Орындаған: Жайшылықова Ұлжан Мамандығы: 6B01101 Педагогика и психология Тексерген
жүктеу/скачать 82,66 Kb.
|
псих. сөж 4
- Бұл бет үшін навигация:
- 3.Эмпатия құбылысы
| 2.Рефлексия түсінігі.
Рефлексия (лат. reflexio - кейінге қаралу, назар аудару) - бұл дегеніміз субъектің өзіне және өзінің санасына назар аударуды, атап айтқанда, өзінің жеке белсенді өнімдеріне, және соның барлығына кішкене де болса қайта қарастыруды білдіреді. Атап айтқанда, - дәстүрлі мағынада, - өз сана мазмұны мен ерекшеліктеріне, соның ішіне тұлғалық құрылымдар кіреді (құндылықтар, мүдде, себепшілік), ойлау қабылеті, қабылдау/сіңдіру механизмдері, шешім қабылдау, эмоциялық жауап, мінез-құлық шаблондары және т.б.. Пьер Тейяр де Шарденнің айтуынша, рефлексия - ол дегеніміз адамдарды хайуандардан айыратын нәрсе, соның арқасында адам теқ қана белгісіз бір нәрсені біліп қоймай, сонымен қатар сол "білімін білуді" тсүндіреді. Эрнст Кассирерудің айтуынша, рефлексияның мағынасы «барлық бөлінбеген ағындардың сенсорлық құбылыстарының ішіндегі кейбір тұрақты элементтерді бөлу қабілеті, оларды оқшаулап, сол элементтерге ажырамай көңіл бөлу» Психологияда, рефлексияны карастыруда топ жаргандардың бірі А. Буземан (1925—1926 ж.). Осы кісінің тсүндіруі бойынша, рефлексия - «сыртқы әлеммен кез келген тәжірибені өзіне аудару». Психологиялық зерттеулерде, рефлексияның мағынасы екіжақты талас көруде: • негіздері зерттеуші мен зерттеу нәтижелерін түсіну тәсілі ретінде; • субъектінің негізгі меншік ретінде, осыған сәйкес ол өз тиімділін тану және реттеу мүмкін болып отыр. 3.Эмпатия құбылысы. Тұлғааралық қарым-қатынастарды дамыту механизмі эмпатия - бір адамның басқа адамның тәжірибесіне жауабы. Эмпатия( лат. empatheіa ) – өзге адамдардың жан дүниесін түсіну мен жай-күйін ұғыну қабілеттілігі. Эмпатия адам бойында жиі кездесетін, өзіндік мән-мағынасы бар ерекше сезім. Оның айқын көрінісі – өзге адамдардың қайғы-қасіреті мен қиыншылықтарына ортақтасып, оларға жанашырлық білдіру, сол арқылы өзгенің ауыр психикалық жай-күйін өз басынан кешіргендей халге түсуі. Эмпатияны алғаш рет АҚШ психологы Э.Титченер (1867 – 1927) зерделеді. Ол философиядағы “ұнату” сезімінің теориялық негіздеріне сүйене отырып, жанашырлық сезімнің салыстыру мен ұқсату тәсілдерімен түсіндірілетін танымдық негіздерін ашып көрсетті. Сол арқылы адамның күйзеліске түсу себептерін ғылыми тұрғыда жүйелеп шықты. Cезімнің адам бойында жиі кездесетін, өзіндік мән-мағынасы бар ерекшелігі. Эмпатия адамның өзгелер қайғы қасіреті жағдайлар мен қиыншылықтарға ұшырағанда, оларға жанашырлық білдіріп, солардың ауыр халінің өз басына түскендей көңіл күйде болуы. Эмпатия өзге адамдардың жан дүниесінің сыры мен күй-жайын білу қабілеттілігі және оған жанашырлық білдіру. Эмпатия айқын көрінісі — идентификация. Бұл адамның өзге адамның психикалық жай-күйін өз басынан кешіргеңдей халде болуы. Эмоциялық жағдайды түсіну, ену, басқа адамның тәжірибесіне эмпатия. Жеке тұлғаның онымен қарым-қатынас барысында басқа индивидте пайда болатын эмоцияларды параллельді бастан кешіру қабілеті. Басқа адамды оның тәжірибесімен эмоционалды эмпатия арқылы түсіну. Терминді психологияға Э.Титченер енгізген. Айырмашылығы: 1 ) эмоционалды эмпатия – басқаның қозғалыстық және аффективті реакцияларын проекциялау және еліктеу механизмдеріне негізделген; 2 ) когнитивтік эмпатия – интеллектуалдық процестерге негізделген – салыстыру, аналогия және т.б.; 3 ) предикативті эмпатия – нақты жағдайларда басқа біреудің аффективті реакцияларын болжау қабілеті ретінде көрінеді. Эмпатияның ерекше формалары қалай ерекшеленеді: 1 ) эмпатия – онымен сәйкестендіру арқылы басқа адам басынан өткерген сол эмоционалдық күйлерді бастан кешіру; 2 ) симпатия – тәжірибе меншікті күйлербасқаның сезіміне байланысты эмоционалды. Эмпатия процестерінің маңызды сипаттамасы, оны түсінудің басқа түрлерінен, мысалы, сәйкестендіру, рөлдерді қабылдау, децентрация және т.б. ажыратады - рефлексиялық жағының әлсіз дамуы ( см.), тікелей эмоционалды тәжірибе шеңберіндегі оқшаулану. Әдетте эмпатикалық қабілет өмір тәжірибесінің өсуімен бірге арта түсетіні анықталды; эмоциялық субъектілердің мінез-құлқы мен реакциялары ұқсас болған кезде эмпатияны жүзеге асыру оңайырақ. жүктеу/скачать 82,66 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|