Қонарбаева А. К. Компьютер жəне ақпараттық технологиялар арқылы қазак тілін
жүктеу/скачать 213,22 Kb. Pdf көрінісі
|
- Бұл бет үшін навигация:
- НАУКА, НОВЫЕ ТЕХНОЛОГИИ И ИННОВАЦИИ № 3, 2015
- Рецензент: д.филол.н., профессор Жилкубаева А.Ш. ____________________________
|
214
Қонарбаева А.К. КОМПЬЮТЕР ЖƏНЕ АҚПАРАТТЫҚ ТЕХНОЛОГИЯЛАР АРҚЫЛЫ ҚАЗАК ТІЛІН ОҚЫТУ УДК:82-1/7(575.2) (07) Қазіргі уақытқа Қазақстанда білім берудің өзіндік ұлттық үлгісі қалыптасуда. Білім берудегі ескі мазмұнның орнына жаңасы келуде. Білім беру аймағыңдағы əлемді жайлаған тығырық көзі жан- жақты талқыланып,оның орнына жаңа ғасыр, «білім ғасыры» келіп отыр. Қазақстандағы 2002,2003 жылдары шет ел университеттерінің серіктестігімен ұйымдастьі- рылған
«Образовательная политика:диалог с обществом» жоба негізіндегі («Образовательные стандарты общего среднего образования РК») тренингттер мен Қазақстандағы Британдық Кеңес, Азиялық Даму банкі, ҚР. Парламенті,Білім жэне ғылым министрлігі бірігіп өткізген (2004. жыл) конференциялар Қазақстдыдағы білім нəтижесіне деген көзқарастың күрт өзгеруіне əсер етгі. 2002 - 2004 жылдары Қазақстанның білім саясатындағы қүзырлылыққа деген бетбұрыстармен ерекшеленеді. Құзырлылық үғьмы педагогика ғылымында білім сапасын арттырудың, оқу үрдісін жанаша ұйыдастурыдын тəсілі, технологиясы деңгейінде еңгізіліп отыр. Құзыр,
құзырлылық ұғымдары адам болмысының сапасына келіп тіреледі «Əрбір жақсы нəрсенің өлшеуі бар... Өлшеуін білмекке - бір үлкен іс керек», деген Абай философиясы құзырлылықты тұлғаньң сапалық белгісі ретінде айтқан. Сонымен, философиялық, ПСИХОЛОТГЯЛЫҚ педагогикалық, социологиялық талдауларда жалпы құзырлылық кəсіби шеберлік пен байланысты сегіз қырлы, бір сырлы əлеуметтік феномен деген қорытынды жасалады (1)
Қазіргі уақытта педагогика ғылымьның бір ерекшелігі - баланың тұлғалық дамуына бағытталған жаңа оқыту технологияларын шығаруға ұмтылуда. Ғылымға мықтап
енген «педагогикалық технология» үғымына
əртүрлі түсініктемелер берілген (B,Л Беспалько, В.М. Шепель, И.П. Волков, М. Чошанов, М.В. Кларин, Г.К. Селевко жзне т.б.). Дегенмен, барлық анықтамалардын ортақ басты негізі келесі түсіңдірмеден айқын көрінеді: «Педагогикалық технологиялар — бұл білімнің басымды мақсаттарымен біріктірілген пəндер мен əдістемелердің оқу-тəрбие процессін ұйымдастырудың өзара ортақ
тұжырдымен байнанысқан міндеттерінің, мазмұның формалар мен əдістерінің курделі жəне ашық жүйелері».
«Дадактикалық бірліктерді шоғырландыру технологиясы», Д.В. Элъконин мен В.Б. Давыловтың Дамыта
оқьтку технологиясы», Ш: А,.
