Ордабекова Хафиза Арысбайқызы
жүктеу/скачать 1,75 Mb. Pdf көрінісі
|
Тіл біліміне кіріспе Ордабекова Х. Оқу құралы
| ұ
көне түркілік оғ дыбыс тіркестерінің көрінісі, соның жалғасы. Дыбыс тіркесінің жуан айтылатын қысаң дыбысқа ауысу процесінде кей реттерде сөз құрамындағы қысаң дыбыстың түсіп қалуы да орын алған, мысалы: оғ(ы)л ̶ ұл. Ескі түркілік о дыбысы қазақ тілінде қысаңданып, қысқа айтылатын дәрежеге жеткен. Оғ дыбыс тіркесінің қазақ тілінде ұ-ға сәйкес келуін де ғ дыбысының түсіп қалуы, сөйтіп барып о дыбысының қысаңдануы деп қарауға болар еді. Мұны оқша сөзінің құрамындағы о дыбысының қазақ тілінде ұ-ға сәйкес келуі де, сол сияқты әдеби тіл мен диалектілер арасында ұшырасатын дыбыс сәйкестіктері де ұ ~ о, о~ұ дәлелдейді (3, 14). Дүние жүзі тілдерін тіл білімінде генеологиялық тұрғыдан ірі-ірі алпыс шақты семьяға, ірі-ірі топтарға және кейбір жекелеген тілдерге бөледі: Үндіеуропа тілдері семьясы, Кавказ тілдері семьясы, Орал тілдері семьясы, Алтай тілдері семьясы (монғол тілдері семьясы, түркі тілдері семьясы, тұңғыс-маньчжур тілдері семьясы), Палеоазиат тілдері семьясы, Америка үндістерінің тілдері, Австралия тілдері, Индонезия тілдері, Африка тілдері, Бушмен тілдері, Дравид тілдері семьясы, Банту тілдері, Папуа тілдері, Эскимос тілдері т.б. Көрнекті түркітанушы Н.А.Баскаков түркі тілдерінің фоно-морфо- семантикалық ерекшеліктерін сол тілде сөйлейтін халықтардың тарихи даму, 83 географиялық орналасу жағдаятымен ұштастыра отырып, ең алдымен, түркі тілдері семьясын Батыс ғұн және Шығыс ғұн тобы ретінде топтастырады. жүктеу/скачать 1,75 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|