Оқытудағы инновациялық технология – білім берудің жаңа сапасымен қамтамасыз етудің кепілі

Осы бір кішкентай бал арасы қаншалықты бал тасуы мүмкін. Өйткені бір омартадан ондаған килограмм бал алынады. Бір килограмм балға айналатын гүл шырынын жинау үшін бал арасы 300 мың км-дей ұшып, сол кезде 19 млн. гүлге қонуы керек. Ал бірнеше кг бал жинау үшін миллиондаған км қашықтыққа ұшады деген сөз.

Жұмысшы ара небәрі 30 – 35 күн ғана өмір сүреді екен. Алайда, бал арасының еңбекқорлығы бекерден – бекер мақалға айналмаған: өйткені, бір бал арасы сағатына 6,5 км жылдамдықпен ұшып, бір жұмыс күнінің ішінде шамамен 7000 гүлге қонады екен. Оның барлық органдары гүлдеген өсімдіктерден шырын жинауға бейімделген: артқы аяқтарындағы арнайы щеткалары мен себетшелері арқылы тозаң жинайды әрі оны тасымалдайды. Ұзын тұмсығымен гүл шырынын сорады,жемсауында гүл шырыны балға айналады, тіпті тапқан шырынды өсімдіктерін біріне – бірі хабарлайтын күрделі хабарлауыш жүйесі де бар. Жұмысшы аралардың қызметтері қатаң ажыратылған: біреулері тамақ тауып ұяға алып келеді, екіншілері оны алып балауызға құяды, үшіншілері балауызды тазартады, төртіншілері қанаттарымен ұяны желдетеді. Бесіншілері «күзетшілік» қызметін атқарып, ұяның есігін бағады және жауларын ішке кіргізбейді. Ал алтыншылары лечинкаларды тамақтандырады.Аналық аралар ешқандай жұмыс жасамайды екен, олар тек өздерінің күтімімен ғана болады және соны басқа аралардан да талап етеді екен. Міне, қызық! Ара бір ғана рет шағады екен. Өйткені оның құйрығындағы шаншары адамның денесінде қалып қояды да, шаншарынан айырылған ара көп кешікпей өледі екен.

Сонымен, оқушыларға дайын өнімді қабылдайтын ғана емес, өз бетімен ізденетін, дербес іс-әрекет жасай алатын тұлға ретінде қарау – СТО технологиясының негізі. Бүгінде жас ұрпақтың жаңаша ойлануына, дүниетанымының қалыптасуына, білік негіздерін меңгеруіне ықпал ететін жаңаша білім мазмұнын құру- жалпы білім беру жүйесіндегі өзекті мәселенің бірі. Белгілі тақырыптағы ойды сын тұрғысынан қарай отырып, ой толғау, суреттей алу, еске түсіру,болжау оқушыны жаңа бір әлемнің жаңалығын ашқандай қалыпқа жеткізеді. Әрі қарай ойын айтуға ынталандырады. Бұрынғы қолданған оқыту әдістерінде мұғалім басты орын алып, оқушы тек тыңдаушы ғана болса, қазіргі сын тұрғысынан шыңдалған ойлаудың арқасында оқушы білім негіздерімен толығып, болашақты ойлауға құлшыныс алады.

Ұстаз баланың білім алуына емес,жанама ықпал ету арқылы ғана оқытуды ұйымдастырған жағдайда ғана сабақ нәтижесі жоғары болып, жаңа жүйе өз маңызын жоғалтпайды. Сонымен бірге мұғалім бұл жүйемен жұмыс жасағанда үнемі оқушы санасында болып жатқан өзгерістерді бақылап, оның дамуын жан-жақты зерттей отырып, өз сабақтарын соған сай өзгертіп отыруы тиіс. Яғни, сабақта қарастырғалы отырған мәселе жайлы оқушы не білетінін айқындаудан басталады. Осы арқылы ойды қозғау, «Топтау»әдісін қолдануға болады. Тақырып бойынша жұмыс жүргізуіне «ЖИГСО-1», «ЖИГСО-2», «Жан-жақты сұрақ қою», «Әлемді шарлау»,»Автордың орындығы», «Әр қалыпты жазу (РАФТ)», «Торлы талқылау»,»Зерттеу» т.б. Осы әдістермен өтілген сабақтарда қазіргі қоғамның басты талабы болып есептелетін шығармашыл тұлға қалыптастыруға бағытталған жұмыстарды сапалы жүргізуге мүмкіндік бар. Алғашқыда дайын білім алуға тырысатын балалар енді жаңалық ашуға, өз қолымен ізденіп өнім жасауға ұмтылыс байқатады. Дүниетану сабағында «Кітап қайдан шықты?»тақырыбы бойынша «кубизм» стратегиясын қолданып өткіздім. Текшенің 6 қырына сәйкес мынадай тапсырмалар болды. Мағынаны тану кезеңінде:

