмалар жинақталған әдістемелік нұсқау жасап, оның тиімділігін оқу процесінде тексеру оқушылардың шығармашылық қабілеттерін дамытып, білім деңгейлерінің артуын қамтамасыз етуі керек.

3. Бағалау-қорыту кезеңінде бұған дейінгі жасалған жұмыстар нәтижесінде – оқушының шығармашылық әрекетке деген тұрақты қызығушылығы қалыптасып, белсенділігі артып, шешімдер құра білуі. Ол шешімдер бұрынғы шешімдермен салыстырылады.

Шығармашылық қабілетті дамыту тұлғаның негізгі іс-әрекеттері арқылы жүзеге асыру, оған психологиялық жағдай құру, шығармашылық ойлауын тудыратын күрделі мәселелердің құрылуы, оның жаңаша шешімін табу – тұлғаның өзіндік танымдық мотивациясынан туындайды. Тұлғаның шығармашылық қабілетінің даму мүмкіншіліктерін күшейтетін сыртқы әсерлер оның өзінің жоғары интеллектік потенциалдарымен ұштасып отыру керек.

Шығармашылық тұлғада қабілеттің негізі – нышанның дамуынан бастау алады. Тұлғадағы көріп-білуге құмарлық, танымдық белсенділік, терең, түрлі сипатта қабылдағыштық, меңгеруге икемділік, айрықша жасампаздылық, ақыл-ой белсенділігі, зейін ұшқырлығы, ойдан айрықша нәрсе құра алушылығы – шығармашыл тұлғаның қалыптасуының ең негізгі факторы болып табылады. Шығармашылық сабақтың базалық негізін анықтауда әp жағдайда сабақтың үйлесімді үлгісі таңдап алынады. Шығармашылық сабақтың мақсаты оқушылардың өзіндік білімділік нәтижесін құру болып табылады.

Оқыту сабақтарының шығармашылық сипаты оқушының танымдық белсенділігін оятып, оның шығармашылық қабілеттерінің дамуына, тәртіптілік пен жолдастыққа, адамгершілік қасиеттеріне әсер етеді. Ұжымдық сабақтарда өзінің сыныптасының кемшілігін көруге, оған достық қолын созуға, өзгелердің ісінен сабақ алуға, саналылыққа, танымдық, әлеуметтік ұстанымының қалыптасуына өз ортасының пікірінің әсері зор. Мұндай сабақтарда оқушылардың ұжымдық ой-пікірлері қалыптасып, сыныптағылардың пікірі бойынша ортақ тұжырым жасауға үйренеді: ортақ іске өз үлесін қосады, жолдасының жауабына пікір айтып, бағалауға үйренеді; оқушының өзіндік жұмысы талқыланады: шығарма, реферат, баяндама, бақылау жұмысы т.б.; сайыстар ұйымдастырылып, оқушылардың жарысу серпінін туғызады; ортақ мақсаттарының болуы есебінен ұжымдық шешім шығады, болжамдар жасайды, эксперименттер жүргізіледі.

Осындай жұмыстарды үнемі жүргізу оқушыларды шығармашылыққа баулуға, тілін байыптауға, шәкірт бойындағы қабілет көзін ашып, қиялын ұштауға, өз бетінше ізденуге әсерін тигізеді.