Халық қартайса өнімділік төмендеп, экспорт қысқарып, экономикалық табыс азаяды. Қытайда жүргенде осы сұрақты бір профессорға қойып едім, ол мынадай жауап айтты. Болашақта еңбек өнімділігін арттыру бойынша роботтарды қолданбақшымыз. Егде адамдар зейнетке шыққанымен оның орнына роботтар жұмыс істейді дейді ол. Қытай бұл проблеманы осындай жолмен шешпекші. Қазақстан сияқты дамушы мемлекеттердің әлеуеті ондай технологиялық прогреске жете қойған жоқ. Мұндай нұсқа Жапония сияқты елдер үшін қолайлы шығар. Себебі, ол жақта еңбек өнімділігі, адами капиталдың сапасы, адамдардың білімі жоғары болғандықтан еңбек өнімділігі төмендемейді. Егде адамдары да сапалы жұмыс істей алады. Сондықтан біз алдымен жүйелік проблемаларды шешіп, сосын барып қана бұл тақырыпқа назар аудара аламыз» деді Оразбек Мырзақұл.
|
Ғылым мен техниканың дамуы қоғамның мәдени көріністері, әлеуметтік қатынастар, экономика, саясат және адамдардың өмірі сияқты түрлі салаларын өзгертуге қабілетті. Осылайша, уақыт өте келе медициналық ғылымдар адамдарға ұзақ өмір сүруге және аз балалы болуға мүмкіндік берді, бұл қазіргі уақытта бүкіл әлемде көрінетін құбылысты сипаттайды, ол белгілі бір Халықтың қартаюы немесе
Демографиясы.
Халықтың қартаюын әлемнің бірнеше елдерінде, әсіресе дамыған елдерде байқауға болады, өйткені оларда заманауи технологиялар мен ғылым жақсы дамыған. Осылайша, бұл құбылыс егде жастағы адамдар санының көбеюімен, демек, балалар мен жасөспірімдер санының азаюымен сипатталады, бұл көбінесе туу коэффициентінің төмендеуіне байланысты.
|
Бұл демографиялық өзгеріс Ол өлім.Бұл жағдай қазіргі жаһандану үдерісінің алдында тұрған ең үлкен проблемалардың бірі, өйткені популяциялардың орташа жасы ұлғайып, туу саны азайды. Халықтың қартаюымен және туу деңгейінің төмендігімен ерекшеленетін кейбір елдер - Жапония мен Испания.Бұл дегеніміз, белгілі бір елдердің қоғамдары біртіндеп қартаюды бастан кешіруі, бұл ұлттардың мемлекеттік саясатында қиындықтар тудыруы мүмкін. Соның бірі - зейнетақыны басқару.Мысалы, аз туылған қартайған елге осы жағдайды жеңу үшін шаралар қабылдау қажет болады. Олардың кейбіреулері зейнетақыны төлеу үшін салықты көбейту, қарттарға күтім жасау технологиясын жасау немесе көбірек иммигранттарды қабылдау сияқты болуы мүмкін.
|
Қазақстанда халықтың қартаю процесі дамыған елдердегідей қарқынды жүріп жатқан жоқ, десе де жағдайға қазірден мән беріп, бақылауға алған жөн. «Алпыс және одан үлкен жастағы адамдар саны 297 мың адамға немесе 19,3 пайызға өсті, ал 15 жасқа толмағандар 230 мың адамға немесе 4,7 пайызға азайды. Осыған қарап Қазақстанды «қарттық шегіне жетті» деп бағалауға болады. Қартаю инновацияның дамуын тежейді. Инновацияның тежеліп қалуы экономикалық өсімді баяулатады. Үшіншіден, бұл жағдай мемлекеттік бюджетке ауырлық түсіреді. Яғни, қарт кісілер жұмыс істемейтіндіктен жеке табыс салығы ел қазынасына түспейді. Ал мемлекет шығындары арта береді. Шын мәнінде, халық саны көбейген соң және оның сапасы артқан соң барып күнкөріс деңгейі артады. Барлығы бір-бірімен байланысты. Экономикалық өсім бар жерде ЖІӨ-де артады.
|