1. Суреттеу-кітаптың түр-түсі, келісіп алып өздеріне ұнаған кітаптың суретін салу.

2. Салыстыру-ұқсастығы, ерекшелігі, жақсы-жаман жағын салыстыра отырып айту.

3. Талдау - қалай істелгенін, неден жасалғанын, ол үшін қандай жұмыстар жүргізу керек екенін айту.

4. Қолдану - қалай қолданатынын, нәтижесі қандай болатынын көрсету.

5. Зерттеу - қашан, қандай жерде алғашқы кітаптар қай ғасырда шықты, үйде кітап туралы зерттеп келу.

6. Таңдау - қандай кітапты оқыдыңдар,қалай таңдау керек жөнінде жарнама жасау.

Әр топтан бір оқушы шығып авторлық орындыққа отырып қорғады.

Ой толғаныс кезеңінде: 1-топ Бес жолды өлең; 2-топ Кітапты күтіп ұстау ережесін құрастыру; 3-топ Кітап туралы мақал құрастыру; Нәтижесінде кітап туралы оқушылар құрастырған мақалдар:

Кітапта білім Білімде үйің бар

Кітап оқыған озады, Кітап оқымаған азады.

Кітаптан есті бала ес алады Ес алған бала сабағынан бес алады т.с.с.

Қорыта айтқанда, оқытуда ұтымды әдістерді пайдалану арқылы, баланың білімге ынтасы артты. Таным- білім көкжиегін кеңейте бастады. Белсенді ойлаушы, ізденімпаз шәкіртке айналды. Оқушы тек белгілі мәліметті қабылдаушы емес, сонымен терең ой иесі, тұлға екенін сезініп ойланып, өз ойын дәлелдей алатын жан-жақты ой-өрісін, көзқарасын дамытушы жеке тұлға екенін ескеру қажет.

Бұл жүйенің шешімін табу барысында мұғалім мен оқушы әрдайым бірге жұмыс жасап, ынтымақтастыққа жол ашады. Алғашында мұғалім өзі үйреніп, әр түрлі әдістерді игеріп, алдыңғы қатарлы педагогтардың тәжірибесін, теориясын меңгеруі тиісті. Содан кейін оқушыға бағыт-бағдар беріп үйретумен қатар, әріптестерімен бөліседі, үйретеді, үйрете отырып үйренеді. Осы жұмыстың нәтижесінде :

-Оқушылар басқалармен қатынас жасай біледі;

-Кез келген жауапқа сыйластықпен қарайды;

-Өз ойын топ алдында ашық айта алады;

-Оны нақты дәлелмен қорғай алады;;

Білімді өз бетінше меңгеруге, ізденуге үйренеді;;

-Ең бастысы сабаққа деген қызығушылығы артады;

-Белсенді, жауапкершілікпен қарайды.

Әр сабағымда басты тұлға оқушы екенін мен тек бағыттаушы болатынымды естен шығармауға тырысамын. Олар менің сабағымнан өз беттерімен шешім қабылдауды, тез қарым-қатынас жасауды,кез-келген мәселені шешуге тырысады. Осындай жұмыстың нәтижесінде мұғалім мен оқушы арасындағы қарым-қатынас жаңа қағидаларға негізделеді. Мұғалімнің басшылығымен әр түрлі тапсырмаларлы шеше отырып, қарапайым теориялық білімдерді меңгере бастайды.Осылайша оқу әрекетінің мазмұны болып табылатын теориялық білім,оқушының қажеттілігіне айналады.Ал қажеттіліктерді өтеу мотивтермеен байланысты. Тапсырманы табысты орындап шығуға басшылық ететін ынта-ықыласы,ішкі түрткілер пайда болады. Оны шешу үшін мұғалім мен оқушы ынтымақтасып, бірлесіп үлкен жұмыс жасаулары қажет.