Амоношвиллидің «Ізгілікті-тұлғалық. технологиясы» ;
В.Ф. Шаталовтын «0қу материалдарынын. Бергі жəне сызба улгілері' негізінде қаркынды жату технологиясы» жəне басқа ғалымдардың технологиялары кеңінең танымал.(2) Қазақстаңда М.М.Жанпейісованың «Модульдік оқыту технологиясы», Ж Қараевтың «Білім сапасын басқарү технологиясы», Ə. Жүнісбектің жəне тақы басқа ғальмдардың оқыту технологиялары белсенді түрде қолданылуда XXI ғасыр ақпарат ғасыры болғандықтан адамзатқа компьютерлік сауаттылық қажет. Білім берудің негізгі мақсаты — біпім мазмұнын жаңартумен қатар оқытудың əдіс-тəсілдері мен əр түрлі кұралдарын қолданудың тиімділігін арттыруды талап етеді. Осы мақсатты жүзеге асыруда ақпараттық технологияны пайдалану əдісі зор рөл атқарады. Осы орайда ел Президенті Ң,Ə Назарбаевтың халыққа
Жолдауындағы «оқу
үрдісінде ақпараттық технологияларды білім беру саласын жақсартуда қолданыс аясын кеңейту керек» деген СӨЗІН
басшылыкка ала отырып, сабакта жана ақпараттық технологияларды пайдалануға жаппай көшуде.(З) Ақпараттық технолопияларды сабақта пайдаланудың негізгі мақсаты: Қазақстан Республикасында біртұтас білімдік ақпараттық ортаны құру, жаңа ақпараттық технологияны пайдалану, Қазақстан Республикасындағы ақпарат- тық кеңістікті əлемдік білім беру кеңістігімен сабақтастыру болып табылады. Көптеген жаңа технологиялармен қатар соңғы кездері барлық пəн сабақтарында ақпараттық технологияларды жиі қолданып, студенттерге тияңақты білім беру керек. Осыған байланысты кұнделікті сабаққа: -мультимедия (видео, аудио қондырғылары мен теледидарды, электрондьіқ оқулықтарды); -зертханалық тəжірибелер; -компьютер (компьютерлік бағдарламалар, интерактивтін тақта) -анықгамалық мəліметтер (создіқ, энциклопедия, карта деректер коры) -интернет жəне т.б. көрнекі материалдарды пайдалану айтарлықтай нəтиже береді. Мұндай қоңдырғылар студенттердің қызығұшылығын арттырып, зейін қойып тыңдауға жəне алған мəліметтерді нақтылауға мүмкіндік береді. Студенттердің сабаққа деген қызығұшылығын ояту муғалімнің сабақ өткізу тəсіліне де байланысты. Қазіргі таңда оқудың интеракивті əдіс-тəсілдері өте көп. Педагогикалық ғалым мен озық тəжірибенің бүгінгі даму деңгейінде белгілі болған оқыту əдіс- тəсілдерінің бəрін де еркін игеріп, əрбір нактылы жағдайларға орай ең тиімдісін таңдап алу жəне олардың бірнешеуінің ЖИЫНТЫҒЫН түрлеңдіре
215
тиімді, үйлесімді əрі шығармашылықпен қолдану- сабақтың сəтті өтуінің кепілі. Осы ретге мына мəселелерге баса назар аудару керек. 1.
Білім мен тəрбие беруде жариялылық, педагогикалық, ынтымақтастық, ғылыми-
əдістемелік, тың ізденістерге сүйене отырып жаңашылдыққа талпыну қажет. 2.
күнделікті əр
сабағына шығармашылықпен дайындалуы керек. Өйткені, сабақ- мұғалімнің өнері, шығармасы. Сондьқтан əр сабақты
тиімді ұйымдастыруда студентті жалықтырмайтын, қабілетін арттыратын жағдай туғызуға ықпал етуі керек деп ойлаймын. Ақпараттық технология негіздері тұлғаның пəннен алған білім сапасы мен сауаттылығьн кеңейтуге жəрдемдеседі, мысалы: интернет сайты арқылы жоғары
деңгейдегі көрнекіліктерді пайдалануға болады. Заман ағымына қарай сабаққа видео, аудио қондырғылары мен теледидарды, компьютерді қолдану студенттің дүниетанымын кеңейтеді. Əсіресе, оқулықтағы тарауларды қорытыңдылау кезінде студенттер қосымша материалдар жинақтап, білімдерін кеңейтіп, танымдық белсеңділігін арттырып қана қоймай, қисынды ойлау жүйесін қалыптастырып шығармаишылығын дамытады. Тестік
тапсырмалар орындайды. Компьютер көмегімен оқыту оң нəтижелер береді. Ақпараттық мəдениет дегеніміз - тек компьютермен дұрыс жұмыс істей білу ғана емес, кез-келген ақпарат көзін: анықтамаларды, химиялық немесе математикалык. формулалар, сөздіктерді, теледидар бағдарламаларын т.с.с. дұрыс пайдалана білу деген сөз. Жаңа
