Оралхан Бөкей прозасы тілінің лексикалық қабаттарын төмендегіше топтастырып қарастыруға болады.
Оралхан Бөкей прозасы тілінің лексикалық қабаттарын төмендегіше топтастырып қарастыруға болады.
Ауыспалы мағынада қолданылған сөздер мәтін ішінде айрықша қолданылып, стильдік жүк артып тұрған тілдік элементтер екенін байқауымызға болады. «Шашты» деп аталар асудың үстіне шыққанда, мұқым ойпат: сонау Алтайдың күміс-шашпауындай ирелеңдей аққан Бұқтырма өзені; сол ерке өзенді еміп, екі жағалауына өңірдегі түймедей қаз-қатар орналасқан үлкенді-кішілі ауыл; сол ауылдың ара-арасын құр жіптей шуатыла жалғап жатқан жіңішке жол [2;9]. Енді, міне, бедірейген аспанның омырауы семіп, тамыз басталғалы да бір тамбай, жеркөктің апшысын қуырып тұр [2;9].
Көп мағыналы сөздердің қолданылу мүмкіншілігі сөйлем ішінде айқын көрінеді. Аспанмен таласқан заңғар асуды бауыздай бауырлап кетер қолдың тамырындай сан ирек, сан тарау соқпақты қуалап құлдай бастаған. Астындағы жол жорғасы бар көкбестінің алғашында құлағының түбі ғана жіпсіп еді [2;8].
Омонимдерді де жазушы прозасында ұтымды қолданып, олардың мағынасы мәтін ішінде ашыла түседі. Сол жолдың үстінде шаңнан шашу шаша құйғытқан замана көлігі – машиналар – бәр-бәрінің үстінен тас лақтырсаң, тұтып қалардай тұнып тұрған қою мұнар омарташы жігіттің көз алдына әлдеқандай бір сыйқырлы сұлулықты елестеткен [2;9].
Әлдебір талдың жапырағына ара келіп қонды. Қара жолдың үстіне ат тұяғы ойған шұңқыршада түк-түк аяғы дірілдеп біраз жатты да, жан тәсілімін берді.
Оралхан Бөкей – фразеологизмдердi мейлiнше мол қолданған суреткер. Қаламгер тiлiнiң лексикалық байлығының бiр қырын фразеологизмдер танытады.
Енді, міне, бедірейген аспанның омырауы семіп, тамыз басталғалы да бір тамбай, жеркөктің апшысын қуырып тұр[2;9].
Тонның ішкі бауындай араласып кетпегенімен, «Кемедегінің жаны бір» деп, көмектесе алмай тұрмайтын.[4;17]. Тіпті күңкілдеп, «әйелі жас болған соң қызғанады, шық бермес Шығайбай» екен десіп, жамандап та қойысады. [4;17]. Өзі де ұл-қыз өсіріп, ешкімнің ала жібін аттамай, адал ғұмыр кешіп келе жатқан азамат екенін аңғарту ма екен.
Шығыс Қазақстан обл.Катон-Қарағай ауд. Шыңғыстай ауылындағы О.Бөкейдің мұражай үйі
