Гетерогенді катализ катализдің ең көп тараған түрі. Гетерогенді катализге NH3, H2SO4, HNO3 сияқты құнды өнімдерді синтездеу, мұнай және мұнай өнімдері қатысындағы реакциялар, қанықпаған көмірсутектерді гидрлеу т.с.с. процестер жатады.
Гетерогенді катализде берілген реакцияға қатты фазаның бетінде яғни әртүрлі фазалар аралығында өтуінде. Гетерогенді катализдің негізінен екі түрі бар:
а) катализатор қатты, ал реакцияға түсетін және реакциядан шығатын заттар газдар;
б) катализатор қатты, реакцияға түсетін жєне шығатын заттар сұйықтар.
Гетерогенді катализде реакция қатты фаза - катализатор бетінде (демек, оның газбен не сұйықпен жанасу бетінде) жүреді. Гомогенді катализдегі сияқты, гетерогенді катализдік реакцияда да аралық активті комплекстер түзіледі.
Химиялық тепе-теңдік константасы (K) — химиялық реакцияның тепе-теңдік күйінде өнімдер мен реагенттердің концентрациялары арасындағы қатынасты сипаттайтын сан.
Химиялық тепе-теңдік константасы
Тепе-теңдік константасының формуласы- реакцияның жалпы түрі былай жазылады:
aA+bB⇌cC+dD Мұнда:
A және B — реагенттер;
C және D— өнімдер;
a, b, c, d — реакция теңдеуіндегі стехиометриялық коэффициенттер.
Тепе-теңдік константасы мына формула бойынша есептеледі:
К – тепе-теңдік константасы, берілген температурада тұрақты шама.
Тепе-теңдік константасының мәні
K > 1: Тепе-теңдік өнімдерге (C, D) ығысады, яғни өнімдер концентрациясы реагенттерге қарағанда жоғары.
K < 1: Тепе-теңдік реагенттерге (A, B) ығысады, яғни реагенттердің концентрациясы өнімдерге қарағанда жоғары.
K = 1: Реакцияда өнімдер мен реагенттердің концентрациялары бірдей, яғни тепе-теңдік күйі ортада орналасқан.