ақпаратгық технологияның негізгі ерекшелігі - бұл студенттерге өз бетімен немесе бірлескен түрде
шығармашылық жұмыспен шұғылдануға, ізденуге, өз жұмысыньң нəтижесін көріп
, өз өзіне сын көзбен қарауына жəне жеткен жетістігінен лəззат алуға мүмкіндік береді. Ол үшін мұғалім еткізетін сабағьның түрін дұрыс тандай білуі қажет. Сабақты сəтгі ұйымдастырудағы басты мақсат -студенттің сабаққа деген
қызығушылығын арттырып, бүгінгі заман талабына сай білім беру. Сабақтың сəтгі өтуі біріншіден, мұғалімнің біліміне, іскерлігіне, тəжірибесіне байланысты болса, екіншіден, сабақ материалына, ал үшіншіден, топтың тишіше, төртіншіден мұғалім мен студенттің көңіл - күйіне де байланысты. Сабақты тартымды əрі сəтті өткізе білу мұғалімдер қауымынан көп ізденуді, білімділікті, қабілеттілікті жəне тапқырлықты қажет етеді.(4) Біздің
ойымызша, сабақты
сəтті ұйьшдастырудың бірнеше алғъппарттары бар. Олар: -Сабақтың тақырыбына сай сабақ жоспарын жасау. Сабақ жоспары нақтылы жүзеге асатындай етіп жасалуы қажет. Дұрыс құрылмаған сабақ жоспары жақсы нəтиже бермейді. -Тақырыпқа сай сабақ түріе, оның əдіс- тəсілдерін түрлендіріп отыру. -Қосымша материалдарды тақырьпқа сай шығармашылықпен ірікгеп ала білу. -Дидактикалық, техникалық құралдарды, электрондық окулықтарды мақсатка сай студент сезіміне əсер ететіндей турғыда пайдалану. -Сабақта алдыңғы қатарлы озық іс-тəжірибелер мен жаңа технологияларды пайдалану. Бұл орайда инновациялық технологияларды пəн бойынша қандай тарауға, қай такырыпқа пайдалану иімді болатынына зерттеу, салыстырып жүргізіп отыру қажет деп ойлаймыз. Сонымен бірге, студенттің бастыпқы білім деңгейін, жаңа технологияны пайдалану барысында қаншалықгы білім альш шыққанын, не үйрепгенін айқындап, диагносгакалап отыру да артық болмайды. Өйткені, мұғалім тарапынан білімі мен іскерлігі тексерілмеген студенттер біртіндеп үлгермеушілер қатарына қосылады. Бүл өз кезегінде сабақтың сəтті өтуіне зиянын тигізбей қоймайды. Ақпараттық технологиялардың бірі -
интерактивтік тақта, мультимедиялық жəне он-лайн сабақгары. Оқыту үрдісін
компьютерлендіру мақсатында интерактивті тақтамен жұмыс жасау тиімді. Қазіргі уақытта Қазақстанньң жалпы білім беретін
оқу орындарының барлығы дерлік
интерактивті тақтамен қамтамасыз етілген жэне жаңа ақпараттық технологияларды қоддану кеңінен қарастырылған. Жоғары
оқу орындарының информатика кабинеттеріқде интерактивті такта орнатылған. Сондықтан бұл тақтамен əр сабақты қызықты өткізуді ойластырып, жоспарлауға болады. Тақтаны
қолдану арқылы
студенттердің қызығушьлығъш, интеллектуалдық танымын, білім сапасын арттыруға болады. Интерактивті тақтаны əр сабақ барысында, соньң ішінде баскд ұлт студенттеріне қазақ тіліне практикалық сабақтарды өткізген кезде жні қолдануға болады. Мысалы:Қазақ тілін мамандыққа бейімдеп оқыту барысында, оларға техникалық терминдерді| меңгерту барысында интерактивті тақтамен жумыс
жасау студенттердің қызығушылығын танытып кана қоймай, шығармашылық қабілеттеін дамыту мен
қатар жаңа
акпараттык технологияыменгеруге, оны пайдалана алуына мумкіндік береді. Сабақта интерактивті тактаның элементтерін| пайдалану, дайындалған арнайы тапсырмаларды тыңдан қана қоймай, көздерімең көріп, оны жетік түсіңуге, дағдыландырады. Интерактивті тақтаны
пайдалану аркылы
студенттердің білімін тексеру үшін əр тарауды аяктаған кезде немесе жаңа сабақты бекіткен уақытта тестілеу əдісін қолдануға болады. Студенттерден бір уақытта жауап алуға мүмкіндік береді. Тестілеудің нəтижелерін құрьлған график арқылы тексеріп, сол уақытта бағалауға болады. Жауап нəтижелерін бақылап жəне студенттердің материалды түсіну деңгейін анықтауға мүмкіндік береді. Интерактивті тақтаны пайдалану арқылы тестілеген кезде мұғалім студенттердің білім
216
деңгейін анықтай алады. Студентке тест сұрақтарына жауап беруі үшін уақыт беріледі. Бұл жүйе туйық студенттердің ойын білдіріп, жалқау студенттердің қызығушылығын арттырады. Студенттер жауаптарын құпия түрде бере алады. Ақпараттық технологияларды жүзеге
асырудағы тағы бір мүмкіндігі - ол электронды оқулық. Электрондық оқулық - бұл дидактикалык əдіс — тəсілдер мен ақпараттың технологияны қолдануға негізделген түбегейлі жүйе. Электронды оқулықпен оқыту оқытушының студентпен жеке жұмыс істегендей болады. Электрондық оқулық тек қана студент үшін емес, мұғалімнің дидактикалық əдістемелік көмекші құралы да болып табылады.(4) | Қазіргі заманның даму қарқыны мұгалімдерден шығармашылығын жаңаша, ғылыми-зерттеу бағытында құруды талап етеді. Компьютер жəне ақпараттық технологиялар арқылы жасалып жатқан оқыту процесі студенттің жаңаша ойлау қабілетін қалыптастырады. Бүгінгі тандағы ақпараттық қогам аймағындағы студентердің ойлау қабілетін қалыптастыратын жəне компьютертерлік оқыту ісін дамытатын жалпы заңдылықтардан тарайтын педагогикалық технологиялардың тиімділігі жоғары болмақ. Жаңа ақпараттық техникаларын пайдалану соңғы уақытта жоғарғы білім беру жүйесінде маңызды бағыттардың бірі болып табылады. Мультимедиялық технологиялар көбіне
компьютерлік сыныптарда қолданылады. Қазіргі уақытта сабақ материалына байланысты көптеген компакт-дискілер бар. Жоғарғы оқу орындарында химия, физика, биология, география, шет тілін, қазақ тілі сабақтарын компьютердің көмегіне сүйеніп өткізуге көп мүмкіндіктер жасалған. Жаңа
материалды түсіндіруде интерактивті компьютерлік графиканы пайдалануды кездейтін ақпараттық- бағдарламалық құралдарды пайдалануға болады. Компьютерлік графикалық материал презентациялық монитор көмегімен көрсетіледі. Жоғарыда айтылған пəндер бойынша компьютерлік тестілеуді қолдану студенттердің интеллектуалдық танымын арттырады. Студенттер бір тестілеуден жақсы нəтижеге жеткенше бірнеше қайтара өтеді. Бұл тестілердің барлығы пəн бойынша минимум талаптарына сəйкес келеді. Келесі бір маңызды жағдай уақытіы үнемдеу. Аз уақыттың ішінде бағдарламаның көптеген қиын сұрақтарын формулалар мен эксперементтер көрсету арқылы түсіндіріліп, бекітіледі. Осы айтылған сабақтарда жаңа ақпараттық технологияларды қолдана отырып өз бетінше жұмыс істеу факторы - формаларды еске түсіріп есептерді шығара білу, шапшандылық, шеберлік дағдыларын үйымдастырады. Осындай ақпарат
құралдарын пайдалану оқытушыға, əр сабақ барысында студенттердің, қабілетіне, білім деңгейіне, ынтасына қарай топқа бөліп, өз
бетімен еңбектенуге, ізденуге, шығармашылыққа баулып, қорытынды жасауға машықтандыруға , студенттің акыл-ойын дамытып, озіндік дуниетанымын қалыптастыруға, сабаққа ынтасын арттырып, тапсырманы орындау
барысыңда жіберілген қателер мен кемшіліктерді уақытында анықтап түзетуге мүмкіндік жасайды. Сондай-ақ, сабақ барысында студенттерді біліммен қаруландырып қоймай ояарды қисынды ойлау, есте сақтау қабілеттерін дамыту үшін студенттердің шығармашылық ізденісін, тапқырлығын, зеректігін, ойлауга икемділігін, өмірге ғылыми көзқарасын дамытуға өткізілген сыныптан тыс жұмыстарда əр түрлі тынымдық ойындарды қолдануға болады. Жоғарда айтылған ойды басшылыққа ала отыра жəне істелінген жұмыстарды қорытындылай келе өзін-өзі бағалай білетін, шығармашылық деңгейі жоғары жан-жақты дамыган тұлға
қалыптастыруға студенттің білім саласын көтеріп, алған білімдерін өмірмен ұштастыруға бағыт беріп кұзырлығын дамытуға болады. Бұл айтылған шаралардың маңызы зор. Студенттердің функционалды сауатгылығы арттыру, алған білімдерін тиянақты болуын қадағалау үшін сыныптан тыс жұмыстар жүргізіп, оны қызықтыратындай əр түрлі ойындар, викторина шешу, кроссворд құрастыру, логикалық тапсырмалар орындау арқылы ой-өpicін, пəнге қызығушылығын арттырып, пəн аралық байланысты нығайту қажет. Тарауды қайталау, қорытындылау кезінде «кайталау- оку анасы» деген нақыл сөздерді қолданып, тақырыпқа байланысты сөздік қорларын молайтып, өткен тақырыптың мазмұнын толық ашу үшін сəйкестеңдіру кестесін толтырғызып, сабақты бекіту қажет. Əр тарауды өткен соң, түрлі диктант, өздік жұмыс, тақырыптық тапсырмаларды орындау, бақылау жұмыстары, тестік тапсырмалар өткізу арқылы тақырыпты қаншалықты меңгергенін тексеріп, тақырыпты толық меңгере алмаған студенттермен қосымша сабақтар, сыныптан тыс жұмыстар жүргізу қажет. Тест түрлері студент білімін бекітуге қайталауға, жүйелеуге мүмкіндік береді. Сонымен қоса мұғалім мен студенттердің уақытын унемдеуге оқу жұмысын ұйымдастыруға жагдай жасайды. Тестік тапсырмаларды студенттердің білім
деңгейіне байланысты қурастырып, нəтижесін кілтімен теқсертіп өздеріне бағалату қажет. Егер жауап-75%-дан жоғары болса - «жақсы»,-50%-ға дейін «қанағаттанарлық», -50%-дан төмен-білім деңгейі «томен»
көрсеткішпен бағаланады. Баға-бейне бір белгі жəне сонымен қатар өлшем сияқты, ол оқытудың нəтижелілік дəрежесін анықтауға мүмкіндік береді. Бағалау парағына əр деңгейлік тапсырманың бағасын қойып,
қорытынынды бағасын шығару керек. Барлық пəндер жайьшда компакт-дискілерде кең қамтылған. Рефераттар жазуда студенттер атақты адамдардың өмірбаяны жөнінде ақпарат кұралдарынан энциклопедиялық мəліметтер ала алады. Жалпы студенттердің ақпараттық технология негіздерінен алған білімі арқылы:
217
1, Студенттің пəнге деген қызығушылыгы артады, құлшынысы оянады. 2, Шығармашылық қабілеттері артады. 3, Жылдам ойлауға машықтанады, білім сапасы артады. 4, Студенттер өз бетімен жұмыс жасауға дағдыланады. 5, Экологиялық сауатты болуға үйренеді. 6, Ақпараттық технологияны меңгеруге ұмтылыс пайда болады. (4) Ақпараттық технологияны мұғалім жүмысына ең тиімдісі – студенттердің білім олқылықтарына үнемі зерттеу жасап, түзету жұмыстарын жүргізуге пайдасы бар. Қазіргі заманның даму қарқыны мұғалімдер шығармашылығын жаңаша, ғылыми- зерттеу бағытында құруды талал етеді. Сондықтан, XXI ғасыр – информатика ғасыры, яғни ақпарат- тандыру технологиясы дамыған заманда
мемлекутімізді болашағы – жас ұрпаққа заман талабына сай білім беріп, жан-жақты дамуына ықпал ету мұғалімнен шығармашылық ізденісті, үлкен сұранысты талап етеді. Компьютер жəне ақпарапъгқ технологиялар арқылы жасалып жатқан оқыту процесі
студенттің жаңаша
ойлау қабілетін қалыптастырып, оларды жуйелік байланыстар мен заңдалықтарды табуға йтеріп, нəтижесінде - ездерінің кəсіби потенциалдарының қалыптасуына жол ашады. Бүғінгі таңдағы ақпараттық қоғам аймағындағы студенттердің ойлау қабілетін қалыптастыратын жəне компьютерлік оқыту ісін дамытатын жалпы заңдылықтардан тарайтын педагогикалық технологиялардың тиімділігі жоғары деп есептейміз. Соңдай-ақ, еліміздің болашақ жастарына заман талабына сай білім беру - бүгінгі күннің талабы. Бұл талапты орындауда ұстаздардың жəне тілді меңгеретін студент - жастардың алдында орасан зор міндет тұрғаңдығын айтқан жөн.
жүктеу/скачать 213,22 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|